Слайд 1Туҡай яҙы
Эй туған тел,
Эй матур тел,
Атам-әсәмдең теле.
Донъяла күп нәмә белдем
Һин туған
тел арҡылы.
Ғ.Туҡай «Туған тел»
Слайд 2Туҡай яҙы
Яҙҙар менән килеп кергәнһең һин,
Яҙҙар менән
китеп барғанһың.
Туҡай яҙы, Туҡай наҙы булып,
Күңелдәрҙә мәңге балҡы һин!
Слайд 3Туҡай яҙы
Яуһа ла ҡарҙар,
тәбиғәт эшләй инде үҙ эшен.
Тиҙҙән еҫкәрбеҙ ҡыҙыл, ал
- гөл сәскәләрҙең еҫен.
Ғ.Туҡай «Яҙ хәбәре»
Слайд 4
Йылдың дүрт миҙгеле
Боҙ һәм ҡар ирене,
Һыуҙар йүгерҙе,
Илап йылғалар
Йәштәр түгелде.
Көндәр оҙая,
Төндәр ҡыҫҡара.
Был
ҡайһы ваҡыт?
Йә, әйтеп ҡара.
Ғ.Туҡай
Слайд 5Кем ул Ғабдулла Туҡай?
Ғабдулла Туҡай - татар поэзияһына нигеҙ
һалыусы, Татарстандың халыҡ шағиры, әҙәби тәнҡитсе, тәржемәсе һәм публицист
Слайд 6Шағирҙың тыуған йылы
Ғабдулла Туҡай 1886 йылдың 14 апрелендә Рәсәй
империяһының Ҡаҙан губернияһы Ҡушлауыс ауылында тыуған.
«Бәләкәй Туҡай»
Рәссам Х.Казаков
һүрәте
Слайд 7
Ғабдулла Туҡайҙың тыуыу тураһындағы митрикаһы
Слайд 9
Ғабдулла 4 йәшендә етем ҡала.Уны Ҡырлай ауылында Сәғҙи
олата –һы тәрбиәләй, крәҫтиән хеҙмәтенә өйрәтә.
Слайд 10
Ҡырлай ауылында Туҡай уҡыған мәктәп
Слайд 11
Уральск ҡалаһындағы сауҙәгәр Ғәлиәскәр Усмановтың ике ҡатлы йорто.1895 йылда
Туҡай ҡалаға килеп ошо йортта ике туған апаһы менән йәшәй, мәҙрәсәгә уҡырға йөрөй һәм тәүге шиғырҙарын яҙа башлай.
Слайд 12
Ҡәләм ҡулда була тороп,йәш шағирға,
Мәғлүмдер йә,ҡурҡыу менән өркөү харам.
Пушкин йә Лермонтовтан
үрнәк алам,
Әкрен генә юғарыға үрләп барам.
Ғ.Туҡай «Бер татар шағирының һүҙҙәре»
Слайд 13
Ғабдулла Туҡайҙың «Ике ҡояш»
шиғыры яҙылған ҡулъяҙмаһы
Слайд 14Туҡайҙың «Күңелле альманах» китабы
Слайд 15
1907 йылда Ғабдулла Туҡай
«Шүрәле» әкиәт–поэмаһын яҙа
Слайд 16Шағирҙың «Шүрәле» әҫәренә иллюстрация
Слайд 17
1908йылда Туҡайҙың «Һыу эйәһе»
балладаһы яҙылған
Слайд 18
Шағирҙың 1909 йылда сыҡҡан «Ынйы бөртөктәре» китабының беренсе
һәм яңы тышлығы
Слайд 19Туҡай «Күңелле сәхирәләр» китабын 1910 йылда яҙған
Слайд 22
Ҡыштар үтеп,яҙ көндәре килә ҡалһа,
Сәхрәләрҙә йомшаҡ һауа еле иҫә.
Ах,был көндәр ғәмһеҙ
күңелдәрҙе киҫә,
Үткән ғүмер бер-бер артлы иҫкә төшә.
