Презентация, доклад по химии Галоген 2 урок

эксперименттік
есептер шығару .

практикада қолдану.

. Тәжірибе жасау арқылы өздерінің іс-әрекеттерін реакция теңдеулерімен дәлелдей отырып, ойлау қабілеттерін дамытады;
3 . Топтық жұмыс арқылы тапсырманы бірлесе шешуге, топтық ережені сақтауға, өзінің және өзгенің пікірімен санасуды үйренеді;

теңдеулерін және қорытындыны дұрыс жасай білуге үйренеді;
3. Естігенімді - ұмытамын,
Көргенімді - есте сақтаймын,
Қолмен жасағанымды - ұмытпаймын!

әдіс - тәсілі : семантикалық кесте, INSERT кестесі, РАФТ , автор орындығы, білім, түсіну, анализ, қолданыс, бағалау сұрақтары, реакция теңдеулерін жазу, ой толғаныс.
Сабаққа қажетті құралдар мен көрнекіліктер: Интерактивті тақта, Д.И.Менделеевтің периодтық кестесі, натрий металы, су, тұз қышқылы, натрий гидроксиді, натрий хлориді, натрий брамиді, натрий йодиді, күміс нитратының ерітінділері, индикаторлар, сынауықтар, қауіпсіздік ережесі, стикерлер, форматты қағаз.
Пәнаралық байланыс: биология, география, математика, физика.

тұрған,
Сен - Күнсің! Көтерілген күліп қырдан.
Сен - Көлсің, Сен - Ормансың,
Сен - Бұлақсың . Адамды сұлулыққа құнықтырған.
 
Күн жарығын алақанға саламын,
Жүрегіме басып ұстай қаламын.
Ізгі, әрі нәзік, жарық мейірімді,
Болып кетер сонда дереу жан - жағым!
 
2. Түгендеу
3. Топқа бөлу
Химиялық элементтердің формулалары арқылы топтастырымын: ( КOH, LiOH, Ca(OH)2, Mg(OH)2 NaOH, Na2S, Na2CO3, Na2SO3, Na2SiO3, Na3PO4,, , HCL, HI, HBr, HF, H2SO4)
I топ: "Қышқылдар"
II топ: "Негіздер"
III топ: "Тұздар"

суда
қопарылыс беріп еруінің реакцияларына арналған
тәжірибелер көрсетіледі:
Йод + крахмал ерітіндісі = ерітінді түсі
натрий + су = сілті + индикатор= ерітінді түсі

сыртында жазылған заттың формуласын кем дегенде екі рет қарап, іздеп отырған заттың дәл сол екенін айқындап алған жөн.
2. Реактивтерді қолмен ұстауға, дәмін татып көруге болмайды.
3. Егер газ күйіндегі заттың иісін сезгің келсе, оның ыдысын мұрыннан алысырақ ұстап, аздап желпіп көру керек.
4. Реактиві бар ыдыстың аузына үңілмейді, жанынан қарайды.
5. Сынауықтың ашып аузын оқушы өзіне немесе жанындағы адамға қаратып ұстамауы керек.
6. Артық алынған реактивтің қалғанын қайтадан таза зат салынған ыдысқа салуға немесе құюға болмайды.
7. Әсіресе, қышқылдармен немесе сілтілермен жұмыс істегенде абай керек.

алып: № 1) NaCL № 2) NaBr № 3) NaI ерітінділерін құйыңдар. Әр қайсысына AgNO3 тамшылатып қосыңдар. Не байқадыңдар? Реакция теңдеуін жазып түсіндіріңдер? Түзілген тұнбаның түсіне көңіл аударыңдар? Жазғандарыңызды екеуара, топпен тексеріңіздер:

алып: № 1) NaCL № 2) NaBr № 3) NaI ерітінділерін құйыңдар.
Әр қайсысына AgNO3 тамшылатып қосыңдар. Не байқадыңдар? Реакция теңдеуін жазып түсіндіріңдер?
түзілген тұнбаның түсіне көңіл аударыңдар? Жазғандарыңызды екеуара, топпен тексеріңіздер:

