Презентация, доклад на бурятском языке (краеведение, фольклор)

нютагаймнай байгаали Һайхан, ундалжа байҺан уҺамнай арюухан, хүльбэржэ наадаҺан ногоомнай зɵɵлэн, арад зомнай ажалша, хүндэмүүшэ. Урда сагҺаа эхилээд дайдамнай баян түүхэтэй, гүнзэгы удхатай ёҺо заншалнуудтай. Аман γгөөр дамжажа, маанадта хγрэжэ ерэhэн угайнгаа баялиг болохо, тγрэл хэлэеэ, тγγхэеэ, ѐhо заншалаа, шажан мγргэлөө арюун hайханаар сахижа, зγбөөр сэгнэжэ, дэлгэрγγлжэ, хγгжөөжэ ябаха манай шиидхэхэ ажал ба зорилго болоно ха юм даа.

хумуужуулэлгэ, нютагайнгаа байгаали, эхэ буряад хэлэеэ, ѐһо заншалаа, арадай аман зохёол суг хамта шудалалга.

Проектын зорилгонууд

тɵɵдэйнэртэй уулзалга бэлдэхэ. 3.Хэлэ хүгжɵɵлгын ажал ябуулха.

Проектын задачанууд:

фольклорно ансамблиин хабаадагшад, Олой Отонхой нютагай ажаhуугшад.

Проектын хабаадагшад:

библиотекэдэ номуудые уншалга.
Һургуулиин музейдэ шудалалгын ажал ябуулга.
Нютагаар аяншалга.
«Усть-Ордын үнэн» газетын статьянуудые шудалалга.
Фотозурагуудые бэлдэлгын ажал ябуулга.
Презентаци бэлдэлгэ.

Проект бэелүүлхэ механизмууд:

хэлэ хүгжɵɵлгэ. 3.Түрэл нютагайнгаа байгаали шэнжэлэлгэ. 4.Презентаци хэжэ Һураха.

Хүлеэгдэхэ дүнгүүд:

үдэр Шухала ажалай үе-20 үдэр Түгэсхэлэй үе- 5 үдэр

алтанай дуҺалнууд байдаг юм

Тоглогор (мүнɵɵнэй Олой) Огсогор ахатаяа (мүнɵɵнэй Отонхой) Хулэни нуурта загаҺа барижа байгаад, Ашабагадай аха дүү хоёртой хэрэлдэжэ, алуулҺан байгаа. Тоглогорой Һамган Олой Муу-Эмэ нэрэтэй хүбүүтэй Һэн. Тэрэнь ехэ болоод, гэрлээ, олон үхибүүдтэй болоо. ТүрэҺэн үхибүүдые Олой үхибүүд гэжэ нэрлэдэг болоҺон юм.

Нэгэдэхи шата
Олой Отонхойн түүхэhээ

гараhан, үльгэр домогто ороhон. Тэрэ бухэ шэнээтэй байхаhаа гадна, ехэ хурса ухаатай байhан.Хоёр зуун килограммhаа үлүү шэгнүүритэй байhан, ямаршье морин тэрэниие дааха аргагүй байhан юм. Тиимэhээ үхэрɵɵр ябадаг hэн. Наhа барахаhаан урид иигэжэ хэлэhэн: «Зуун жэлэй hүүлээр алтан hүнэhэмни Хошхой дээрэ бууха» Энэ баатарай үри бэе олон, харин Хошхойн угай Анатолий Валерьевич Михаханов үлүү мэдээжэ. Суутай хүнэй үри хадаа, Анатоли баhашье хүштэй, томо бэетэй. Сумо барилдаанда мэдээжэ. Японидо ажаhуудаг.

Загаша баатар

болгоно. БаҺашье нангин газарнууд бии.
Баруунь таладань ялганууд Һубарин дэлгээгдэнэд:
Хортойн
Нуумайн
Нэхэй
Танаа
Далхай
Шадар
Бухнай

Нангин газарнууд

Хоёрдохи шата

Гушадай хоорондо)
Хошиин тала (нүүдэлэй бариса)
Мурын толгой (Ишин Отохойн нажара Һүри)
Хонгор добуун (Урда хада)
Обоолой (Ирсайн саана томо шулуун)
Отонхойн бариса (хада дээрэ)
Долонгир
Хүндэлэн ялга

Барисанууд

толгой.