* * * * * * *
Донъяларҙа боҙҙар аға тау-тау булып,
Һауаларҙа ҡоштар оса болот-болот,
Эй хоҙайым,рәхмәтең менән көндө йылыт,
Үлгән донъя яңы йәндәр алһын инде.
Ғ.Туҡай «Яҙ ғәләмәттәре»
Слайд 24Шағирҙың дуҫтары
1912 йылдың 14 апрелендә
Ғабдулла Туҡай Өфөгә килә һәм
башҡорт халыҡ шағиры
Мәжит Ғафури менән таныша.
Мәжит Ғафури үҙенең берҙән-бер
бәлтәҺен һатып шағирҙы ҡунаҡ итә.
Слайд 25Ғабдулла Туҡай дуҫы Фәтих Әмирхәнов менән,1912 йыл.
Слайд 26Шағир үлемһеҙ
1913 йылдың 2(15) апрелендә 26 йәшлек Ғабдулла Туҡай
ҡаты ауырыған-
дан һуң вафат була.
Слайд 27
Ғабдулла Туҡай Ҡаҙанда иҫке татар зыяратында ерләнгән.
Слайд 28Шағир үлемһеҙ
Һөй ғүмерҙе, һөй халыҡты
Һөй халыҡтың донъяһын,
Беҙ үләрбеҙ, билдәле,
Тик үкенескә ҡалмаһын!
Ғ.Туҡай «Һөй ғүмерҙе»
Слайд 29
1937 йылдың 21 авгусында Ҡаҙанда Ғабдулла Туҡай исемендәге Татар
Дәүләт филармонияһы эшләй башлай.
Слайд 301960 йылда Уральскиҙа шағирға әҙәби-мемориаль музей асыла
Слайд 31 Әҙәби-мемориаль музей-
ҙың бер өлөшө
Слайд 34Шағирҙың шәхси әйберҙәре
Тимер стаканы (Туҡай 1912 йылда Петербургтан һатып алған)
һәм шкатулкаһы
Слайд 35Шағирҙың шәхси әйберҙәре (велвет таҡыяһы,көмөш запонкалары һәм юл кәрзине)
Слайд 36
Музей алдында шағир скульптураһы
Авторы -
Б.Урманче
1976 йыл
Слайд 37
Ҡазанда Ғабдулла Туҡайға ҡуйылған һәйкәл
Һәйкәлдең скульпторы С.Ахунов
1976 йыл
Слайд 38
1986 йылда Ҡаҙанда Ғабдулла Туҡайға музей асыла
Слайд 41
Ҡазан метроһының шағир исемен йөрөткән станцияһында мозаик панно
Слайд 43
«Яҙ яҡын»дың шатлығынан
Йөҙгә
сыҡҡан йылмайыу
Инде йәштәрҙә түгел, Хатта хәлһеҙ ҡартта бар.
Ғ.Туҡай «Яҙ ғәләмәттәре»
Слайд 44
«Шағир Ғ.Туҡай»
Рәссам Е.Симбирин һүрәте, 1976 й.
апаһы Ғәзизә Уральскиҙә»
Рәссам Х.Яҡупов һүрәте, 1971 йыл
Слайд 46Туҡай яҙы
Килде Аҡ диңгеҙҙең артынан осоп
бер ҡарлуғас,
Ҡунды ла ул һайраны, һайлап үҙенә
бер ағас.
Ғ.Туҡай «Яҙ хәбәре»
Туҡай яҙы
Слайд 47
Күкрәгемдә минең шиғыр утым һаумы?!
Күтәрәм мин, ҡарт булһам да, ауыр тауҙы
Күңелемдә
көн һаман аяҙ – һаман да яҙ,
Шағир күңелендә ҡыш булмай һәм дә
ҡар яумай.
Ғ.Туҡай «Шағир»
Слайд 48Туҡай яҙы
Яҙҙар менән килеп кергәнһең һин,
Яҙҙар менән
китеп барғанһың.
Туҡай яҙы, Туҡай наҙы булып
Күңелдәрҙә мәңге балҡы һин!