Презентация, доклад Мотивациялық-қажеттілікке байланысты проблемалар бойынша психологиялық көмек беру

Зора
Нурмагамбетова Салтанат
Базарбаева Гулбарам

жеке тұлғаны қалыптастыру. Қазіргі жаңа кезеңдерде ғылымдар жүйесінде, кәсіби өзіндік анықталу мәселесін зерттеу өзектілігі қоғам  талаптарына  орай еңбек сипаты мен мазмұнының аумақты, жылдам өзгеруіне  байланысты кәсіби бағдар мен мамандық таңдауға психологиялық дайындықты қалыптастырудың теориялық және әдіснамалық өңдеулерін жүзеге асыру мәнді сұрақтардың бірі. Кәсіби бағдарлану мен кәсіби анықталу, соған байланысты іс-әрекетті саналы өзіндік реттеу мәселелерінде дәстүрлі және диагностикалық зерттеуді қолдану, психологиялық, педагогикалық, практикалық кеңес беруді, мамандыққа дайындауды, еңбек субьектісі ретінде болашаққа бағыт бағдар беруді кеңінен қолдануды күшейтіп негіздейді.

І. Кіріспе

жолдары.
 Зерттеу жұмысының міндеттері:
Мотивациялық қажеттіліктің теориялық негіздері
Мотивациялық қажеттіліктің түрлері
Жоғары сынып оқушыларының мамандыққа деген қызығушылығы мен қабілеттілігін анықтаудағы психологиялық кеңес берудің жолдары
Зерттеу жұмысының ғылыми болжамы: 
Егер жоғарғы сынып оқушыларының мамандық таңдауда түрткілерін оята білсек, оларға нақты оқу орнының жағдайында, сол маман бойынша кәсіптік-техникалық білім беру мен кәсіби бағдар беруге арналған психологиялық кеңестер арқылы олардың мамандыққа деген жағымды көзқарастары қалыптасады.

актуалды мәселелері.
Зерттеу жұмысының объектісі:  Жоғарғы сынып оқушылары
Зерттеу жұмысының практиклық маңызы: Жоғары сынып оушыларына жүргізілген әдістер нәтижелерінде мамандық таңдауындағы қызығушылығы мен өзін-өзі кәсіби тұрғыда анықтаудың актуалді мәселелерін зерттеу.
Зерттеу жұмысының ғылыми жаңалығы:
Жүргізілген тәжірибелік әдістер бойынша алынған қорытындысына байланысты нәтижелік сапасы.
 Зерттеу жұмысының негізгі әдістері:
Джон Голландтың әдістемесі
Е.А.Климовтың  ДДС(дифференциональды –диогностикалық сауалнама).
Психологиялық тренинг
 
 
 
 

өз қажеттіліктерін қанағаттандыру және ұыймның мақсатына жету процессі .

Қажеттіліктер - бұл, не адам ішінде пайда болып және сонда болады, яғни, әр түрлі адамдарға жалпы жеткілікті болуы, бірақ сол уақытта әрбір адамға айқын дара көрінуі.
Мотив - адамды айқын әрекеттерге шақырады. Мотив адамның " ішінде " болады , “ арнайы ” мінез-құлығы болады, адамның сыртқы және ішкі күшіне әсер ететін факторларға тәуелді болады , сонымен қатар оған паралель әрекет ететін басқа мотивтерге де тәуелді. Адам өз мотивіне ықпал ете алады, ол оны көтемелей алады немесе кейбір бәсекелестіктерді алып тастай алады.

жасататын процесс. Мотивациялау адамды басқару негізі болып табылады. Мотивация нені іздеуіне байланысты 2 негізгі түрге бөлуге болады. Бірінші түр Адамның сыртқы ортадағы әрекетінен туылатын мотив. Бүл түрде мотивацияны жақсы білу ғана емес адамға бұл мотив қалай ықпал ететіне байланысты болады. Бұл мотивация сауда келісіне ұқсайды: « мен саған керегінді беремін, ал сен маған қалағанымды бересін».Егерде екі жақ келіспей қалса онда мотивациялау жүрмей қалады. Екінші түр мотивациялық құрылымды қалыптастыру.Мотивацияның бұл түру тәрбиелік және оқулық жұмыстар арқылы жүзеге асады. Мотивацияның екінші түрін жүзеге асыру үшін көп жігелік және ақыл керек. Себебі мотивациялаудың екінші түрі біріншісіне қарағанда результаты жақсы болады.

бүл жағдайдағы іс-әрекет - оқу іс-әрекеті болып табылыды. Басқа іс-әрекет түрлері секілді оқу мотивациясы, іс-әрекет аумағына байланысты анықталады. Ол: Біріншіден: оқу жүйесінің өзімен, оқу орнымен анықталады; Екіншіден: оқу процесін ұйымдастырумен;Үшіншіден:оқушының субьектілік ерекшелігімен; Төртіншіден: ұстаздың субьектілік ерекшелігі және де ең бірінші оның оқушыға, өз жұмысына деген қатынастар жүйесімен; Бесіншіден: оқу пәндерінің ерекшеліктерімен.

