Презентация, доклад на тему Прэзентацыя па беларускай літаратуры на тэму Францішак Аляхновіч і яго кіпцюры лёсу (11 клас)

таленавітых людзей, прыгнечаная складаным часам, а зараз шпарка імкнецца ў таемную будучыню. Цяжка вельмі зрабіць нават умоўны спіс людзей, якія служылі свайму слову, змагаліся за яго і заўсёды шукалі светлае там, дзе іншыя яго не бачылі. А сёння мы ўспомнім пра вернутага з забыцця выдатнага беларускага пісьменніка і тэатральнага дзеяча Францішка Аляхновіча.

не кожны раз трапляў у іх, выблытваўся з іх з вялікімі намаганнямі і ішоў далей.
Францішак Аляхновіч нарадзіўся 9 сакавіка 1883 года, на год пазней за нашых славутых класікаў – Янку Купалу і Якуба Коласа. Радзімай яго была Вільня, вельмі самабытны, са своеасалівым укладам жыцця старажытны беларускі горад. Вільня была для Аляхновіча духоўнай калыскай, дзе ён спазнаў і шчасце, і радасць, і вялікія пакуты. Тут здзейсніліся многія яго творчыя задумы, гэтаму гораду прысвячай пісьменнік свае творы, некаторыя з іх былі і паэтычнымі.

Ты, Вільня, мяне ўзгадавала,
Тут сніў я дзіцячыя сны!..
Хоць мне была мачахай Ты,
Душы маёй боль задавала…

з-пад Радашковіч. Па прафесіі ён быў музыкантам, працаваў у віленскім тэатры. Браў з сабой у тэатр і сына. Дзівосны свет тэатра зачараваў хлапчука на ўсё жыццё, сцэнічнае мастацтва літаральна запаланіла душу. Магчыма, таму і не ішла ў галаву іншая навука.

прыехаў у Вільню, дзе даволі актыўна ладзілася беларускае культурнае жыццё, набірала моц нацыянальнае адраджэнне. Духоўным асяродкам стала газета “Наша ніва”, вакол якой групаваліся лепшыя літаратурныя сілы, увогуле дзячы беларускай культуры.

беларуская вечарынка, наладжаная 12 лютага 1910 года ў Віленскім клубе чыгуначнікаў.Францішак Аляхновіч у гэтай вечарынцы ставіў драматычны спектакль паводле украінскай п’есы “Па рэвізіі” у адаптацыі на беларускі лад. Таксама ён выступаў выканаўцам адной з роляў. Вечарынка паказала ўсім, што адраджаецца культура Беларусі, не згасла яна, што неабходна ствараць прафесійны беларускі тэатр і што гэта можа зрабіць Францішак Аляхновіч з яго ведамі і здольнасцямі.

небяспечнага для ўлады змесце артыкула, і ён вымушаны перабрацца ў Галіцыю, справа яго ўскладваецца на плечы Ігната Буйніцкага (на фотаздымку).
Першая яго п’еса “На Антокалі” з’явілася ў віленскай турме, калі ён вярнуўся на сваю малую радзіму. Тады ж з’явіліся і задумы новых драматургічных твораў.

родная песня, народныя скокі на сцэне – будуць той іскрай, якая запаліць у душах любоў да ўсяго свайго роднага, беларускага.









Чаго не патрапе зрабіць кніжка, газета, прамова, таго даб’ецца тэатр, у лёгкай мастацкай форме несучы ў народ ідэю адраджэння і запаляючы сэрцы да работы на ніве нацыянальнага ўсведамлення”.

пісьменнікаў і навогул дзечаў культуры пераязджае з Вільні ў сувязі з нямецкай акупацыяй. Аляхновіч жа застаецца ў родным горадзе, дзе яшчэ дзейнічае Беларускі музычна-драматычны гурток, у якім сам Аляхновіч прымае ўдзел і выконвае асобныя ролі, нягледзячы на цяжкія ўмовы нямецкай акупацыі.

