Презентация, доклад тақырыбы Асықтың түрлері 1- сынып

Мұнайлы ауданы №5 жалпы орта білім беру мектебі ММ

1) Жер үстіндегі байлық деп отырғанымыз – адам
2) Оның білімі мен іскерлігі
3) Таланты мен мәдениеті
4) Денсаулығы

(Абай Құнанбаев)

«Ойынсыз, музыкасыз, ертегісіз, фантазиясыз толық мәніндегі ақыл ой-тәрбиесі болмайды»
(В.И. Сухомлинский)

мақсаты:
Қазақтың ұлттық ойындар тарихын білу
Қазақ халқының салт-санасы мен ата-бабасынан келе жатқан дәстүрін ұлттық ойындардан табу.
Ұлттық ойындардың түрлерімен таныс болу және оларды насихаттау
Балалардың салауатты өмір салтын қалыптастыруға өз үлесімді қосу

ату – жамбы ату, қақпатас – бестас,
қарагие – найза лақтыру

кезде қалыптасқан ойындар

Түрлі заттармен ойналатын ойындар

Ұлттық ойындар

ойындары»
«Тауық күресі»
«Сақина тастау»
«Хан талапай»
«Соқыртеке»
«Тоғызқұмалақ»

асығы
Асық – қой мен ешкінің асық жілігі
Шүкімайт - қозы мен лақтың асығы

ырымдап асық жинап жүреді.
Атаның құдай ұл берсе деп тілегені. Оны жасырып оңаша келінге сездірмеуі мүмкін. Ондағы ойлары көз тимесін, келін аман –есен, босанса екен деп тілек тілеуінің бір тәсілі.
Ер баланың бесігіне қасқырдың асығын, тырнағын тағуы мүмкін, ауырмасын-көз тимесін және айбатты, қайтпас қайсар, болсын дегені. Қыз баланың бесігіне – еліктің асығын, әдемі сұлу ел қызығар көркі болсын дегені.

“алшы”
Төңкеріліп тұрғаны “тәукі” (тәуекел деген мағынада)
Екбетінен жатқаны “бүк”
Шалқасынан түскені “ішік” (іші көрініп жатуы)
Егер еңкейіп, тұмсығымен тік қадалса “омпа” (омақаса құлаған)
Таза тұрмай- алшы тұрғаны қисайып, не тәйкі қисайып тұрса “қырта” (қырынан жату)

асық жіліктен алынады. Сақа-асықтың үлкен әрі шымыр түрі. Бұл асық жеткен еркек қойдан (серкеден) немесе қошқар текеден алнады. Кеней- көпшілік ойнауға арналған қарапайым асықтар. Шүкейт- жас малдығ асығы. Қойлық- қойдың асығы. Ешкімек-ешкінің асығы. Құлжа-құлжаның асығы. Көктабан-қорғасын құйылған салмақты сақа асық. Топай-сиырдың асығы. Жабай-ірі асықты айтады. Қолқар-арқардың асығы.

Асықтың түрлері:

«Құмар»;
—         «Қақпақыл»;
—         «Қаржу» немесе «Қаржымақ»;
—         «Сасыр»;
—         «Төрт асық»;
—         «Бес тас»;
—         «Бес асық»;
—         «Иірмекіл» т.б. жатады.
Асық ойынының «алаңдағы» түріне:
—         «Арқаласпақ»;
—         «Алты атар»;
—         «Омпа»;
—         «Кетсін бір»;
—         «Шыр»;
—         «Бәйге»;
—         «Алшы»;
—         «Бес табан»;
—         «Көтеріспек (Атбақыл)» т.б. жатады.

жетілдірумен бірге, өз халқының асыл мұраларын бойына сіңіріп, кейінгі ұрпаққа жеткізе біледі. Ұлттық ойындар ауызбірлікке, зеректікке, икемділікке тәрбиелейді.

Қорытынды:

Қазақтың ұлттық ойындары туралы мағлұматтар мектеп жасындағы жеткіншектерге суретті түрінде шығарылса; ұлттық ойындарды дене шынықтыру сабақтарында көбірек ойнау керек деп ойлаймын.

Ұсыныстар: