Презентация, доклад на тему Поурочный план по ингушскому языку 7 класс

учитель высшей квалификационной категории
Балаева Хадижат Юсуповна, учитель ингушского языка и литературы СШ № 1 ст. Нестеровской Сунженского района РИ

2. Дешт1ехьений кха

3. Хий

4. Т1ий

5. Хоттаргий г1ала

1. Г1улакха
къамаьла доакъой аре

юкъе, хьалха, цхьабакъда, тIехьа, йисте, гонахьа, цудухьа, санна, сангар, сехьа, ор, гIолла, воагIаш, да, дош.

а хеза. ДIаьхха отар дар наькъаца пен а болаш латташ. Из хаддача гуш яр дахчан коанаIараш. Царна юххе а улица тIа а дуккха нах латтар. Нах кхы а хьатIаухаш бар. ТIехьашкахьа юхавийрзар Ярач, юхавахача фу дар-хьогI со аьлча санна. Наха юкъера хьа а ваьнна, цунна хьадухьал волавелар цхьа саг. Из вар, дегIа лакха веце а, цхьа тенна къонах. Сийна китель, галифе-хачи, IажагIа иккаш ювхар цунна тIа. Керта тIа туллар кителеца цхьа бос бола фуражка. Модж яшанза яр герга юхь…

а хеза. ДIаьхха отар дар наькъаца пен а болаш латташ. Из хаддача гуш яр дахчан коанаIараш. Царна юххе а улица тIа а дуккха нах латтар. Нах кхы а хьатIаухаш бар. Т1ехьашкахьа юхавийрзар Ярач, юхавахача фу дар-хьогI со аьлча санна. Наха юкъера хьа а ваьнна, цунна хьадухьал волавелар цхьа саг. Из вар, дегIа лакха веце а, цхьа тенна къонах. Сийна китель, галифе-хачи, IажагIа иккаш ювхар цунна тIа. Керта тIа туллар кителеца цхьа бос бола фуражка. Модж яшанза яр герга юхь… (Чахкиев С. «Т1еххьара дош»)

корак1ал,
коаг1олла,
маьнгет1ара,
тхона уллув
г1олла,
яьшкачура,
юртамаг1а.

ИстолатIа,
коракIал,
коагIолла,
маьнгетIара,
тхона уллув
гIолла,
яьшкачура,
юртамагIа.

чу.

гонахьа гIолла, кора тIа, саьн чу.

чугIолла лел.
Чкъаьрийдоахар кемилга чу ваг1а.
Поезд рельсаш тIада сихъенна йода.

Фоти. Газа б1ийг санна хьал-1ай ада 1емача цунна халадар цхьан метте яг1а, цудухьа наггахьа цхьацца бахьанаш доахаш, балха т1ера ювлар. Раьза йоацаш цунга д1а а хьаже, х1ама ца оалаш, корта а оагабеш яг1аш хулар Тог1и а.
… Тог1ена т1ехьа из илли дагахьа т1ехьаоалар Фоте. Йоккхача саго хьадувца аьлар цунга. Цхьан-шин метте мара дешах тувла ца луш илли аьлар йи1ига, т1аккха Тог1е кхы а цкъа аьнначул т1ехьаг1а, кхы ала ца дезаш, ше долчча тайпара из илли 1омадир йи1ига…

Фоти. Газа б1ийг санна хьал-1ай ада 1емача цунна халадар цхьан метте яг1а, цудухьа наггахьа цхьацца бахьанаш доахаш, балха т1ера ювлар. Раьза йоацаш цунга д1а а хьаже, х1ама ца оалаш, корта а оагабеш яг1аш хулар Тог1и а.
… Тог1ена т1ехьа из илли дагахьа т1ехьаоалар Фоте. Йоккхача саго хьадувца аьлар цунга. Цхьан-шин метте мара дешах тувла ца луш илли аьлар йи1ига, т1аккха Тог1е кхы а цкъа аьнначул т1ехьаг1а, кхы ала ца дезаш, ше долчча тайпара из илли 1омадир йи1ига…
(Дахкильгов И. «Фоти»)

кхы 1имад ца йоаккхаш, дийшар. Бакъда, Мараца-м сатем байнабар. Т1ехь-т1ехьаг1а геттара корзаг1даьнна, цхьан х1аманна т1адетталуш санна 1ехаш хиннача Мараца кхы а шекваьккха Жамарза сихха д1аараваьлча, таташ жела дехьа оаг1орахьара хьахозар…
… Шоашцара дикаг1вола новкъост къаьстача, цунна кхерам т1абеча санна саготде баьлар жа-1уй. Фонараш сега ара а баьнна, жа латтачара гаьнна д1аухаш бийсанна лийхар цар Марац, цхьабакъда из доацаш дар…

кхы 1имад ца йоаккхаш, дийшар. Бакъда, Мараца-м сатем байнабар. Т1ехь-т1ехьаг1а геттара корзаг1даьнна, цхьан х1аманна т1адетталуш санна 1ехаш хиннача Мараца кхы а шекваьккха Жамарза сихха д1аараваьлча, таташ жела дехьа оаг1орахьара хьахозар…
… Шоашцара дикаг1вола новкъост къаьстача, цунна кхерам т1абеча санна саготде баьлар жа-1уй. Фонараш сега ара а баьнна, жа латтачара гаьнна д1аухаш бийсанна лийхар цар Марац, цхьабакъда из доацаш дар…
(Зязиков Б. «Марац»)

яла мегаргья.
Дахчан вале а, да тол; бIегIинга* яле а, нана тол.
Е гаргара саг хургвац хьа, е доттагIа хургвац, цар гIалаташ лехаш хьо леле.
Цхьоалли къелли цхьатарра я.
Кхуврчага санна нахага гIерта; бакъда сов гарга гIорте, воагавергва; сов гаьна хуле, шеллургва.
Эхь-бехк е эцаш а дац е дохкаш а дац.
Iаьхар бешшехьа хул е кIай, е Iаьржа, е къоарза.

яла мегаргья.
Дахчан вале а, да тол; бIегIинга яле а, нана тол.
Е гаргара саг хургвац хьа, е доттагIа хургвац, цар гIалаташ лехаш хьо леле.
Цхьоалли къелли цхьатарра я.
Кхуврчага санна нахага гIерта; бакъда сов гарга гIорте, воагавергва; сов гаьна хуле, шеллургва.
Эхь-бехк е эцаш а дац е дохкаш а дац.
Iаьхар бешшехьа хул е кIай, е Iаьржа, е къоарза. (Кицаш)

(материал)