Презентация, доклад на тему Қазақ тілінен сатылай талдау презентация

білдіріп тұр.

ретінде
танылатын дербес сөз.
2. Туынды мағына:
а) көп мағыналы сөз;
ә) омоним;
б) синоним;
в) антоним;
г) кірме сөздер (араб, парсы, монғол, орыс сөздері);
ғ) табу;
д) эвфемизмдер;
е) дисфемизмдер.

сөз.

2.1.Шығу тегіне байланысты туынды мағынадағы сөз. Себебі басқа бір мағынаның қатысымен туған, пайда болу себебін түсіндіруге болатын екінші мағынадағы сөз.

2.2. Шығу тегіне байланысты туынды мағынадағы сөз.
Бұл – көп мағыналы сөз. Себебі сөз бірнеше мағынаға
ие болып тұр.

Себебі дыбысталуы
тұлғалық өзгешелігі бар сыңарлары бір ғана ұғымды
білдіретін, бір ғана сөз табына қатысты сөз.
Себебі синонимдік қатары бар сөз.

2.5. Шығу тегіне байланысты туынды мағынадағы сөз. Бұл – антоним сөз. Себебі мағыналары қарама-қарсы сөз.

2.3. Шығу тегіне байланысты туынды мағынадағы сөз.
Бұл -омоним сөз. Себебі дыбысталуы бірдей, мағыналары әртүрлі сыңарлары бар сөз.

Себебі тілдің өзіндік сөзжасам тәсілімен емес, басқа тілдердің ықпалымен жасалған немесе олардан енген сөз.

2.7.Шығу тегіне байланысты – туынды мағынадағы сөз.
а) Бұл - Табу сөз. Себебі мифтік ескі наным бойынша тура айтуға
тыйым салынған сөз.

2.7.Шығу тегіне байланысты – туынды мағынадағы сөз.
б) Бұл – эвфемизм сөз. Себебі мағынасы тұрпайы сөздің орнына
сол ұғымды жұмсартып, жеңілдетіп жеткізетін сыпайы,
әдептілікке негізделген сөз.

2.7.Шығу тегіне байланысты – туынды мағынадағы сөз.
Бұл – дисфемизм сөз. Себебі күнделікті қарым-қатынаста
мағынасы сыпайы сөздерді жағымсыз тұрпайы
сөздермен ауыстыратын сөз.

мағынасы

3.3. Синтаксистік шартты мағынасы

орын жағынан әбден қалыптасқан, құрамын өзгертуге келмейтін, бәрі тұтасып бір мағына білдіріп, бір ғана сөйлем мүшесі ретінде қолданылатын сөз.

3.1. Сөздің тіркесу сипатына байланысты –
еркін мағынадағы сөз.

3.2. Сөздердің тіркесу сипатына байланысты – синтаксистік шартты мағынадағы сөз. Бейнелі мағынадағы сөз. Себебі ....

(троп пен фигуралардың түрлері)

4.3. Терминдік мағына

сапалық белгілерді, әрекет-қимылды атап білдіретін
жалпылама лексикаға тән сөз.

4.3. Сөздің стилистикалық қызметіне байланысты
термин сөз. Себебі ғылым, техника, өнер
саласында қолданылатын арнаулы сөз.

4.2. Сөздің стилистикалық мағынасына байланысты – бейнелі мағынадағы сөз. Себебі адамның сезімі мен көңіл-күйіне байланысты айтылатын эмо-ционалды мағынада қолданылатын сөз.

жалпылама лексика;
2) қолданылу өрісі тар лексика;
3) сөздердің стильдік қызметіне байланысты түрлері;
4) сөздердің актив және пассив қолданылатын түрлері.

адам баласының
күнделікті күнкөріс тіршілігіне қажетті сөз.

5.2. б) Сөздің қолданылу сипатына байланысты
қолданылу өрісі тар лексика– диалект сөз.
Себебі белгілі бір жердегі жергілікті тұрғындардың сөйлеу
тілінде қолданылатын сөз.

в) көнерген сөз- себебі қазіргі кезде қолданылмайтын сөз

5.3.Сөздің стильдік қызметіне байланысты – бейнелі
мағынадағы сөз.

5.4.Сөздің қолдану өрісіне байланысты – пассив сөз.
Себебі қазіргі кезде қолданылмайтын сөз.
акив сөз- себебі қазіргі кезде қолданылатын сөз.

үтір

1.2. Айтылу сазы мен мазмұнына қарай – хабарлы сөйлем.
Себебі ой баяндай жеткізіліп тұр.

І.3. Құрылысына қарай – жай сөйлем.
Себебі бірнеше сөзден құралып келіп, тиянақты бір ғана
ойды білдіріп тұр.

І.4. Жай сөйлемнің түрлері.

