Слайд 2Габдулла Мөхәммәтгариф улы Тукаев (Ğabdulla Tuqay, عبدالله توقاي; 1886 елның; 1886 елның 26 апреле; 1886 елның 26
апреле, Кушлавыч авылы; 1886 елның 26 апреле, Кушлавыч авылы — 1913 елның; 1886 елның 26 апреле, Кушлавыч авылы — 1913 елның 15 апреле; 1886 елның 26 апреле, Кушлавыч авылы — 1913 елның 15 апреле, Казан; 1886 елның 26 апреле, Кушлавыч авылы — 1913 елның 15 апреле, Казан) — татар халкының; 1886 елның 26 апреле, Кушлавыч авылы — 1913 елның 15 апреле, Казан) — татар халкының бөек шагыйре; 1886 елның 26 апреле, Кушлавыч авылы — 1913 елның 15 апреле, Казан) — татар халкының бөек шагыйре, татар әдәбияты классигы, әдәби тәнкыйтьче, публицист, яңа заман татар әдәбиятына һәм әдәби теленә нигез салучыларның берсе.
Слайд 3Тау башында салынгандыр безнең авыл.
Бер чишмә бар, якын безнең авылга ул.
Авылыбызның
ямен, суы тәмен беләм, Шуңар күрә сөям җаным - тәнем белән...
Слайд 4Г.Тукайның әнисе Бибимәмдүдә (1864-1890)
Слайд 5Г.Тукайның әтисе Мөхәммәтгариф мулла (1842/1843-1886)
Слайд 6Г.Тукай туып дүрт ай ярым үткәч, Мөхәммәтгариф хәзрәт (Габдулланың әтисе) үлеп
китә. Тол калган Мәмдүдәне (Габдулланың әнисен) Сасна Пүчинкәсе авылы мулласына кияүгә бирәләр. Бәләкәй Габдулланы авылның Шәрифә исемле фәкыйрь бер карчыгына вакытлыча асрамага калдыралар. Бераз соңрак аны үз әнисе яңа гаиләсенә алдыра. Ләкин озакламый үлеп китә һәм үги әтисе аны Өчилегә бабасына озата.
Слайд 71895 елның кышында тугыз яшьлек Апушны Уральск шәһәрендәге татар бистәсенә сәүдәгәр
Усманов Галиәскәр һәм аның хатыны Газизә йортына алып киләләр.
Слайд 81905 елның сентябрендә үк аның «Әлгасрелҗәдид» журналының реклама«Әлгасрелҗәдид» журналының реклама җыентыгында шигырьләре басыла. Ноябрьдә «Фикер»
газетасы чыга башлый. Бераздан «Әл-гасрелҗәдид» күренә. Тукай инде монысында фактик редактор. Хыялда сатирик журнал чыгару. 1906 елның«Әлгасрелҗәдид» журналының реклама җыентыгында шигырьләре басыла. Ноябрьдә «Фикер» газетасы чыга башлый. Бераздан «Әл-гасрелҗәдид» күренә. Тукай инде монысында фактик редактор. Хыялда сатирик журнал чыгару. 1906 елныңиюнендә анысы да («Уклар») дөнья күрә. Монда да фактик редактор — Тукай.
Әмма туган туфрак шагыйрьне Казанга тарта.
Слайд 9Шигъре Лермонтов вә Пушкин –
олуг саф диңгез ул,
Хәзрәтле Пушкин вә Лермонтов,
Тукай –
өч йолдыз ул.
Күренекле татар шагыйрен Г.Тукайны рус әдипләренең киң боҗрасы җәлеп итә – XVIII гасыр мәсәлчесе И.Дмитриевтан алып М.Горькийга кадәр. Әмма беренчелекнең лавр такыясы А.С.Пушкин белән М.Ю. Лермонтов иҗатыннан тәрҗемәләренә бирелә. Тукайның тәрҗемәләре татар укучыларына тирән яңа поэтик дөнья ачты. Алар милли поэзиянең казанышы һәм бер өлеше булып кабул ителделәр. Аны яңа художество төсмерләре белән баеттылар.
Слайд 101907 елның сары яфраклар белән түшәлгән Казан урамына атлы повозкага утырып Тукай
килеп керә. Шушы елның көзеннән Тукайның Казан чоры — халкына, Ватанына шигъри сүзен әйтер өчен бирелгән биш ел да сигез айлык дәвере башлана.
Казанда Тукай яңа дуслар таба. Болар: Фатих ӘмирханКазанда Тукай яңа дуслар таба. Болар: Фатих Әмирхан, Хөсәен ЯмашевКазанда Тукай яңа дуслар таба. Болар: Фатих Әмирхан, Хөсәен Ямашев, Кәбир БәкерКазанда Тукай яңа дуслар таба. Болар: Фатих Әмирхан, Хөсәен Ямашев, Кәбир Бәкер, В.Бәхтияров, Галиәсгар КамалКазанда Тукай яңа дуслар таба. Болар: Фатих Әмирхан, Хөсәен Ямашев, Кәбир Бәкер, В.Бәхтияров, Галиәсгар Камал, Солтан РахманколыйКазанда Тукай яңа дуслар таба. Болар: Фатих Әмирхан, Хөсәен Ямашев, Кәбир Бәкер, В.Бәхтияров, Галиәсгар Камал, Солтан Рахманколый, Гафур КоләхмәтовКазанда Тукай яңа дуслар таба. Болар: Фатих Әмирхан, Хөсәен Ямашев, Кәбир Бәкер, В.Бәхтияров, Галиәсгар Камал, Солтан Рахманколый, Гафур Коләхмәтов, бераз соңрак — Сәгыйть Сүнчәләй. Габдулла үзе теләгән әдәбият, журналистика өлкәсенә чума.
Слайд 11Г.Тукай дусты Ф.Әмирхан белән (Казан 1908 нче ел)
Слайд 13Г.Тукайның танылган “Шүрәле” һәм “Су анасы” поэмалары
Слайд 14Яңа Кырлай авылында Г.Тукай музее
Слайд 18Нәкъ Казан артында бардыр бер авыл — Кырлай диләр;
Җырлаганда көй өчен
«тавыклары җырлай» диләр;
Гәрчә анда тумасам да, мин бераз торган идем,
Җирне әз-мәз тырмалап, чәчкән идем, урган идем.
(Г.Тукай)
Слайд 191913 елның башында шагыйрьнең сәламәтлеге бик нык какшый. Ләкин ул иҗат эшен
туктатмый. Тукайның соңгы айларында язган әсәрләре аның чын мәгънәсендә зур патриот, гражданин һәм тарихны тирәнтен аңлаган шәхес икәнен исбат итәләр.
1913 елның1913 елның 15 апрелендә (иске стиль буенча 2 апреле) бөек шагыйрь Габдулла Тукайның гомере өзелә.
Слайд 20Тукай дөньяда 27 ел гына яшәсә дә, искиткеч зур әдәби мирас
калдырды, халыкка хезмәт итүнең бөек үрнәген бирде.
Шагыйрьнең шигырь һәм поэмалары, мәкаль һәм хатлары бүген дә әле безнең замандаш булып яшиләр, халык йөрәгенең “иң нечкә кылларын” тибрәтәләр.