динамикалылығымен сипатталады.Сонымен, Л.И.Божович және оның әріптестерінің жұмыстарында, оқушылардың оқу іс-әрекетін зерттеуде, оқуға деген ынта мотив иерархиясы арқылы оянады, яғни онда доминантты ішкі мотив (білім алуға,танымдық аумағын дамытуға деген қажеттілік) немесе кең ауқымды әлеуметтік мотив болуы мүмкін. Бірақ, адам өскен сайын доминантты мотив өзгеріске ұшырауы әбден мүмкін.
Осыған байланысты, А.К.Маркованың еңбектерінде осы ойды айқындай түседі. Оқу мотивациясы үнемі өзгерістегі және бір бірімен жақын қатынастарға түсіп отыратын ынталандырушы күштерден құралады.

аясында жүргізілетін аса жауапты да маңызды жұмыстарының бірі болып отыр. Бала үшін болашақ мамандықты таңдау өмірлік жолын дұрыс таңдаумен бірдей. Өкінішке орай, біз, балалардың таңдауының ақылмен емес, біреудің сөзіне ере отырып, немесе ата-анасының ықпалымен «қай жерге оқуға түсу оңай» деген көзқарастармен болып жатқанын байқаймыз. Ақпараттың көптігі де, өзін-өзі танудың әліппесі де, оларды қалай пайдалану керектігін білмегендіктен түкке жарамсыз болып қалатын жағдайлар жиі кездеседі. Басқаша айтқанда, бүгінгі күні жасөспірімдердің өзін-өзі тану арқылы мамандық таңдауда дұрыс бағыт алуы және оған бейімделу мәселесі туындауда. Яғни, мамандық таңдауда оқушыға өз ақыл ойымен, дұрыс шешім қабылдау үшін психолог маманның көмегі керек.

әлеуметтік бағытын анықтау мақсатында Джон Голландтың әдістемесі қолданылады. Ол тұлғаның 6 типін бөліп көрсетеді.

Д. Голланд әдістемесінің диаграммалық көрсеткіші

бойынша логикалық  деңгейлерін және пән аралық байланыстарын анықтау. Тест қорытындысы төмендегідей көрсеткішті көрсетеді.
 
     Зерттеу жұмысына оқушылар толық қатысты. Оқушылардан алынған сауалнаманың нәтижесі:
     Қандай жоғарғы оқу орнына түсесіз?- деген сұраққа, әлеуметтік типтегі мамандықтарды , яғни (мұғалім, дәрігер, психолог, тәрбиеші т.б.) көбі таңдаған. Қандай мамандық таңдадың және неліктен осы мамандықты таңдадың?- деген сұраққа, «өзіміздің қалауымыз бойынша, кішкентай кезіміздегі арманымыз» деп жауап берді. Болашақтағы жоспарың?- деген сұраққа, «ҰБТ-дан жоғары ұпай жинау, өз ісін жақсы меңгерген маман болу, жақсы жерге жұмысқа орналасу, елімізді көркейтуге қызмет ету,өмірден өз орнымызды табу»- деп жауап берген.
     Өз кезегінде оқушылар қызығушылықтарын білдіріп, өз күн тәртіптерімен бөлісіп, болашақта жаңадан алынған ақпараттарды іске қосуға ниет білдіріп жатқандар да кездесті.     
     
 

нақты тілегі мен мотивизациясын анықтау; қатысушылардың бағыты мен қызығушылығын байқау. Тұлғаның жеке қызығушылығын, сүйікті ісін, ұйғарымын, тілегін анықтау, талдау.

«Менің тілектерім немесе мен нені қалаймын?» атты тренинг өтілді.

Тренингтің құрылымы:
«Кәсіби бағдар» бойынша тест
Миға шабуыл «Менің тілегім немесе мен нені қалаймын?»
Психологиялық жаттығу: «Тілек жапырағы»
Психологиялық жаттығу: «Суреттегі мен және болашақтағы мен»
Психологиялық жаттығу: «Маған жақын мамандық»
Психологиялық жаттығу: «Мамандықты таңда»
Рефлексия
 
 

барысында оқушылыр белсенділік көрсетті және барлық тапсырмаларды қызығушылықпен орындады. Оқушылыр өздерінің ұжымшылдықтарын көрсетті және жеке – дара жұмыстарды да жақсы орындады. Тренингте аса көзге түскендер: Салық Асия және Амирханов Мирас, Баранбаева Айнұр,Балбабаева Әйгерім, Рысбаев Азат болды.
Тренинг барысында оқушылардың жұмысының қорытынысы бойынша, әр оқушының алдына қойып таңдаған мамандықтарының бар екені анықталды. Осы мамандықтары жайлы азды-көпті хабарлары да бар екен.
 

бар. Келесі кезектегі мотивтерді тәрбиелеу қазіргі кездегі педагогикалық психологияның көкейтесті мәселелері болып табылады:
- формасына қарамастан білімділікті жетілдіру (өзіндік дербес жұмыстар, кәсіби іс-әрекет барысында өзін-өзі тәрбиелеу, білім алу т.б.);
- компетенттілікке жету – жеке тұлғаның жалпы кәсіби қасиеттері мен кәсіби іс-әрекет талаптарының сәйкес келуі;
- халық шаруашылығының еңбек ету және әлеуметтік тәжірибеге белсенді түрде қатысу, өзін-өзі бесленді өмір позициясына тәрбиелеу. Осындай мотивтер оқушылардың жан-жақты, толық дамуының перспективасын қамтамасыз етеді және болашақ кәсіби іс-әрекетке, әлеуметтік өмірге деген дайындығын күшейтеді.

ІV. Қорытынды

болашақ мамандығына дайындық ретінде басқа адаммен қарым-қатынасқа түсу формаларын игеру болып табылады.