Слайд 1
283-maktab kimyo fani o’qituvchisi
To`rayeva Shahnoza Raxmatovnaning
“ Ta`lim sifatini oshirishda innavatsion
pedtexnologiyalarning
o`rni “
mavzusidagi tavsiyanomasi
T A Q D I M O T I
O`ZBEKESTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIMI VAZIRLIGI
TOSHKENT SHAHAR XALQ TA`LIMI BOSH BOSHQARMASI
UCHTEPA TUMAN XALQ TA`LIMI BO`LIMI
Слайд 2“...Biz farzandlarimizning nafaqat jismoniy va ma’naviy sog’lom o’sishi, balki ularning eng
zamonaviy intellektual bilimlarga ega bo’lgan, uyg’un rivojlangan insonlar bo’lib, XXI asr talablariga to’liq javob beradigan barkamol avlod bo’lib voyaga yetishi uchun zarur barcha imkoniyat va sharoitlarni yaratishni o’z oldimizga maqsad qilib qoyganmiz...”
I.A.Karimov
Слайд 3
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan so’ng barcha sohalar kabi ta’limda ham
ulkan islohotlar amalga oshirib kelinmoqda.
O’zbekiston Respublikasining birinchi prezidenti I.A Karimov tashabbusi bilan ishlab chiqilgan, bugungi kunda amaliyotga joriy etilgan “Ta’lim to’g’risida” gi Qonun, “Kadarlar tayyorlash milliy daturi” dan o’rin olgan kadrlar tayyorlash milliy modeli, Prezidentimiz Sh.M Mirziyoyev Farmoni bilan qabul qilingan 2017-2021 yillarda O’zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustivor yo’nalishi bo’yicha “Harakatlar strategiyasi”,
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 15-martdagi 140-sonli qarori,
Слайд 4
Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 6-apreldagi 187-sonli qaroridan kelib chiqadigan vazifalar
uzluksiz
ta’im tizimida tashkil etiladigan ta’lim-tarbiya jarayonining samaradorligini ortirish maqsadida keng ko’lamli izlanishlar olib borishning taqazo etadi
shunga ko’ra, amaliyotda qo’llanib kelingan bilim, ko’nikma, malakalarga asoslangan davlat ta’lim standartini kompetensiyaviy yondashuv asosida takomillashtirildi.
Shunga ko’ra o’qitish sifati va samaradorligini oshirish muxim ahamiyat kasb etadi.
Ta’lim- tarbiya jarayonini kompetensiyaviy yondashuv talablari asosida tashkil etish davr talabidir.
Слайд 5
Ta’lim-tarbiya jarayonida kimyo fani mazmunini hozirgi ijtimoiy hayot, fan-texnika
va texnologiyalar taraqqiyoti bilan bog‘lash, buyuk allomalar va kimyogar olimlarning kimyo fani rivojiga qo‘shgan hissalari bilan tanishtirish va kimyoviy ishlab chiqarishning ekologiyaga ta’siri haqidagi bilim, ko‘nikma, malakalar va kompetensiyaviy bilimlarini shakllantirishga yo‘naltiradi.
Слайд 6
O’qituvchining asosiy vazifasi o’quvchilarga ta’lim, tarbiya beruvchi ularni rivojlantiruvchi
innavatsion pedtexnologiyalarda hamda interfaol metodlarni optimal tanlashdan iborat.
Слайд 7
Kimyo predmetini o’qitish maqsadlarini aniqlashda birinchi navbatda umumta’lim maktablarida o’qitish
va tayyorlashni umumiy maqsadalariga asoslanmoq zarur.
Umumiy o’rta ta’lim maqsadi, bu ta’lim, tarbiya va davlat ta`lim standartlariga muvofiq o’quvchilarni fikrlash, bilimlari asosini to’liq egallashini ta’minlash, o’quvchlarga dunyoning hozirgi ilmiy ko’rinishini shakllantirishda,
kimyo fanining ahamiyatini, anglagan holda bilim, ko’nikm malaka va kompetensiyalarni hosil qilish muhim ahamiyat kasb etadi.
Слайд 8
Pedagogik texnologiya atamasiga YuNESKO tomonidan berilgan ta’rif sanaladi: Pedagogik texnologiya–o‘qitish
shakllarini optimallashtirish maqsadida o‘qitish va bilimlarni o‘zlashtirish jarayonida inson salohiyati va texnik resurslarni qo‘llash, ularning o‘zaro ta’sirini aniqlashga imkon beradigan tizimli metodlar majmuasidir.
