Презентация, доклад по крымскотатарской литературе на тему Жизнь и творчество Шамиля Алядина (6 класс)

«Ана» шиир. Анагъа багъышланув.

Макъсад: Шамиль Алядин акъкъында малюмат бермек, шиирининъ гъаесини анълатмакъ, ананынъ мерамети, ирадеси, джесарети, баласыны гонъюльден къайгъыргъаныны косьтермек,ифадели окъув алышкъанлыкъларыны инкишаф этмек, балаларнынъ аналар огюнде борджларыны анълатмакъ ве урьмет тербиелемек.

иджадынен ве «Ана» шииринен таныш оладжакъмыз. II. Янъы мевзуны анълатув. 1. Шаирнинъ иджадынен танышмакъ.

Шамиль Алядин дюльгер Сеит агъанынъ къорантасында догъды.

тасвирлей: «Мен 1912 сенеси, июль 12-де, Къырымда, Ай-Петри этегиндеки юксек дагълар арасында гизленген Махульдюр коюнде догъдым. Агъам Юнус иле берабер дагъдан аркъама одун ташып башлагъан вакътымда дёрт яшымда эдим. Алты яшында экенде, тарлада лескер иле ер къаздым, тютюн чапаладым. Махульдюрден беш-алты километр узакъта, койнинъ устюне эгилип, увулдап тургъан юксектен-юксек къаяларнынъ аркъасында, дагълар ичинде бабам иле терек кестик, къалав ясап, агъач комюр азырладыкъ. Геджелери кийик дерелерде «Вайымджы къуш»нынъ дешет сачыджы давушларыны динъледим...».

кирди. Мында о, терен бильги алды, бутюн Къырымгъа намы кеткен тиль ве эдебият оджасы Яя Байбуртлынынъ къолунда окъуды. Муаллим, Шамильнинъ эдебияткъа авеслигини корип, онъа озюнинъ шахсий китапханесинен файдаланмагъа изин бере.

кельгенде, «Танъ бульбули» серлевалы биринджи шиирини язды. Бу шиир «Яш къувет» газетасында басылды.

Гозьлеримден яшлар дюшен дереде.
Улу инсан ята топракъ тюбюнде,
-Ани беним азиз атам нердедир?
Сизге гельдим, фуртаналы ёл гечип,
Къарт Ясафат дересинде гьам сечип,
Къальбинъизнинъ гъаесичюн ант ичип,
- Ани нерде, мешъалемиз нердедир?
Элякете маъкюм, бедбахт миллете
Аят багьшыш эйлединъиз... иззете Шаянсынъыз.
Саф рухунъыз дженнетте Мекян булсун.
Артыкъ бен не идейим?
Бунар басты, шевкъсыз къалды гозьлерим,
Элем чекер, енъи ишыкъ излерим,
Ятсам-къалкъсам, еёйлейеджек сёзлерим
- Ани халкънынъ садыкъ огьлу нердедир?
Мен койлюйим. Гельдим бир юк чичекпе,
Дагъда - къырда уздим яныкъ юрекле,
Рухунъыза дерин седжде этмекле,
Дейим: Бизим башкъанымыз нердедир?
Отьмё, байгьуш, геджетерекдалында,
Бу шерефли зынджырлынынъ алдында,
Койге денем эзиетли алында,
-Сайра, бульбюль! Сайра... джандинълесин!

яратыджылыгъыны девам эте.

«Теселли*, «Чорачыкълар» вебирсыра дигерэсерлериюксек усталыкънен язылгъан. «Теселли» повестинде языджы озюнинъ балалыкъ ве яшлыкъ чагъыны, Махульдюр коюнде олып кечкен вакъиаларны, койдешлерининъ аятыны, догъгъан коюнинъ аджайип манзарасыны эеджан ве джошкъунлыкънен тасвирледи.

языджылар сырасына кирди.

– рухланмакъ
Опьке- ынджытув

«Ана» шиирини ифадели окъув.

3. Пекитюв.
Суаллер ве вазифелер.

1) Не ичюн анасынынъ сезлери шаирнинъ багърына окъ киби къадалалар?
2) Афатлы къыш геджеси шаирни насыл дуйгъулар ёлгъа чыкъмагъа меджбур этелер?
3) Ана не ичюн танъгъа къадар къандилини сёндюрмей, юкъламай?
4) Корь, багърымда сенинъ ышыгъынъ яна! сатырнен шаир не демек истей?
5) Опьке, къайгъы, мугъайтмакъ, сёнмек сёзлерине антонимлер тапынъыз, джумлелер тизинъиз.

балдан да татлыдыр Ананынъ йымшакъ ола Ананынъ къолу джаны балада Ана ичюн бала баланынъ юреги азбарда

я да позициясыны айта.

«Сенкан» оюны.
Ана
Севимли, азиз,
Тербиелей, остюре, къасеветлене,
Ана-юртнынъ тереги.