Слайд 5Пікір деп нәрселер мен олардың белгілері жөніндегі қостайтын немесе теріске шығаратын
ойды айтады.
Слайд 10Мысалы, пікір С: «7>2 » - элементар , ал пікір D:
«5>2 және 5-тақ сан»-құрама, өйткені ол пікірден: бірі «5>2», ал екіншісін «5-тақ сан»,деген пікірлерден құралады.
Слайд 13А
В
С
D
АВСD параллелограммы кескінделген. Параллелограмм туралы бізге кейбір пікірлер белгілі:
1.«АD қабырғасы ВС қабырғасына параллель және оған тең».
2.«АВСD параллелограммының диагональдары бір нүктеде қиылысады және қақ бөледі».
Слайд 17 «7≥3» деген пікірлерді қарастырайық:
Математикада «7≥3» түріндегі пікірлер кездеседі. «7≥3» пікірі
«7>3» деген ақиқат және «7=3» деген жалған пікірлердің дизъюнкциясы. Дизъюнкция құрайтын пікірлердің бірі ақиқат болғандықтан «7≥3» дизъюнкциясы да ақиқат.
Слайд 18Пікірлер ипликациясы
Құрама пікірлерді элементар пікірлерден «егер...,онда» сөздері арқылы
алуға болатыны белгілі. Мысалы « Егер түзудің әрбіреуі үшінші бір түзуге параллель болса, онда олар өзара параллель болады », « Егер оқушы емтиханнан оң баға алса , онда ол емтиханды тапсырған болғаны», « Егер 40 саны 8-ге еселі болса, онда ол 4-ке еселі».
Слайд 19 « Егер А онда В» түріндегі пікір А,В пікірлерінің импликациясы
деп аталады.
Слайд 21
импликациясы А ақиқат , ал В
жалған болатын жағдайдан басқа жағдайдың барлығында ақиқат деп саналады.
Ендеше пікірінің ақиқат кестесі мынадай болады:
Слайд 23
Импликацияның ақиқаттығы мен жалғандығы туралы қабылданған келісім көп жағдайда ыңғайлы және
математикада кеңінен қолданылады.
«Егер үшбұрыштың ешбір төбесі арқылы өтпейтін түзу оның бір қабырғасын қиса, онда ол түзу қалған екі қабырғаның тек біреуін ғана қияды» пікірінің ақиқат мәнін табайық. Бұл пікір, үшбұрыштың ешбір төбесі арқылы өтпейтін түзу оның бір қабырғасын қиса, онда ол түзу қалған екі қабырғасын да қияды деген жағдайда ғана, жалған болады. Барлық басқа жағдайларда бұл импликация ақиқат болады.
Конъюнкция, дизъюнкция, теріске шығару және ипликация белгілерін пайдаланып әр түрлі құрама пікірлер құруға болады.
Слайд 28 Екі ғана ұғымнан (S және Р) тұратын пікірлер қарапайым деп
аталады. Оның құрылысы: S – Р. Бұл пікірде қосталатын немесе теріске шығарылатын нәрсе не оның белгісі ме, әлде нәрселердің арасындағы қатынас па, осыған қарай қарапайым пікірлер атрибутивтік пікір және қатынастық пікір болып екіге бөлінеді.
Слайд 29 Атрибутивтік пікір дегеніміз – нәрселердің белгісі жайындағы пікір. Ол нәрсе
мен оның белгісінің байланысын қостау не терістеу түрінде бейнелендіреді. Мәселен: «Мөлдір – оқу озаты», «Кесінді-екі жағы тұйықталған түзу» т.б.
Атрибутивтік пікір көлемдік жағынан қарастырылуы мүмкін. Бұл жағдайда ол нәрсе мен оның белгісінің байланысты тұрғысынан қарастырылмай, жекеше ұғымның көлемінің тектік ұғымның көлеміне ену (немесе енбеу) жағынан қарастырылады.
Пікірдің тағы бір түрі кесімді деп аталуының себебі – нәрселерге оның белгілерінің тән немесе тән еместігі ешқандай бір шартсыз, күмәнсіз түрде кесіп айтылады. Бұл атау гректің kategorikos – айқын, шартсыз, кесімді деген мағына беретін сөзінен шыққан. Мысалы: «Екі нүкте арқылы бір ғана түзу жүргізуге болады».
Кесімді пікірлер саны (S-нің көлемі ) жағынан үш түрге, ал сапасы (логикалық байланысының сипаты) жағынан екі түрге бөлінеді. Пікірде бейнеленген белгінің (Р-ның) нәрсе үшін (S үшін) қаншалықты мәнді екендігінің дәрежесіне қарай, яғни модальдығына қарай үшке бөлінеді.
Слайд 33Жалпы пікір дегеніміз – нәрселердің бүкіл класының әрбір нәрсесі бірдеңені қостайтын
немесе терістейтін пікір.
Жалпы пікірдің формуласы мынадай:
Барлық S дегеніміз Р.
Мысалы: «Барлық натурал сандар нақты сан болады».
Слайд 34
Әрбір пікірде сапа белгісі бар, яғни пікір әрқашан да
қостаушы немесе терістеуші болады. Сонымен қатар, әрбір пікірдің сан белгісі де бар.
Осы екі белгіні (сапасы мен санын) ескере отырып, біз, пікірдің барлығын негізгі төрт түрге: жалпықостаушы, ішінарақостаушы, жалпытерістеуші, ішінаратерістеуші пікірлерге бөлеміз.
Слайд 37
4) «Кейбір оқушылар шахмат ойнай білмейді».
Бұл пікірде оқушылардың
бір бөлігінің шахмат ойнай білу сияқты қасиеті терістелінеді.
Бірден әрі ішінара, әрі терістеуші пікір ішінаратерістеуші пікір деп аталады.
Ішінаратерістеуші пікір мынадай формуламен өрнектеледі:
Кейбір S дегеніміз Р емес.
Қысқартып айту үшін пікірдің бұл төрт түрінің әрқайсысы бір әріппен белгіленеді.
А – жалпықостаушы пікір (affirmo деген латын сөзінің бірінші дауысты әрпі , «қостаймын» деген сөз).
I – ішінарақостаушы пікір (affirmo деген сөздің екінші дауысты әрпі).
Е – жалпытерістеуші пікір (nego деген латын сөзінің бірінші дауысты әрпі).
О – ішінаратерістеуші пікір (nego деген латын сөздің екінші дауысты әрпі)