Слайд 9
Pedagogik texnologiya ta’lim jarayonining samaradorligini oshirish maqsadida o‘qitish va bilimlarni
o‘zlashtirish jarayonida
o‘qituvchining pedagogik va o‘quvchining o‘quv-bilish faoliyatini uyg‘un ravishda tashkil etish,
mazkur faoliyatni faollashtirish maqsadida, samarali o‘qitish metodlari, vositalari va shakllarini qo‘llash,
ularning o‘zaro ta’sirini aniqlashga imkon beradigan tizimlar majmuasidir.
Слайд 10Zamonaviy pedagogik texnologiya –
ta’lim
jarayoning samaradorligini oshirish maqsadida,o’qitish va bilimlarni o’zlashtirish jarayonida o’qituvchining pedoagogik va o’quvchining o’quv-bilish faoliyatini faolashtirish maqsadida samarali o’qitish metotlari, vositalari va shakillarini qo’llash, ularning o’zaro ta’sirini aniqlashga imkon beradigan tizimlar majmuasidir
Слайд 11
Kimyo fanini о‘qitishda innavatsion pedagogik texnologiyalardan foydalanish davr talabi hisoblanadi.
Ta’lim-tarbiya
jarayonida pedagogik texnologiyalarni muvaffaqiyatli qo‘llash uchun kimyo o’qituvchilari maxsus metodik bilim va ko‘nikmalarni egallashlari,
pedagogik amaliyotda zarur bo‘ladigan metodik tayyorgarlikka ega bo‘lishlari lozim.
Слайд 12Kimyo fanini o`qitishda quyidagi pedagogik texnologiyalardan foydalaniladi:
Modulli ta’lim texnologiyalari
Hamkorlikda о‘qitish
texnologiyalari
Didaktik o`yin texnologiyalari
Muammoli talim texnologiyasi.
Слайд 15Ta’lim tizimidagi asosiy vazifalardan biri o`quv jarayoniga pedagogik innovatsion usullar va
axborot-kommunikatsiya texnologiyalar(AKT)ni joriy qilish orqali zamon talabiga muvofiq ta’lim berish jarayonini keskin o`zgartirish bo`lib,
uning asosini ta’lim tizimida o`qitilayotgan fanlarning uslubiy tizimlarini yaratish tashkil etadi.
Hozirgi kunda ta’lim-tarbiya jarayonida pedagogik texnologiyalarda interfaol usullardan uzluksizlik va uzviylik tamoyili asosida foydalanishga katta e’tibor berilmoqda,
chunki ta’limning interfaol turi maktabgacha ta’lim bosqichidan to oliy ta’lim jarayonigacha ta’lim oluvchida mustaqil tafakkur hamda tezkor faoliyatni tarkib toptirishga xizmat qiladi.
Ta’limning interfaol metodlari darsning har bir bosqichida o`quvchining o`ziga xos psixologik xususiyatlari va tafakkur tarzini hisobga olgan holda foydalanish, aniq bir o`quvchilar auditoriyasining o`ziga xos jihatlarini hisobga olish o`qituvchidan katta pedagogik mahoratni talab qiladi.
Слайд 16 Interfaol usullar qo‘llanilganida …
o‘quvchilar tanqidiy fikr yuritish,
axborot manbalari
va vaziyatni tahlil qilish,
murakkab muammoli vaziyatlarni hal etish,
o‘rtoqlarining fikrini tahlil qilib,
asoslangan xulosalar chiqarish,
munozarada ishtirok etish,
boshqa shaxslar bilan muloqotga kirishish ko‘nikmalarini egallaydi.
Слайд 17 Kimyo darslarida interfaol usullardan foydalanish dars samradorligi oshiribgina
qolmay,
O’quvchilarni ham izlanishga, mustaqil fikrlashga ,
Qo’shimcha materiallardan foydalanishga undaydi.
Qo’shimcha adabiyotlarni varaqlashga majbur qiladi.
Shu maqsadda kimyo darslarida qo’llaniladigan interfaol usullarni tavsiya etamiz.
Слайд 18 Interfaol usullar …
Xususan:
«Yelpig`ich»,
«Baliq skeleti»,
«Insert»,
«KEYS stadi»,
«Debatlar»,
Kimyoviy lotto»,
«Uchunchisi ortiqcha»,
«Baliq ovi», ««Krasvordlar tuzish va yechish»,
«KEYS stadi»,
«Debatlar»,
Himoyaga kim chiqadi»,
«Tez savolga — tez javob», «Tarmoqlar (Klaster)»,
«Aqliy hujum»,
«Matnni davom ettir», «Raqamli diktant»,
«Romashka», «FSMU»,
«SWOT tahlil»,
«Venn diagrammasi»
Va hakoza…
Слайд 19«Klaster» metodini o`tkazish texnologiyasi:
Klaster metodi pedagogik, didaktik strategiyaning muayyan shakli bo`lib,
u o`quvchilarga ixtiyoriy muammo (mavzu) lar xususida erkin, ochiq o`ylash va fikrlarni bemalol bayon etish uchun sharoit yaratishga yordam beradi.