топпен талқылап кестені толтырады:

олардың тұздарының сапалық құрамын анықтау.
Үш ыдыста белгісіз үш ерітінді берілген, берілген ерітінді арқылы қай ыдыста қандай ерітінді берілген екендігін анықтау :

тақырыпты - мұғалім өзі береді.
Р - роль
А - аудитория
Ф - форма
Т - тақырып

оқу.
I топ: "Қышқылды жаңбырдың қоршаған ортаға әсері"
II топ: "Арал теңізіндегі тұздың қоршаған ортаға, маңайындағы тұрғындарға әсері"
III топ: "Улы химикаттардың (металл натрийдің - Na, галогендердің - CL2, Br2, F2, I2 ) тірі организмге әсері"

(оған қар да жатады). Қышқылды жаңбыр құрамында қышқыл-дың (pH 5,6) болатындығы ауа
құрамында өндіріс қалдықтары (Cu, SO2 , NO2 , HCl т.б) мөлшерінің көптігіне байланысты. Осындай жауын-шашын түскен топырақ пен су айдындарының
қышқылдығы артып, соның нәтижесінде қоршаған ортаның экожүйесі деградацияға ұшырайды. Атап айтқанда, су айдындарындағы балықтар мен су
жануарлары жаппай қырылып, топырақ құнарсызданып, жеміс-жидек пен көкеніс және орман ағаштары өспей, солып қалады.

құрамындағы күкірттен алынады.
Бор қышқылы – Батыс Қазақстандағы Индерборатынан өндіріледі.
Сірке қышқылы – көп жылдар бойы Теміртау маңынан алынып келді.
Фосфор қышқылы – тазалығы жоғарысы алынып тағам өнеркәсібіне
лимонад, мармелад, сироптарға дәм кіргізу үшін қоспа ретінде пайдаланылады. Фосфор қышқылы Тараз қаласында өндіріледі.
Тұз қышқылы - өнеркәсәпте металдан жасалатын бұйымдардың бетіндегі қақты, татты ерітіп тазалау үшін қолданылады.
Шарап қышқылы – швед химигі К.В.Шелее шарап тасымалдайтын бөшкенің ішкі қабырғасындағы шарап тасы деп аталатын қақтан тазартып алды. Кейіннен ол жемістер мен өсімдіктерден лимон қышқылын, алма қышқылын тапты.

қандай химиялық зат бар?

жатады?

құрғап қалған теңіз түбінен
айналаға зияндылығы өте жоғары миллиондаған тонна тұзды шаңдар көтеріп,
желмен тарай бастады. Онда топырақтың тұздануы өте жылдам жүруде.
Теңіз түбінен көтерілген улы тұздың мөлшері жылына 13-23 млн т. деп
есептеледі тіптен, тұзды шаңдар әсері сонау Орта Азия республикалары
аумағына жетіп, ауыл шаруашылығына зардабын тигізуде. Топырақтың
тұздануы Өзбекстанда -60 %, Қазақстанда -60%-70% -ға артып отыр.
Қазіргі кезде Арал өңіріндегі адамдардың денсаулығы күрт төмендеп кетті.
Бұл өңірде, соңғы мәліметтерге қарағанда туберкулез, бүйрекке тас байлану,
сарыауру, өкпе-тыныс жолдарының қабынуы, жұқпалы аурулар бойынша
Республикамыздың басқа өңірімен салыстырғанда жоғары көрсеткішті көрсетіп
отыр.
Арал теңізінің болашағы дүние жүзінің болашағы дүние жүзі халықтарын
толғандырып отыр. Оның біржола жойылып кетуі Орта Азия мен Қазақстанды
ғана емес көптеген Шығыс елдерінің тыныс –тіршілігіне өзгерістер әкелмек.
Қазіргі кезде Аралды құтқару бағытында батыл да жоспарлы түрде
ғылыми негізде жұмыстар жасалуда. “Арал тағдыры – адам тағдыры”
болғандықтан, оны сақтап қалу аға ұрпақтың болашақ алдындағы борышы.