І.5. Жай сөйлемнің түрлерін анықтау үшін, сөйлемдегі
сөздерді сөйлем мүшелеріне қарай талдаймыз. Ол үшін ең алдымен
сөйлемнің баяндауышын табамыз.
Себебі: а) баяндауышсыз сөйлем болмайды;
ә) баяндауыштың орны шартты түрде тұрақты.

мүшелермен қатар
тұрлаусыз мүшелер де бар.Жалаң- себебі сөйлемде
тек тұрлаулы мүшелер бар.

ә) Толымды. Себебі ойға қатысты сөйлем мүшелері толық.
Толымсыз- себебі ойға қатысты сөйлем мүшелері толық емес.

б) Жақты. Себебі бастауыш бар және ол айқын.
Жақсыз-Себебі бастауышы мүлде жоқ және
баяндауышы арқылы бастауышын табуға болмайды.

І.6. Сөйлемдегі сөздерді байланысу
түрлері мен тәсілдеріне қарай талдаймыз:

екеуі де еркін тіркестер.
Себебі бағыныңқы сыңарларын кез келген сөздермен алмастыра
беруге болады. Мысалы:.
ә) тұлғасына қарай – етістікті тіркестер.
Себебі басыңқы сыңарлары етістен болып тұр.
Есімді тіркес. Себебі басыңқы сыңарлары есім сөзден болып тұр

екенін білдіріп, баяндауышпен қиыса байланысатын тұрлаулы мүше.

Баяндауыш дегеніміз – сөйлемде жіктеліп келіп бастауыштың қимылын,
іс-әрекетін, кім екенін білдіріп, онымен жақ-жағынан кейде жекеше,
көпше (1-2 жақта) түрде қиыса байланысып қолданылатын тұрлаулы мүше.

Толықтауыш дегеніміз – сөйлемде атау мен іліктен басқа септіктердің
бірінде тұрып, бір мүшені заттық мағына жағынан толықтырып
тұратын тұрлаусыз мүше.

Анықтауыш дегеніміз – сөйлемде зат есімнен болған не заттық мағынада
қолданылған мүшені сын-сапалық, сан-мөлшерлік, меншіктік-қатынастық
жағынан анықтап тұратын тұрлаусыз мүше.

Пысықтауыш дегеніміз – сөйлемде іс-әрекет, қимылдың жай-күйін, амалын, мөлшерін, мезгіл-мекенін, себеп-мақсатын білдіретін тұрлаусыз мүше

тұр.Тәсілі – жалғаулықты.
Қиысу дегеніміз – бастауыш пен баяндауыштың жіктік жалғауы арқылы
1-2-3 жақтарда жекеше я көпше түрде байланысуы.

Меңгеру – бағыныңқы сыңары табыс септігінде тұрып, басыңқы
сыңарымен меңгеріле байланысып тұр. Тәсілі – жалғаулықты.
Меңгеру дегеніміз – сөздің бағыныңқы сыңарының атау мен
ілік септігінен басқа септік жалғауларының біреуінде келіп
немесе шылаулар арқылы байланысады.

Матасу- Себебі бағыныңқы сыңары ілік септігінде, басыңқы сыңары тәуелдік жалғауында тұрып, матаса байланысып тұр. Тәсілі – жалғаулықты. Матасу дегеніміз – ілік септікті жалғаулы сөз бен тәуелдік жалғаулы сөздің байланысу түрі

Тәсілі – орын тәртібі.

Жанасу - Себебі сөздер қатаң орын тәртібі арқылы іргелес кейде алшақ тұрып, жанаса байланысқан. Тәсілі – орын тәртібі.

күрделі бір ойды білдіріп тұр.
а) Құрамындағы жай сөйлемдердің байланысу
тәсілдеріне қарай – салаласа байланысқан құрмалас сөйлем. Себебі құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты тұлғада келіп, өзара тең дәрежеде салаласа байланысып тұр.
ә) Салаластың мағыналық түрлеріне қарай –
жалғаулықсыз ыңғайлас салалас құрмалас.
Себебі құрамындағы жай сөйлемдердегі ой өзара
мезгілдес, бағыттас, ыңғайлас мәнде, қарым-қатынаста
ешбір жалғаулықсыз салаласа байланысып тұр.

тәсілдеріне қарай –
сабақтаса байланысқан құрмалас сөйлем. Себебі құрамындағы
алғашқы жай сөйлемнің баяндауышы тиянақсыз тұлғада келіп,
соңғы сөйлемге бағына, сабақтаса байланысып тұр.
ә) Сабақтастың мағыналық түрлеріне қарай –
жалғаулықсыз мақсат бағыныңқылы сабақтас
құрмалас сөйлем.
Себебі бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемдегі ойдың болу
мақсатын білдіріп тұр.