Презентация, доклад на тему Көміртек оның қасиеттері 9сынып

Білімділік: Көміртегінің периодты жүйедегі
орны, қасиеттері, адсорбция туралы түсінік беру.
Дамытушылық: Оқушылардың аллотропия,
кристалдық торлар туралы түсініктерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды зеректікке, алғырлыққа
баулу.
Сабақтың көрнекілігі: Д.И. Менделеевтің периодтық кестесі, тірек –
сызбалар.
 
Сабақтың әдіс – тәсілі: Сұрақ – жауап, ауызша баяндау.
 
Сабақтың түрі: аралас.
 
Сабақтың барысы: І. Сыныпты ұйымдастыру.
Психологиялық тренинг. « Мен, сен, ол » ойыны.
Мен үйретушімін, сендер үйренушісіңдер, олар
қонақтар.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
а/ тылсым сан шешу.
4 – 1; 6 – 4; ң; 6 – 1; й; 4 – 4; 40 – 1; 40 – 2; 3 – 2;
Тыңайтқыш дегеніміз не?
Өсімдікке нәр беріп, қуат болған
Өнімі артып егістің қырман толған,
Бұл қандай зат: қанындай өсімдіктің,
Беретұғын химиктер жасап қолдан?
/ Азот, фосфор, калий тыңайтқыштары /
ә/ Тыңайтқыштардың жіктелуі, түрлері.
б/ Қаратау бассейінінде өндірілетін кен.
/ фосфорит /.
в/ Қандай ұн астық шығымын арттырады, бірақ
одан нан пісіруге болмайды? / фосфорит ұны /
г/ Химиялық диктант алу.

-------------------------- деп атайды
2.Тыңайтқыштар 1. -----------------------------
  
3. Азотты тыңайтқыштарға -------------------
Нитраттары жатады.
4. Қаратау фосфоритетінен әр түрлі фосфор
Тыңайтқышын алудың ғылыми
негізін қалаған ---------------------------------------
5. Калий тыңайтқышының кендері ------------
және ---------------------------------
6. Кешенді калий тыңайтқышына жататындар
--------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------
7. Суда ерімейтін фосфор тыңайтқышы
-------------------------------------------------------------
 
 
 

Тест
Құрамында азот бар тыңайтқыш.
а/ азот
ә/ фосфор
б/ калий
Сұйық тыңайтқыштар.
а/ селитра
ә/ аммиак суы
б/ несепнәр
Суда ерімейтін тыңайтқыш.
а/ супер фосфат
ә/ нитра фос
б/ фосфарит ұны
Азот тыңайтқышы.
а/ селитра
ә/ томасшылақ
б/ аммофос
Сұйық тыңайтқыш аммиак суында болатын
қоректік элемент
а/ 50 %
ә/ 60 %
б/ 80 %

өзек бейметалл

Элементтік табиғатын дәлелдеген фр. ғалымы А. Лавуазье
Орысша “углерод” атауды 1984 жылы орыс ғалымы Соловьев
Қазақша “көміртегі” атауын 1928 жылы
Р. Бөкейханов ұсынды.
4. Латынша атауы “carboneum” С –це таңбасы “карбонеум –көмір” деген сөзден алынған

массасы 12
Период нөмірі – ІІ (кіші)
Топ нөмірі IV
Ar (С) = 12
М (С) = 12 г\моль

–6
Нейтрон саны -6
Электрондық формуласы: 1s2 2s2 2p2
Графиктік формуласы:
Валенттік электрон саны – 4
Сыртқы қабаттағы электрон саны - 4

-4,+2,+4
Ұшқыш сутекті қосылысының формуласы СН4
Оксидтерінің формуласы –СО, СО2
Оксид қасиеті: СО2 –қышқылдық оксид
Гидроксидтерінің формуласы – Н2 СО3 –көмір қышқылы

СО2
Шалшықта – СН4 метан , шалшық газы
Менералдар мен тау жыныстары: -СаСО3әктас немесе бор, Mg CO3 –магнезит, СаСО3 Mg CO3 -доломит

ең қатты зат, электр тогын өткізбейді, тығыздығы - 3,5 г\см3
Графит – сұр түсті, аздап жылтыр, қолға , қағазға оңай жұғады, электр тогын өткізеді, тығыздығы –2,17 –2,3 г\см3, 100 атмосфералық қысымда 37000 с балқиды.
Карбин – қара түсті, ұсақ кристалдық ұнтақ. ХХ ғасырдың 60-шы жылдарында табылған.
Фуллерен – синтез жолымен алынған. ХХ ғасыр 80 жыл

3. Фуллерен

ауа қатыстырмай қыздырғанда, 10000 С – та графитке айналады. Графит 30000С, жоғарғы қысым, өршіткі қатысында алмазға айналады.
Құрғақ айдау – таскөмірді, ағашты, сүйекті ауа қатыстырмай қыздыру. Бұдан таза көміртек алынады. Ағашты құрғақ айдаудан алынған көмірдің газ бен еріген заттарды сіңіргіштік қабілеті жоғары. Егер ондай көмірді алдын ала қыздырылған су буынан өткізсе, сіңіргіштік қасиеті жоғарылап, оны белсендірілген көмір деп атайды.
Адсорбция - көмірдің және басқа заттардың өзбетінде газдарды, буды, еріген заттардың бөліктерін ұстап қалу қабілеті.

өткізсек түссіз сұйықтық қалады, себебі еріген сия молекулаларын көмір сіңіріп алады. Көмір –адсорбент, сия-адсорбант.
Қолданылуы: Газ тұтқыш

Орыс академигі Н.Д. Зелинский 1915жылы белсендірілген қайын көмірін газ тұтқышқа салып ауадағы зиянды қоспалардан тыныс алу мүшелерін сақтау үшін қолдануды ұсынған

І. Синквеин (5 жолды өлең)
Зат есім:
Сын есім:
Етістік:
Сөйлем:
Балама сөз:
ІІ. Инсерт кестесі

қолға алсақ, қалар таңба.
Бар ма элемент осындай табиғатта,
Аташы тағы ойланып ұзақ таңға.

(С түр өзгерістері алмаз бен графит)

IV Тылсым сан шешу

6-1; д; 8-1; 10-1; 4-3; -5-1; ц; и; я.
(Адсорбция)

өзгерісі
Графиттен бұрғы жасайды
Фуллерен – синтез жолымен алынған көміртектің түр өзгерісі.
Көміртектен күйе алынбайды.
Көміртек тас көмірден алынады.
Көмірді айдауға болмайды.
Белсенді көмір, көмірді ауа қатыстырмай қыздырғанда алынған көмір.
Көміртегінің топ номері ІІІ.
Адсорбция көмірдің газдарды еріген заттарды өз бойында ұстап қалуы.