Mazkur metod turli xil g`oyalar o`rtasidagi aloqalar fikrlash imkoniyatini beruvchi tuzilmani aniqlashni talab etadi.
«Klaster» metodi aniq ob’ektga yo`naltirilmagan fikrlash shakli sanaladi.
Undan foydalanish inson miya faoliyatining ishlash tamoyili bilan bog`liq ravishda amalga oshadi.
Ushbu metod muayyan mavzuning ta’lim o`quvchilar tomonidan chuqur hamda puxta o`zlashtirilguniga qadar fikrlash faoliyatining bir maromda bo`lishini ta’minlashga hizmat qiladi.
Слайд 20MOD
DA
Ishlatilishi
Allotropi yasi
Olinishi
Tabiatda uchrashi
Xossalari
Oksidlanish darajasi
KLASTER metodini kimyo darslarini deyarli barchasida qo`llash mumkin.
Слайд 21 “Venn diagrammasi”
grafik
organayzeri. U o`quvchilarda mavzuga nisbatan tahliliy yondashuv, ayrim qismlar asosida mavzuning umumiy mohiyatini o`zlashtirish (sintezlash) ko`nikmalarini hosil qilishga yo`naltiriladi.
Grafik organayzer kichik guruhlarni shakllantirish asosida aniq sxema bo`yicha amalga oshiriladi.
Diagramma o`quvchilar tomonidan o`zlashtirilgan o`zaro yaqin nazariy bilim, ma’lumot yoki dalillarni qiyosiy tahlil etishga yordam beradi.
Undan muayyan bo`lim yoki boblar bo`yicha yakuniy mashg`ulotlarni tashkil etishda foydalanish yanada samaralidir.
Слайд 22
Alkenlar
Alkanlar
VENN DIAGRAMMASIdan darsning
barcha bosqichlarida foydalanish mumkin
Слайд 23 :Sinkveyn usuli
1. Nom (оt) -
Fosfor
2 . Таvsifi (2 sifat) - rangsiz, zaharli
3. Harakat (3 fе`l) - erimaydi,sho`lalanadi,aylanadi
4. Маvzuga tegishli gap (4 so`z) - oq fosfor kimyoviy jihatdan faoldir.
5. Sinonim (1 so`z) - metallmas
Sinkveyn- fransuzcha so’zidan olingan bo’lib “Besh misra” sheriy qator ma’nosini anglatadi. Unda quyidagicha ish olib boriladi Bu usuldan o`tgan mavzularni va yangi mavzularni mustahkamlashda foydalanaman.
Слайд 24
“Baliq skeleti” diagrammasida o`quvchilar guruhlarga ajratiladi.Har bir guruh bir
xil tipshiriqni bajaradi.
Guruh a`zolari o`quv topshiriqni hamkorlikda bajarib,har bir o`quvchi mavzudan ko`zda tutilgan bilim ,ko`nikma va malakalarni o`zlashtirishga e`tiborni qaratadi.
Strategiya nomi ko`rsatililadi,baliqning tanasining yuqori qismida muammolar ko`rsatilsa,pastida ularning yechimining harakatlari yoziladi.
Слайд 25.
S
o
2
H2
HCl
Cl2
C2H2
HBr
H2O
Asetilenni kimyoviy xossalarini tasvirlovchi reaksiya tenglamalarni baliq skeleti shakli orqali
ifodalang...
DARSNING BARCHA BOSQICHLARIDA FOYDALANISH MUMKIN BALIQ SKELETI -
Слайд 26
.
“Tushunchalar tahlili” usuli uchun ekspert varag’i – barcha darslarda qo`llash
mumkin
Слайд 27“O’ylab top” o’yini
Sinf 2 yoki 3 guruhga ajratiladi. Bolalar
bir – birga qarab saflanadi. Birinchi guruhdagi I o’quvchi 1 ta kimyoga oid termin aytadi. Ikkinchi guruhdagi o’quvchi birinchi guruh o’quvchisi aytgan terminning oxirgi harfiga boshqa kimyoga doir termin aytadi 3 guruh esa 2-guruh aytgan terminnig oxirgi harfiga aytilmagan kimyoga oid termin aytadi. Agar aytolmasa o’yindan chiqadi. O’yin shunday davom etadi.
Masalan: Modda – azot – tellur – reaksiya – avagadro – oltin - nikel – lantan – nonan – natriy – emirilish – shleyden – neytral – litiy - yod - donor – reaktiv – vismut – temir – radiaktiv – vismut – tajriba va hokazo.
