Презентация, доклад по собственного курса по ЛОГИКЕ в лицее ( 5 класс)

orta məktəb-xüsusi istedadlı şagirdlər liseyi
Hazırladı:
filoloq,ali kateqoriyalı baş müəllim
ƏLİYEV Rəfail Şıxəli oğlu

"MƏNTİQ"xüsusi kursu

Mövzular:
Məntiqi anlayış və tərif.
Anlayışların verilməsinin bəzi vasitələri.
Məntiqi mülahizələr,doğru və yanlış hökmlər.
Eynigüclü mülahizələr.

Suallar:
Anlayış(məfhum) nədir ?
Əlamət və xüsusiyyət nədir ?
Mühüm və fərqləndirici əlamət nədir?
Anlayışın ifadə formaları hansılardır?
Tərif nədir ?

formasıdır.
Ələmət-əşyaları bir-birinə bənzədən və ya ayıran xüsusiyyətlərdir.
Xüsusiyyət-predmetin fərdi, daimi göstəri cisidir.

əvvəlki mahiyyətini itirərək digər predmetə çevrilir.
Məsələn: kvadratı səciyyələndirən üç mü- hüməlamət var; dördbucaqlılıq,düzbucaqlılıq,bərabərtərəflilik.Əgər həndəsi fiqurda bu əlamətlərdən biri olmazsa, onu kvadrat adlandırmaq olmaz.
QEYRİ-MÜHÜM ƏLAMƏT- predmeti səciyyələn- dirməyən, onun mahiyyətini dəyişməyən əlamətdir.
Məsələn: insanın gözünün,dərisinin rəngi, yaşı onu unsan kimi səciyyələndirməyə mane olmur.

malikdir; məzmun və həcm.
Məzmun anlayışın mahiyyətini ifadə edir və ona verilən təriflə ortaya çıxır.
TƏRİF-anlayışın məzmununu açan intel-lektual-nitqi əməliyyatdır.

olmamalıdır.
Tərif dövredici olmamalıdır.

olan digər anlayışın xüsusiyyətləri ilə izah etmək.
FƏRQLƏNDİRMƏ-tanış olmayan anlayışıtanış olan digər anlayışla fərqləndirməklə şərh etmək.

tərif

Kontekstual tərif

Aksiomatik tərif

Induktiv tərif

bölünür?
3.Hökmlərin kəmiyyətə görə hansı növləri var?
4.Hökmlərin strukturuna nələr daxildir?
5.Hökmlərin quruluşca neçə növü var
6.Hökmün terminləri nədir?
7.Doğru və yanlış hökm nədir?

ya inkar edən təfəkkür formasıdır.

HÖKMLƏRİN NÖVLƏRİ

Keyfiyyətə görə

Kəmiyyətə görə

xüsusi

ümumi

iqrari

inkari

anlayış.
BAĞLAYICI-subyekt ilə predikat arasında əlaqə və münasibətləri iqrar və ya inkar edən sonluqlar.
KVANTOR SÖZLƏR-subyekti və ya onun hissəsini ifadə edir.(“bütün”,”hər bir”,”bəzi”,”bir çox” və s.)

olur.
Mürəkkəb hökmlər isə sadə hökmlərdən ibarət olur.

HÖKMÜN QURULUŞCA NÖVLƏRİ

Sadə hökmlər

Mürəkkəb hökmlər

hökmlər.
**YANLIŞ HÖKMLƏR-gerçəkliyi təhrif edən hökmlər.

ilə göstərillir?
Biri doğru, biri yanlış olan hökmlər eynigüclü ola bilərmi?

həm riyazi dildə, həm də təbii dildə ifadə oluna bilər.
Məsələn:
a)8<19 və ya 19>8
b)”Mən səndən böyüyəm” və ya
“Sən məndən kiçiksən”

ox işarələri götürüldükdə = işarəsi alınır ki, bu da iki ədədi ifadənin ədədi qiymətinin bərabər- liyini göstərir.Məsələn:8•2+2=28-10=18
Eyniyyət təşkil edən mülahizələrin hamısı eyni zamanda ya doğru, ya da yanlışdır. Ona görə də biri doğru, biri yalan mülahizə- lər eynigüclü ola bilməz.Məsələn:”Bütün alimlər biliklidir”. “Bütün biliklilər alimdir”.

liseyinin “MƏNTİQ” proqramı əsasında hazırlanmışdır.
“MƏNTİQ” xüsusi kursu üzrə Azərbaycan dilində otra məktəblər üçün dərslik olmadığını nəzərə alaraq bu resurları hazırlamağı qərara aldıq.
Müəllif:Rəfail Əliyev