Презентация, доклад на тему Урок,Презентация Существительное- как самостоятельная часть речи.

С Т О Н

Ч Е Р М Е Н

Ф Ы Д Ы Б Ӕ С Т Ӕ

Х Ӕ ДЗ А Р

Б А Т Р А ДЗ

Бæстæтæ бирæ сты, дуне – уæрæх, Цард сæ рæвдауы фæрнæй. Фæлæ дæу хуызæн, Мæ Райгуырæн зæхх, Ацы стыр дунейыл нæй. Балцы уон искуы, хæстæг æви дард, Амонд мæ хурмæ хæссы, Æмæ Ирыстон цыма у мæ мад, Афтæ мæ фæдыл кæсы. (Чеджемты Æ.)

растфыссынад.

Номдарты нымæц.

Номдарты тасындзæг.

- Номдарты бирæон нымæц аразыны хицæндзинæдтæ.

Зонын:

уæд æй схуыдтой Райгуырди æмæ ссис Тынг хæларзæрдæ уыд, йæ фыццаг дзырд дæр «Айс» уыд, æмæ йæ схуыдтой
Тынг хорз иртæста хорз æмæ æвзæр, æмæ йæ схуыдтой Къухæй тынг дæсны кæй уыд, уымæ гæсгæ йæ райдыдтой хонын
Хæдзары æппындæр нæ бадти. Уарзта бæстæтыл зилын, фæндыд æй дуне фенын. Æмæ йæ уый тыххæй схуыдтой
Æмгарджын кæй уыд, уый тыххæй йæ хуыдтой
Йæ ныййарджыты халдих кæй рауад, уый тыххæй та йæ рахуыдтой

Номон. .

Гуырынон.

Дæттынон.

Иртæстон.

Арæзтон.

Æддагбынатон.

Цæдисон.

Хуызæнон.

НОМДАР

Хæс: аргъау бакæс, хауæнты нæмттæ раст сæвæр.

Х. х.

Н. х. Г. х. Д. х. И. х. А. х. . х.

Кæйау? Цæйау? Куыд?
Кæмæн? Цæмæн?
Чи? Цы?
Кæй? Цæй? Кæм? Цæм?
Кæмæ? Цæмæ? Кæдæм?
Кæимæ? Цæимæ?
Кæуыл? Цæуыл?
Кæмæй? Цæмæй? Кæцæй?

бæрзонд бынаты, цæмæй иу мæсыгæй иннæ мæсыг зындаид. Знаг-иу куы ’рбацæйцыд, уæд-иу мæсыгмæ схызтысты æмæ-иу йæ сæрыл арт скодтой. Кæд-иу искæйы мæсыгыл арт фæзынд, уæд-иу базыдтой – тыхгæнæг æрбацæуы. Æмæ-иу уæд уыцы мæсыгау иннæ мæсгуыты сæр дæр æртытæ скодтой.
Афтæ, мæсыджы фæрцы кæрæдзийæн хабар хъусын кодтой.

Хæс: цавæр хауæнты æвæрд ис тексты дзырд «мæсыг»? Хауæнтæй кæцы ферох кодтам?

сты. 

Плиты Иссœйы сгуыхтдзинœдтыл скодтой зарджытœ, фыстой йыл œмдзœвгœтœ, поэмœтœ, романтœ œмœ пьесœтœ. Фœлœ бœгъатырœн поэтикон цыртдзœвœн бантыст ацы чысыл уацмыс. Поэт нœ нымайы номдзыд инœлары сгуыхтытœ. Плиты Грис ын йœ цардœй райста иунœг уысм, иу скъуыддзаг, œмœ уым,
йе `мдзœвгœ «Æртхутœгдон» - ы равдыста геройœн йœ хœстон курдиат дœр, йœ царды философи дœр. Нœ разы – хъуыдыгœнаг инœлар. Уый исдуг фœкомкоммœ хуымœтœг дзаумамœ - œртхутœгдонмœ. Поэты цœстœнгасœй алœмœтау хуымœтœг œрмœг фесты поэзи. Æртхутœгдон фестад царды айдœн. Уым нын байгом геройы мысинœгты дуне – поэтикон, фœлœ тызмœг дуне

советон инæлары цин райста Плиты Алыксандры фырт Иссæ. Советон Цæдисы дыууæ хатты Хъæбатыр, Манголы Адæмон Республикæйы Хъæбатыр. Æфсады инæлар Плиты Иссæ уыд, Фыдыбæстæйы Стыр хæсты азты сæхи æцæг æфсæддон разамонджытæй чи равдыста, уыцы арæхстджын æфсæддонтæй иу.

бæрзонддæр у Хъазбеджы Хох. Ирон адæм æй хонынц Сæнайы Хох, Чырыстийы цъупп. Йæ бæрзонд у 5033 метры.
Ирыстоны суардæтты кой айхъуысти æгас бæстæйыл нæ, фæлæ ма суанг фæсарæнтыл. Сæ зынгæдæртæ сты: Заманхъул, Урсдон, Зæрæмæг, Хилак, Хъæрмæдон, Тæмискъ, Тиб.
Республикæйы ис бирæ рæсугъд бынæттæ: Цъæйы ком, Дзинага, Уæлладжыры ком. Ам арæзт æрцыдысты фысымуæттæ æмæ отельтæ, фæлладуадзæнтæ: «Осети», «Редант», «Тæмискъ», «Фыййагдон», «Къæхтысæр», «Цъæй», «Урсдон», æмæ «Дзинага». Уымæ гæсгæ Ирыстонмæ тырнынц бæлццæттæ дунейы алы кæрæттæй.

предметы нæмттæ. Сæрмагонд номдартæ сты, хицæн предметтыл се ` мхуызон предметтæй сæ хицæн кæныны тыххæй цы нæмттæ ис, уыдон. Сæрмагонд номдартæ фыссын хъæуы стыр дамгъæйæ.

æнæуд предметты нæмттæ, дыккаг – удджын предметты нæмттæ.

Ветеран

Франк

Алтъами

Цирк

Нана

Скъола

Журнал

НОМДАР

Горæт

Бæрз

Æфсымæр

Постхæссæг

Ахуыргæнæг

д –

р, м, гъ, æ, т, æ -

г, ы, æ, х, а, г, у, н, æ, р –

къ, о, с, а, л, –

нымæцы та номдар фæнысан кæны цалдæр иухуызон предметы.

победа, подвиг

Иртасын – различать, исследовать

Халдих – очень похожий

– тынг хорз

БУР – хорз

ЦЪÆХ – хуыздæр хъуаг

НОМДАРЫ ТЫХХÆЙ ÆРХЪУЫДЫ КÆНЫН ЧЫСЫЛ ГРАММАТИКОН АРГЪАУ (СОЧИНЕНИ - ÆРФЫСТ)