Толькі ў 1916-1917 гадах з-пад пяра Францішка Аляхновіча выходзіць аж шэсць драматычных твораў – “На вёсцы”, “Бутрым Няміра”, “Манька”, “Базылішк”, “У лясным гушчары”, “Калісь”. П’есы былі розныя і па памеры – шматактавыя, двухактавыя і аднаактавыя, і па адрасу іх прызначэння – для дарослых і дзяцей, і па змястоўнай значнасці – у іх узнімаліся і вострыя, балючыя праблемы грамадскага жыцця, і вырашаліся праблемы маралі, паўсядзённага побыту. Рознымі былі п’есы Аляхновіча і па сцэнічных жанрах.
 
Пасля канчатковага ўсталявання бальшавіцкай ўлады Францішак Аляхновіч пераехаў на сталае жыццё ў родную Вільню.

– калі б спытаўся хто, -
Што адказаць, не ведаў сам бы я,
Скуль гэтая любоў? Дзеля чаго? За што?

драма”. Ствараючы беларускі нацыянальны рэпертуар, Францішак Аляхновіч не пакідае ідэі арганізацыі ў Вільні тэатра. У пачатку 20-х гадоў ён сабраў раз’язную трупу акцёраў, падрыхтаваў некалькі спектакляў для іх паказу у Лідзе, Ашмянах, Радашковічах і інш., але пастаяннага дзеючага прафесійнага тэатра Францішку Аляхновічу стварыць не ўдалося. Усё больш цяжкія палітычныя ўмовы ўскладнялі дзейнасць Францішка Аляхновіча, ён спрабуе зноў звязацца з Беларуссю, адкуль прыходзяць добрыя звесткі.
Прыехаўшы ў Беларусь і атрымаўшы грамадзянства, пісьменнік апыняецца ў хітрых кіпцюрах, яго, як савецкага грамадзяніна, пра зпэўны час арыштоўваюць і судзяць на 10 гадоў. Але ж праз 7 гадоў зняволення пасля абмена вязнямі паміж савецкай і польскай уладамі Францішак Аляхновіч ужо ў каторы раз вяртаецца ў родную Вільню, але і там яго чакае скруха: разлад у сям’і, непаразуменні з ранейшымі сябрамі па творчай дзейнасці.

дзе Францішак Аляхновіч расказвае жахлівую праўду пра жыццё ў ГУЛаге. Хаваючыся ад савецкай улады ў 1940 годзе, Ф.Аляхновіч не пакідаў надзеі свабоднай творчай дзейнасці. Таму, стаўшы рэдактарам тыднёвіка “Беларускі голас” у 1942 годзе, драматург не ўслаўляў нямецкіх так званых “вызваліцеляў”, парадаксальна, што толькі цяпер ён займеў пэўную магчымасць сумленна працаваць. І ён спяшаецца выкарыстаць гэтую магчымасць.
П’еса “Круці не круці – трэба памярці” стала апошняй для славутага пісьменніка і драматурга: 3 сакавіка Францішак Аляхновіч быў застрэлены.

Няміра”. Гэта адна з лепшых п’ес у спадчыне пісьменніка. Створана п’еса паводле легенды Вацлава Ластоўскага “Каменная труна”. Галоўны герой баярын Бутрым Няміра – увасабленне жорсткасці, бесчалавечнасці прыгнятальнікаў народа, але душу ўсясільнага і жорсткага ўладара раздзіраюць пакуты раскаяння. Да Няміры, акрамя падначаленых слуг, якія выконваюць загады баярына, наведваюцца з праклёнамі і духі ахвяр, якіх ён некалі загубіў. Змушаны каяцца, прасіць у іх даравання, Бутрым Няміра ўсё ж не здолеў да канца выкарыстаць апошні свій шанц на зямлі і скарыцца перад ахвярамі. За гэта “бліск, маланкі, пярун, цемень” давершаць свой справядлівы прысуд.

высокіх Росаў свой горад:
 
Ты, Вільня, мяне ўзгадавала,
Тут сніў я дзіцячыя сны!..