Br2, F2, I2 ) тірі организмге әсері"

CL- тұншықтырғыш, улы,өте қауіпті, немістер хлорды және оның қосылысы иприт немесе дихлордиэтилсульфидті соғыс кезінде қолданып
15 000 әскерді уландырған. Хлормен уланған адам дамылсыз жөтеледі.
F- өте улы
Br- булары - улы, денеге тисе күйдіреді, жазылмайтын жара қалдырады. Абайсызда бром денеге тисе, аммиактың немесе соданың сұйық ерітіндісімен жуу қажет. Броммен тартпа шкафта резеңке қолғапты пайдаланып, сақтықпен жұмыспен істеу керек.
I - көп мөлшері улы, 2-3 гр адамды өлтіруге жетіп жатыр. Йодтың буы тұншықтырып, тыныс жолдарын бүлдіреді. Йод жетіспеген жағдайда зоб ауруына шалдығады. Таулы аудандардың суында, топырағында йод өте аз болады, ондағы адамдар алқымның ісік ауруына жиі шалдығады.
Na – пышақпен оңай кесілетін, суда жақсы еритін, суға түссе қопарылыс беретін, денеге тисе күйдіретін, екінші аты күйдіргіш натр деп аталатын, керасинде сақталатын сұр түсті, жұмсақ металл.

Бұл қызық, мен үшін жаңалық;
X- Химиялық формулаларды, реакция теңдеулерін қате жаздым, менің жазғаным дұрыс емес;
?- Бұл мен үшін түсініксіз, осы жөнінде көп білгім келеді;

(бес жолды өлең) құрып жазып келу.

деңгейдегі)тапсырмалар бойынша-1 балл
3. РАФТ (хат, түсінік хат, өтініш) жазғаны бойынша-1 балл
4. Ой толғау тапсырмасы бойынша өз ойын еркін жеткізуі -1балл
5.Реакция теңдеуін қатесіз және дәптерге сауатты жазуы бойынша -1балл

Тапсырманы орындаудағы туындаған қиыншылықтар?

ме?
2.Қай балаларға әсер етті, қай бала реакция теңдеулерін жаза алмады?

қырдан.
Сен - Көлсің, Сен - Ормансың,
Сен - Бұлақсың . Адамды сұлулыққа құнықтырған.
Күн жарығын алақанға саламын,
Жүрегіме басып ұстай қаламын.
Ізгі, әрі нәзік, жарық мейірімді,
Болып кетер сонда дереу жан - жағым!

LiOH, Ca(OH)2, Mg(OH)2
NaOH, Na2S, Na2CO3, Na2SO3, Na2SiO3, Na3PO4,, , HCL, HI, HBr, HF, H2SO4)
Осы кезде балалар өзін ортаға бейімдей бастады.
I топ: "Қышқылдар"
II топ: "Негіздер"
III топ: "Тұздар"

Оқушылардың сабаққа қызығушылығын арттыру мақсатында миға шабуыл жасап слайдтан йодтың сапалық және натрий металының суда қопарылыс беріп еруінің реакцияларына арналған тәжірибелер көрсеттім:

Йод + крахмал ерітіндісі = ерітінді көгереді
натрий + су = сілті + индикатор= ерітінді түсі

"Қандай химиялық элементтер бар?"Қандай заттардың құрамында крахмал болада?
Крахмалдың бар екенін қалай анықтайды? Йодтың түсі қандай? Крахмал ерітіндісінде қалай өзгереді? - деген сұрақ қоя отырып тұрмыстағы маңызын, химиялық формулаларын айтқызу, қауіпсіздік ережесін еске түсіру
арқылы балалардың сабаққа деген қызығушылығын арттырдым. Сұраққа Әділетте жауап беріп отырды.