Слайд 28
“Do’stingni top” o’yini
Bu o’yinda mavzu yuzasidan o’qituvchi tomonidan savollar alohida,
javoblar alohida kartochkalarda tayyorlanadi. Sinf o’quvchilariga kartochkalar tarqatiladi. Bir boshdan savol o’qiladi, shu savolning javobi kimda bo’lsa javob beradi.Masalan, I guruh savollariga javoblari II guruhga II guruh savollariga javoblari III guruhga III guruh savollariga javoblari esa I guruhga tarqatiladi.
Masalan: I guruh bo’yicha savol – javoblar:
1. I guruh metallari orasida eng aktiv metall qaysi? - Seziy
2. Ishqoriy metallar qanday xossaga ega? - kuchli qaytaruvchilik
3. Tubokat, Xo’jaikon konlaridan qanday tuz olinadi? - kaliy tuzlari
4. O’simlik kulida qaysi tuz mavjud? Kaliy karbonat
Слайд 30I. “Kim chaqqon” o’yini o’tkaziladi. Bu o’yinda guruhlarga moddalarning formulalari yozilgan
jadvallar beriladi. Hamda jadvaldagi formulalarning nomi yozilgan kartochkalar tarqatiladi. O’quvchilar moddalarning formulalari ustiga ularning nomlarini qo’yib chiqadilar. Birinchi o’quvchi topshiriqni bajarib bo’lishi bilan o’yin to’xtatiladi.
O’quvchilarni bir oz chalg’itish maqsadida ularga ortiqcha kartochkalar ham beriladi.
Kartochkalar:
1. Metafosfat 2. fosfor(V)oksid 3. Chili selitrasi 4. Suvsiz soda 5. ortofosfat 6.pirofosfat 7. Fosfin 8. Bo’r 9. Apatit 10. kaliy digedrofosfat 11. natriy digedrofosfat 12.qizil fosfor 13. . fosfor(III)oksid 14.natriy gidrooksid 15. Glauber tuz 16.So`ndirilmagan ohak
Слайд 31Beshinchisi ortiqcha” o’yini
,
Bu o’yin texnologiyasi shundan iboratki, o’quvchilar o’zlariga berilgan topshiriqdagi
ortiqcha tushunchani topishlari kerak? Bunda atamalar yoki moddalar aralashtirib beriladi.
Masalan: 9 sinfda “Metalmaslar” yoki“Oksidlar” yoki “Asoslar” yoki “Kislotalar ”,”Tuzlar” kabi mavzulari bo’yicha ushbu o’yinni quyidagicha o’tkazish mumkin.
Ortiqchasini aniqlang.
S, CI , P,Ni , F ,
N2O5 , SO2 , K2O, KOH, CaO
Ca(OH)2 , H3PO4 , NaOH , Cu(OH)2, Fe(OH)
4. HNO3 , H3PO4 , HNO2 , K 2 SO4 , H2SO4
5 KNO3 , NaH2PO4 , NaNO2 , K 2 SO4 , H2SO4
Слайд 32
Хulоsа vа tаvsiyalаr
Ma’lumki davrlar o’tishi bilan ta’lim tizimi yangilanib, rivojlanib boradi.
Shunga mos ravishda ta’lim usullari ham o’zgaradi, rivojlanadi,
hozirda qo’llanilayotgan noan’anaviy darslar yo’ki yangi pedago’gik texnologiyalar hamda interfaol usullar birdan paydo bo’lgani yo’q.
Bu jamiyat taraqqiyotini, aniqrog’i ta’lim taraqqiyotining taqozosidir.
o‘quv jarayoni sifat samaradorligini, kafolatini ta’minlashning yagona yo‘li
o’quvchilarning shaxsiy faolligiga erishishdir.
Buning uchun kimyo darslarida innavatsion pedagogik texnologiyalarni interfaol dars usullaridan samarali qo‘llash maqsadga muvofiqdir.
Tаvsiyalаr:
- ilg`оr хоrijiy tаjribаlаr sifаtidа maktabda pedagogik texnologiyalarni hamda intеrfаоl mеtоdlаrni qo`llаsh оrqаli o`qitish sifаtini yaхshilаsh vа sаmаrаdоrligini оshirishgа erishish;
- umumtа`lim mаktаblаri fаоliyatigа rivоjlаngаn хоrijiy mаmlаkаtlаr tа`limi аmаliyotidа qo`llаnilаyotgаn ilg`оr tаjribаlаr vа zаmоnаviy pеdаgоgik tехnоlоgiyalаrni sаmаrаli tаtbiq etish;
- pеdаgоglаrning ish tаjribаlаrini bоyitish vа ulаrdа tа`lim jаrаyonini sаmаrаli tаshkil etishgа nisbаtаn ijоdiy, innоvаsiоn yondаshuvni qаrоr tоptirish.