Презентация, доклад по татарскому Г.Тукай

нәрсә белдем син туган тел аркылы.
Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән, Аннары төннәр буе әбкәм хикәят сөйләгән.
Габдулла Тукай.

Мәңгәр волосте, Кушлавыч авылында, мулла гаиләсендә туа.

Үзенең “Исемдә калганнар” дигән истәлекләрендә ул авылы турында болай яза:

Кушлавычта шагыйрь туган йорт.

Кечкенә Габдулла һәм Саҗидә.

Дөм ятим калган бала авылдан авылга, гаиләдән гаиләгә, кулдан кулга күчеп йөри.

калганнар” дигән истәлегендә Тукай болай яза:

Кечкенә Габдулла Зиннәтулла бабасы белән

“... фәкыйрь вә шуның өстенә әллә ничә авызлы булган гаилә эченә мин ятим бала булып килеп кергәнмен. Үги әбинең алты күгәрченнәре эчендә мин бер чәүкә булганга, мине еласам юатучы, иркәләним дисәм, сөюче, ашыйсым, эчәсем килсә, кызганучы бер дә булмаган, мине эткәннәр дә төрткәннәр...”

ала?

Аны асрамага Яңа бистә хөнәрчеләре гаиләсе ала.

“... миңа әти булганы Мөхәммәтвәли исемле булып, әни булганы Газизә исемле иде. Бу атам – анам эш кешеләре булганга монда миңа ач торырга тугры килми иде ...”

Авырып китүләре сәбәпле, баланы ике елдан соң тагын бабасы янына Өчилегә кайтаралар. Озак та тормый аны Кырлай авылына озаталар.

килеп керә. Кырлайдагы тормышы яшь Тукайның күңелендә иң җылы истәлекләр калдыра.

Кечкенә Апуш һәм Сәгъди абый

Сәгъди абзый йорты

поэмасын хәтерендә онытылмаслык урын алып калган Кырлай авылына багышлап язды.

һәм аның ире Галиәсгар җизнәсе янына күчеп килә.

Галиәсгар Госманов йорты

заман -в это время
куйды тәмамлап дәресен – закончил готовить уроки
тәмам иттем- закончил
куйды бер читкә җыеп –собрал в одно место
баш иделәр- преклонились
сөекле – любимый
сайрый – поет

баланы тышка чакыра.
5.Бала дәресен тәмамлады.

 Кушлавыч;   Кырлай;   Өчиле
З.Г.Тукай шигырен әйт
                     "Җырларым"      " Гали белән Кәҗә"     "Энекәш кирәк миңа”
4.              Кайсы әкиятне Г.Тукай язган?
                     "Гөлчәчәк"    "Шүрәле"   "Таңбатыр"
5.              Бүгенге дәрестә Г.Тукайның нинди әсәре белән таныштык?
                     "Эш беткәч уйнарга ярый"
 
                         "Сабыйга"
                      "Карлыгач"
6 " Эш беткәч уйнарга ярый"
 
шигырендә автор нәрсәгә өнди?
 
                      Эшкә;   белемле булуга; уенга;
 

аума! туп-туры тор, төз утыр, яхшы утыр!
Ник газаплыйсың болай син, мин әле бик кечкенә; Мин туганга тик ике айлап булыр, йә өч кенә.
Юк, кирәкми, мин өйрәнмим, минем уйныйсым килә;
Шул болыннарда ятасым, шунда ауныйсым килә.
—Ах, юләр маэмай! Тырыш яшьләй, зурайгач җайсызул;
Картаеп каткач буыннар, эш белү уңайсыз ул!

бу.
Йокла, угълым, йом күзең,
Йом, йом күзең, йолдызым;
Кичтән йокың кала да,
Егълап үтә көндезең.
Әлли-бәлли көйләрем,
Хикәятләр сөйләрем,
Сиңа теләк теләрем,
Бәхетле бул диярем.
Гыйззәтем син, кадрем син,
Минем йөрәк бәгърем син,
Куанычым, шатлыгым
Тик син минем, синсең, син!

белән суны сөзәм.
Шул рәвешчә бер сәгать ярым
кадәрле уйнагач,
Инде шаять бер сәгатьсез
тирләмәм дип уйлагач,
Йөгереп чыктым судан,
тиз-тиз киендем өс-башым;
Куркам үзем әллә нидән,—
юк янымда юлдашым.
Бервакыт китәм дигәндә,
төште күзем басмага;
Карасам: бер куркыныч
хатын утырган басмада.
Көнгә каршы ялтырый
кулындагы алтын тарак;
Шул тарак берлән утыра
тузгыган сачен тарап.
Тын да алмыйча торам,
куркып кына, тешне кысып,
Шунда яр буендагы
куе агачларга посып.

ул; Авылыбызның ямен, суын тәмен беләм, Шуңа күрә сөям жаным, тәнем белән.

в)романтик
 7.Г.Тукайның”Өзелгән өмид” шигыре нинди лирикага карый?
а)модернистик
б)реалистик
в)романтик
 8.Г.Тукайның” Эш беткәч уйнарга ярый”әсәре ничәнче елда басылган?
а)1906
б)1909
в)1910
 9.Г.Тукайның “Көзге җилләр”шигыре беренче мәртәбә кайда һәм кайчан басыла?
а)Вакыт 1912ел
б)Йолдыз 1911ел
в)Нур 1907ел
 10.Г.Тукайның “Туган тел”шигыре беренче басылган җыентыкның исеме?
а)Әдәбият
б)Балалар күңеле
в)Күңелле сәхифәләр

1.Г.Тукай халык әдәбияты турында лекцияне кайчан, кайда укый?
а)1909 ел.25 май Укытучылар йорты.
б)1910ел. 15 апрель Шәрыкъ клубы.
в)1912 ел. 20 март Болгар гостиницасы.
2.Г.Тукай 1911 елның маенда кайсы шәһәргә килә?
а)Мәскәү
б)Пермь
в)Әстерхан
3.Әстерханда Тукай кемдә яши?
а)М.Галәү
б)С.Сүнчәләй
в)С.Рәмиев
4.Г.Тукайның “Государственная Думага” шигыре нинди жанрда язылган?
а)нәсер
б)памфлет
в)мәдхия
5.Г.Тукайның “Пәйгәмбәр” шигыре нинди иҗат юнәлешендә язылган?
а)романтизм
б)реализм
в)модернизм