теңдеулерімен өрнектеп, қағазға жазып хатшының ролін атқарып, Айнұр реакциясын жазып, тұнбаның түсін анықтап қорғап шықты.

беріледі. Әсел тобында түсіндіру жұмыстарын жүргізіп,
ерітінділерге метилоранж индикаторын қосып анықтап,
қорғап шықты.

тақырыпта өтініш жазды. Айнұр қышқыл роліне еніп түсінік хат, тұздың пайдалы жақтарын айтып роліне еніп емханаға адамгершілік тақырыпта хат жазды. Әділет йод роліне еніп емханаға адамгершілік тақырыбында хат жазды. Топта өз қалауларымен ой толғаныстарын оқыды: Жансая қышқылдың роліне еніп
құмырсқа қышқылының құмырсқада, бақшада болатын крапива шөбінде кездесетінін, денеге тиіп ашытатынын,
сонымен қатар жеміс жидектің құрамында болатынын,
организмге пайдалы екендігін айтты.
Бұл тапсырманы Аділет өте қызығып орындады.

топ: "Қышқылды жаңбырдың қоршаған ортаға әсері"
II топ: "Арал теңізіндегі тұздың қоршаған ортаға, маңайындағы тұрғындарға әсері"
III топ: "Улы химикаттардың (металл натрийдің - Na, галогендердің - CL2, Br2, F2, I2 ) тірі организмге әсері"

ойлау дағдыларын дамыту сұраққа жауап берместен бұрын оқушылардың ойлауын, талдауын қажет етеді. Сол сұрақ аймағында өз ойтолғаныстарын "эссе" ретінде жазып, топта оқылып шыңдалып "Автор орындығына"ұсынылды.
Оқушылар ойланып, ізденіп қышқылды жаңбырдың қоршаған ортаға әсерін жазды.
Өсіп тұрған өсімдіктерді өсірмей қуратып, күйдіртіп тастайтынын, жәндіктерді құртатынын, ауаны ластайтынын топта сөйлемей отырған Назерке өз ой толғауын автор орындығында орындады.
Қарлыға арал теңізінің суы тартылып қалып теңіз түбіндегі тұз желмен ұшып, жан- жағындағы халыққа зардабын тигізуде, әр түрлі ауруға шалдығып жатқынын айтты. Жанель галогендердің организмге зиянын, уландыратынын, тұншықтыратынын, күйдіретінін, улылығы адамды өлтіретінін айтты.

талқылап ортадан бір шешімге келу, топты бағалау.
Жеке: қауіпсіздік ережесі, семантикалық кесте толтырды, есеп шығарды, Рафт әдістері, проблемалық сұраққа эссе жазып,
автор орындығында орындады, Инсерт кестесін толтырды,
реакция теңдеуін жазып теңестірді.
Жұптық: Заттарды анықтауда, рекация теңдеуін жазуда ой бөлісті,
бір- бірінің тапсырмасын тексерді және бағалады.

солай деп ойлаймын;
+- Бұл қызық, мен үшін жаңалық;
X- Химиялық формулаларды, реакция теңдеулерін қате жаздым, менің жазғаным дұрыс емес;
?- Бұл мен үшін түсініксіз, осы жөнінде көп білгім келеді;
INSERT кестесі

(бес жолды өлең)
құрып жазып келуді бердім.

арқылы, ауызша, бағалаудың нақты крийтерилері арқылы оқушылардың іс-әрекеттерін басшылыққа ала отырып бағалауды жүзеге асырдым:

Бағалаудың нақты критерилері:
1. Семантикалық кесте бойынша -1 балл
2.Зертханалық столда (Анализдік деңгейдегі) тапсырмалар
бойынша-1 балл
3. РАФТ (хат, түсінік хат, өтініш) жазғаны бойынша-1 балл
4. Ой толғау тапсырмасы бойынша өз ойын еркін жеткізуі -1балл
5.Реакция теңдеуін қатесіз және дәптерге сауатты
жазуы бойынша -1балл

көңіл күйім ?
2. Бүгін мен не үйрендім?
3. Маған не ұнады/ұнамады?
4. Тапсырманы орындау барысында туындаған қиыншылықтар?
5. Жаңа сабақ бойынша сұрақ немесе пікіріңіз?