үдхэдэг, тиимэҺээ уҺанай хажууда байрладаг байгаа.
Би Отонхой нютагта ажаҺуудагби.Нютагни хоёр айл боложо хубаардаг: Баруун-булаг ба Зүүн-булаг. Би Баруун-булагта ажаҺуудагби. Булагаймнай уҺан арюун, сэбэр,амтатай, эмшэлгын шэнжэтэй. Эртэ үглɵɵгүүр абажа ууха хэрэгтэй. Хүнэй досоохиие Һайжаруулдаг.
Нютагаймнай эрэшүүл нажартаа булагаа сэбэрлэдэг, арюулдаг, «булагай шүүргэдээбди» гэжэ хэлэдэг.
Yшɵɵ жэл бүри булагай хажууда зундаа тайлган болодог. Тэндэ Баруун-булагҺаа гараҺан хүнүүд булта суглардаг. Хура бороо орохын тула, таряа ногоомнай Һайнаар ургахын тула мургэдэг. Тэрэ тайлганда ганса эрэ хүнүүд ошодог. Булагнай ходо бурьялжа байг даа!

Отонхой нютагай булагууд

Баруун булаг

нэрэтэй, нютагай хойто зүгтэ байдаг.
Хоёрдохинь «Булагай толгой» гэжэ нэрэтэй, зүүн талада байдаг. Жэлнай Һайн, таряа ногоотой, хүнүүд элүүр энхэ байг гэжэ зунай эхиндэ Шэбэр хаяада тайлган болодог. Булагнай ходо бурьялжа , уҺаниинь арюухан байха гэжэ табан жэлдэ нэгэ дахин Булагай толгойдо нютагаархиднай сугларжа, тайлган үнгэрдэг.
Бидэ булагаа уҺа уужа,хүштэйбди, булагайнгаа уҺаар нюураа угаажа Һайхан, сарюун ябанабди.
Булагтаа муухай оруулхагүй, нягтаар байхаяа оролдодогбди.

Зүүн-булаг

Шаранууд гэжэ нэрэтэй гэжэ убгэд хɵɵрэдэг.
Ирсайн урда булагта
унагад даагад тэншүүрбэ
Эжын баабайн хормойдо
энэ бэем тэншүүрбэ-
иимэ урданай дуун.

Ирсайн булаг

Отонхой тухай)

Гурбадахи шата

хүн муудаха. 3.Уһанай ойронь Һайн, урагай холонь Һайн. 4.Уһан далай булагҺаа эхитэй, ухаан, эрдэм номҺоо эхитэй.

түрхэмɵɵ ерэхэдэ түлеэгүй байжа болохо.

hургаалнууд
Булаг, горхондо муухай юумэ оруулжа болохогүй
Ехэшье, багашье уҺа баҺажа болохогүй.
Уһа голнуудаа, булагуудаа шэргээжэ болохогүй.
Нангин газарнуудые сахижа ябаха

гээшэ хүштэйл даа
уушха зүрхыем хүдэлгɵɵ
Уһан дээрээ ерээбди
ундалхаяа ерээбди
урагууд дээрээ ерээбди
зугаалхаяа ерээбди.

Арадай дунууд

баабайн хормойдо
энэ бэем тэншүүрбэ
Булагайм уҺанда дурлаа хадаа
Ирса Отонхойдом ерээрээ
Зугаа сээжэдэм дурлаа хадаа
зугаалхаяа ерээрээ

Олой Отонхойн булагууд
тухай дуунууд

молодёжиин
дүүрэн сээжэ зугаатайл даа
Ороод эдиҺэн омольгон даа
Олой Отонхой Ондоргон даа
Ондоргооронь яахатнайб
Ябан даруу болуужан.

даа.
Булаг адли бурьялжа, сэсэг адли Һалбаржа, алтан адли яларжа жаргаарайт.
Уһа голнай харьялжа байг, нугаҺа загаҺамнай олоржо байг.

Үреэл үгэнүүд

уҺалжа,
буурал үбгэнҺɵɵ Һургаал абажа
ябаарайт.
Буянтнай булаг мэтэ дэлгэржэ,
Һүн сагаан эдеэнтнай хүнэгɵɵртнай
дүүрэжэ байг.

аймагай буряад хэлээр олимпиада түрүү Һуури эзэлэгшэ.

Проектын авторнууд

олимпиадада ород литератураар 3-дахи Һуури эзэлээ.

нэрэ абаҺан байна.Олой нютагаа суурхуулжа, ёҺо заншалнуудаа Һэргээн бодхоожо ябадаг.

ёhо заншал hайса мэдэдэг. Эгээл түрүүшын библиотекарь. «Усть-Ордын үнэн» газетэдэ Олой тухайгаа олон статьянуудые бэшэhэн.

СТЕПАНОВА УЛЬЯНА

МИХАЙЛОВНА