Презентация, доклад на тему Проектная работа на тему Урман

бирү учреждениесе“Актүбә 1 нче урта гомуми
белем бирү мәктәбе

Төзүче:
7 нче Б сыйныф укучысы
Чаганова Анита Җитәкче: татар теле һәм әдәбияты укытучысы Мортазина Зөлфия Камилҗан кызы

караш тәрбияләү.
Бурычлары:
Туган як табигатенә мәхәббәт хисе тәрбияләү, экологик проблемаларны чишү юлларын эзләү.
образлы күзаллауларны, фантазияне, мөстәкыйльлекне үстерү

теманың актуальлеге да менә бүгенге көндә шул жир бизәген ничек тә саклап калу юлларын табу, аны киләчәк буынга халкыбызның байлыгы, ядкаре итеп тапшыру - бүгенге көндә кешелек дөньясының иң изге бурычы.
Урман - ул жир күрке. Ул - жирне яман жилләрдән, корылыктан, ә туфракны юылудан, елгаларны корудан саклый, басуларның бәрәкәтен арттыра, шәһәрләрнең һавасын сафландыра, кыргый җәнлекләрне үз ышыгына сыендыра, кешеләрне иркен кочагына тарта.

үсә, еш авырыйлар. Яшь агачлар башта тиз үсәләр,аннары аларның үсүе әкренәя. Каенның өлгереше 50-70 ел, нарат агачларының 100 ел

ә яхшылык – кешедән... Без – табигать хуҗалары һәм ул безнең өчен бөек тормыш хәзинәсе”, - дип яза
М. Пришвин.

Ылыслы агачлар, яфраклы агачлардан аермалы буларак, ылысларын берьюлы коймыйча, акрынлап,ел дәвамында коеп торалар, шуңа күрә ылыслы агачлар ел буе яшел утыра. Чыршы дым яратучан, ул дымга бай балчыклы туфракта үсә. Кояш нурлары начар үткәнлектән, чыршы урманнары караңгы була. Чыршы астында күләгә ярата торган үсемлекләр үсә. Нарат туфракка талымсызрак, комлы урында да үсәргә мөмкин. Ул яктылык яратучан үсемлек. Наратның ябалдашлары һәрвакыт өскә омтыла. Нарат урманында якты була, һавасыннан кеше сәламәтлеге өчен файдалы искиткеч хуш ис килеп тора.

нарат

чыршы

ак каен дип йөртә.Аның турында күп кенә җырлар чыгарылган.Каен, гадәттә, киселгән, янган урман урыннарында, сөрелми торган басуларда үсә. Ул озак яши. 80 яшендә 30 м биеклеккә җитәргә мөмкин. Язын, әле беренче яфраклар күренә башлаганчы ук, каенда озын алкалар асы-лынып төшә. Болар аның күпсанлы чәчәкләре, җәй азагында аларда орлыклар өлгерә.Каен урманы елның теләсә кайсы вакытында да матур була.

озак яши торган һәм иң нык агач. Имәннең кәүсәсе юан, ябалдашы киң. Имән яз көне соң яфрак яра, ә көзен бик соң коя, кайчагында шиңгән карасу-коңгырт яфраклары кышын да коелмый.

Юктыр әле күргәне!
Кәрзинем дә бик тиз тулды,
Кая җыйыйм гөмбәне?
Ярый әле, ярый әле,
Ярый күлмәк кесәле!
Агач төбе саен гөмбә,
Калдырмадым берсен дә.
Нарат гөмбә, каен гөмбә,
Сыймый, сыймый кәрзингә.

йөзләп, меңләп!
Берни тегә алмый юньләп. (керпе)

Бернәрсәсе дә авыртмый
Ә үзе һаман ыңгыраша. (дуңгыз)

Сорыдыр төсе
Үткендер теше.
Урманда йөри,
Ашарга эзли.
(бүре)

кеше азык итеп куллана; агачтан җиһазлар, кәгазь ясыйлар, йортлар, корабльләр төзиләр; дару үләннәрен медицинада файдаланалар; җәнлекләрнең тиресеннән өс киеме тегәләр. Урман һавасын сулау үзе бер шифа. Урманда бик матур.

“Сабантуй” газетасы)