Презентация, доклад проект эше: Курай

укучысы
Җитәкчесе: Мөбәрәкҗанов Рәфис Раиф улы

халыкларына җиткерү; - яшьләрдә татар сәнгатенә карата милли хис тәрбияләү; - курай ясауны табышлы керем чыганагы итү.

“кура” дигән көпшә үсемлекне борын-борын заманнардан ук белгәннәр. Аны август аеның ахырларында үткен пәке белән кисеп алып, тезелеп үскән вак-вак яфраклы ботакларыннан арындырганнар һәм өйнең коры җирендә, түшәм астында киштәдә язга кадәр киптерә торган булганнар. Шул көпшәдән курай ясап җыеннарда,сабан туйларында,бәйрәм мәҗлесләрендә, аулак өйләрдә, кара мунчаларда, күп очракларда усал динчеләрдән кача-поса гына уйнаганнар. Ә көтүчеләр җәйге табигать кочагында, сахраларда моңланып, шул курайны сайратканнар.

тиз ярылып яки сынып ватыла торган булган. Шуңа күрә, тора-бара, аны иске җиз ләгән яки чиләк калаеннан ясау ысулын тапканнар.
Дөрес, җиз яки цинкланган калайдан көпшә ясау шактый авыр эш. Аны тимерче яки слесарь гына башкарып чыга ала.

Безнең бу бик гади һәм моңлы уен коралыбыз - курай соңгы елларда халкыбызда яңадан зур кызыксыну тудырды. Ул хәзер кара мунчаларда түгел, культура сарайларында, үзешчән түгәрәкләрдә, зур сәхнәләрдә яңгырый, ул милли оркестрга кушылып сайрый, ул чын мәгънәсендә үзенең икенче яшьлеген кичерә.
Бездә хәзер бик күп төрле синтетик яки металл көпшәләр бар. Аларның берсе – дюралюминий курай ясау өчен аеруча кулай булып чыкты. Ул үзенең җиңеллеге белән хәтта тавышка да тәэсир итә. Әмма безнең халык телендә борынгыдан килгән «җиз курай» дигән әйтем бар

“Курайчылар курай, һай, уйнамас, Җиз курайлары ла булмаса.”

якын, тик тавыш алу җайланмасы гына башка. Димәк, курайны дөрес уйнарга өйрәнсәң, флейта, габой, фагот яки саксафон кебек музыка уен коралларына күчү дә күпкә җиңеләя.

эшлэнэ . Күпчелек эш кул инструментлары ярдәмендә башкарыла, шуңа күрә куркыныч операцияләр юк. Иҗади эзләнергә мөмкинлек бар.

Эш барышы:


Курай ясау өчен 29 см. озынлыкта
көпшә кисеп алабыз.


Тавыш тәрәзәсе ясыйбыз.
5мм.зурлыкта тишек тишәбез һәм аны
6х6 миллиметрлы дүрткел тишеккә
әйләндерәбез.

Тавыш тәрәзәсенең каршы ягына
размерларын төгәл итеп һава
тишемнәре тишәбез.

Тишемнәр әзер булгач көпшәне наждак
кәгазе белән чистартабыз.


Эбонит материалдан көпшәнең башына
тыгыз сыешлы итеп 15мм озынлыкта
бөке эшләп киертәбез.


Әзер курайны өреп тавышын сынап,
көйләп карау.

эш. Аны ясау өчен күп материал кирәкми, күпчелек операцияләр кул инструментлары ярдәмендә башкарыла, сәламәтлеккә куркыныч тудыручы очраклар күзәтелми.