Әр сабақтың соңында алынып отырған кері ісер парағына жазылған пікірлері
арқылы көңіл күйлерінің ерекше болғандағын, тапсырманы орындау барысында
туындаған қиыншылықтарды топтасып шеше білгендері ұнағандығын, сабақтың өзге
сабақтарға қарағанда ерекше болғандығын, жақсы әсерде қалғандарын білдім. Осы пікірлер арқылы келесі сабағымды жоспарлап отырдым.

сұрақты өзіме қоя отырып, бүгінгі қолданылған әдістер: Семантикалық кесте арқылы білімдерін жинақтағандарын, РАФТ әдісі арқылы химиялық тілде хат, түсінік хат, арыз жазуға, рольдерге енуге , ойтолғаныс жазуда сыни тұрғыдан ойланды. Әділеттің "Кері әсер парағында" РАФТ әдісінде рольге енуді, зертханалық столда тәжірибе жасап реакция теңдеуін жазу арқылы жұппен, топпен жұмыс істегені ұнағанын көрсеткен.
Аселдің бүгінгі сабақта көңіл күйі ерекше болғанын, топтасып жұмыс істеуде әртүрлі пікірлердің тұжырымдалуынан терең ойлар пайда болғанын, Семантикалық картаны толтырғаны ұнағанын,РАФТ әдісінде рольдерге енгені, ИНСЕРТ кестесі арқылы келесі сабақта не білгісі, проблемалық сұраққа ой толғаныс ретінде эссе жазып, автор орындығында орындағаны ұнаған.
Айнұрға сабақта миға шабуыл жасау, нақты критерилер арқылы және ауызша жиі мадақтаулардың арқылы әділ бағаланғандары көңіл күйіне ұнағаны кері әсер парағында айтылған.
Қай балаларға әсер етті, қай бала сөйлей алмады?-деген сұрақты өзіме қоя отырып, жұптық және топтық жұмыстың Әділеттің РАФТ әдісіндегі түсінік хат жазуы, семантикалық картаны толтыруда, ойлау қабілеті дамуына көп ықпалын тигізді. Топтық жұмыс оқушылар ролдерімен алмасып, кезектесіп сөйлеп шығуына мүмкіндік туғызды. Топта сөйлемей отырған Назерке, Қарлыға, Жанель сабақтың шығармашылық бөлімінде өз ойларын айтады. Сабақта назардан тыс қалған, іс әрекетке қалған оқушы болмады.

өз іс әрекетіме есеп беруді ұйғардым. Жалпы жүргізген сабағым бойынша мен бүгінгі сабағымда тақырыпты толық игеру үшін алған әдістерім сәтті болды. Өйткені оқушылар бүгінгі сабақта оқыған мәліметтерді саралап,талқылап, оған байланысты өз көқарастарын, түсініктерін білдіре алды. Сабақтың тиімділігі берілген тапсырмаларды жұппен, топпен талқылауы, бір ойдың екінші рет қайталанбауы, нақты критерийлер арқылы бағалануы, сұрақтардың сын тұрғысынан қойылуында деп ойладым.
Сабақ барысында қандай кемшіліктер орын алды ?-деп қарайтын болсам, уақыттың жетіспеушілігі, тапсырманың көптігі білінді.

түрін азайтып, уақытты ұтымды пайдаланар едім.
Келесі оқу жылында өзім беретін сыныптарда осы курста тренерлерден үйренген әдіс тәсілдерімді жүйелі жоспарлай отырып, оқушыларды зерттеп, шығармашыл, зияткер тұлға қалыптастыруға тырысар едім.
Бұған қоса кейінгі сабақ барысында уақытты бүгінгі сабаққа қарағанда ұтымды пайдаланар едім деген ойда қалдым.