Презентация, доклад по Азербайджанскому языку на тему : ВШДЫ ГЛАГОЛА ПО ГРАММАТИЧЕСКИМ ЗНАЧЕНИЕМ

S.Hüseynov adına 1№li tam orta məktəb-xüsusi istedadlı şagirdlər liseyi

CƏMİYYƏT”

Mövzu :
MƏLUM, MƏCHUL VƏ ŞƏXSSİZ FEİLLƏR

növləri” anlayışı
haqqında ilkin təsəvvür yaratmaq;
2. Obyekt və subyekt münasibətlərinə, şəkli
əlamətlərinə görə feilin qrammatik məna növlərini
müəyyənləşdirmə bacarığını formalaşdırmaq ;
3.Məlum,məchul və şəxssiz fellərin xüsusiyyət -
lərini mənimsətmək.
STANDART :4.1.2.Sözləri ümumi qrammatik mənalarına görə
fərqləndirir.
TƏLİM NƏTİCƏSİ:Qrammatik formaya və kontekstə görə
feillərin qrammatik məna növlərini müəyyənləşdirir.

subyekti.
İş forması :
böyük və kiçik qruplarla iş
Üsullar :
əqli hücum, venn diaqramı, klaster
RESURSLAR :
dərslik,MMV,İKT,kompüter,proyektor

halda uzun müddət yarpağı seyr etdi.

TƏDQİQAT SUALI:
Verilmiş cümlələrin hansında hərəkətin obyekti mübtəda rolundadır, subyekt isə məlum deyil ?

obyekt və subyektini müəyyənləşdirir, tədqiqat sualını cavablandırırlar: 1-ci cümlədə “yapışdırıldı” feilinin subyekti məlum deyil, “yarpaq” obyekti nə ?(adlıq hal) sualına cavab verdiyi üçün cümlənin mübtədası rolundadır.

məna növünü müəyyən edin.

dişləndi

Zəng çalındı

məna növünü müəyyən edin.

uyğun cümlələrdəki feillərin obyekt və subyekt münasibətlərini araşdıraraq subyektin məlum olduğunu, məchul olduğunu və obyektin mübtəda rolunda olduğunu və subyektin olmadığını və bərpasının da mümkün olmadığını müşahidə edirlər və bu məlumatları öz aralarında bölüşürlər.
Sonra diqqət dərslikdəki məlumata yönəldilir :

feilin qrammatik məna növlərini yaradır.

Yadda saxla !

iş aparılır.(hər qrupa 1 tapşırıq)
1.Mətndən məlum və məchul fellər seçilib cədvələ yazılr;(tapşırıq 5)
2.Verilmiş feillər məlum və məchul növlərdə cümlələrdə işlədilir.(Tapşırıq 6)
3.Verilmiş feillər cümlələrdə işlədilir, qrammatik məna növləri izah edilir.(tapşırıq 8)
4.Verilmiş feillər cümlələrdə işlədilir, suallar cavablandırılır.(tapşırıq 9)

çalışmalar üzrə təqdimat aparır, öyrəndiyi bilik və bacarığı nümayiş etdirir.
Öyrənilmiş növlərin ümumi və fərqli cəhətləri üzrə VENN DİAQRAMI hazırlanır:

şəxssiz növ

_________________________________________
2.Feil düzəldən şəkilçiləri müəyyən edin :______________
3.Şəkilçilər necə feillərə qoşulur və necə feillər əmələ gətirir ?
_________________________________________________
4.Hərəkətin obyektini və subyektini müəyyən edin
_____________________________________________
5.İşi icra edən kimdir?____________________________

Nəticə çıxarın!
Bu cür feillər___________________________________
______________________________________________

İş vərəqi 1

görə təhlil
edin ______________________________________
2.Feil düzəldən şəkilçiləri müəyyən edin ___________________________________________
3.Şəkilçilər necə feillərə qoşulur və necə feillər əmələ gətirir _________________________________________
4.Hərəkətin obyektini və subyektini müəyyən edin
_____________________________________________
5.Cümlələrə mübtəda əlavə edin ____________________

Nəticə çıxarın!
Bu cür feillər___________________________________
______________________________________________

İş vərəqi 2

əşya(obyekt) arasındakı qarşılıqlı münasibəti əks etdirir.
2.İş görən (subyekt) məlum da ola bilər , məchul da.
Subyekt işi həm öz üzərində ,həm də başqa bir əşya üzə-rində görə bilər.İş iki və ya bir neçə subyekt tərəfindən, ya da danışan , haqqında danışılan deyil, başqa – 3-cü subyekt tərəfindən icra oluna bilər.
3.Məlum növün şəkilçisi yoxdur, məchul və şəxssiz növlər eyni şəkilçilərlə (-ın4, -ıl4) əmələ gəlir.
4.Məchul növ təsirli feildən düzəlir, nəticədə təsirsiz olur, şəxssiz növ isə təsirsiz feildən düzəlir və təsirsiz olaraq qalır.

bilir:
a)məlum növ; b)məchul nov; c) icbar növ.
2. Yazmaq feilindən hansı qrammatik növ düzəlməz?
a)məlum b)məchul c)şəxssiz
3.Feilin hansı qrammatik məna növündə obyekt mübtəda olur?
a)şəxssiz b)məlum c)məchul

şəxssiz növ
2.Məchul növdə olan fel hansı bənddədir?
a) yazildı; b)baxıldı; c) sürüşdü.
3.Hansı növ fellər işlənən cümlənin mübtədası olmur?
a) məlum növ; b) şəxssiz növ; c) qarşılıq növ

adlıq
2.Yarışmaq, dəyişmək,güləşmək felləri hansı qrammatik məna növündədir ?
a)məchul b)qarşılıq c) məlum
3.Məlum növdən başqa fellərin digər məna növləri quruluşca necə ola bilməz?
a)sadə b) düzəltmə c) tərkibi

növdə işlətməklə mətni dəyişib dəftərinizə yazın. NÜMUNƏ !

İlkin variant :

Dəyişilmiş variant:

Onlar Hüseyn Cavid haqqında maraqlı tədqiqat aparırdılar.

Hüseyn Cavid haqqında maraqlı tədqiqat aparılırdı.

DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ
SAĞ OLUN!