Слайд 1КАЛӘМНЕ ШТЫККА ТИҢЛӘП
ПРИРАВНЯВ ПЕРО К ШТЫКУ
Бөек Ватан сугышында һәлак булган татар
шагыйрьләренең иҗатына багышлана
Слайд 2
“Каләмемне салдым юл сумкама,
Автоматым тактым аркама.
Фашистларга каршы пуля һәм җыр
Бил каешымда
бергә саклана”
(М.Җәлил)
“Перо положил я в походную сумку,
А рядом висит за плечом автомат,-
Пусть будут со мною и пули и песни
И вместе проклятых фашистов громят” (М.Джалиль)
Слайд 3 Бөек Ватан сугышы елларында татар телендә уналты
фронт газетасы чыга:
1. «Ватан өчен» (Төньяк Көнбатыш фронты),
2. «Ватан намусы өчен» (Беренче Украина фронты),
3. «Алга, дошман өстенә!» (Калининград фронты),
4. «Сталин байрагы» (Көньяк фронт),
5. «Ватан өчен сугышка» (Карелия фронты),
6. «Фронт правдасы»,
7. «Ватанны саклауда» (Ленинград фронты),
8. «Кызыл сугышчы» (Мәскәү хәрби округы),
9. «Совет сугышчысы» (Өченче Украина фронты),
10. «Суворовчы»,
11. «Кызыл Армия» (Беренче Белоруссия фронты),
12. «Фронт хакыйкате» (Волхов фронты),
13. «Җиңү байрагы» ,
14. «Суворовча кысрыклау»,
15. «Тревога»,
16. «Сталин сугышчысы».
Слайд 4Муса Джалиль
1906-1944
Скоро, как звезда, угасну я...
Силы жизни я совсем теряю...
За тебя, о родина моя,
За большую правду умираю!
Слайд 5Муса Джалиль
Поэт-герой Муса Джалиль родился в деревне Мустафа Оренбургской области. В
10-11 лет начал писать стихи. До Великой Отечественной войны создал много лирических стихотворений и поэм.
В начале войны Муса Джалиль ушел на фронт. В 1942 году тяжело раненный поэт попал в фашистский плен. За подпольную работу среди военнопленных его арестовали и посадили в Моабитскую тюрьму. В 1944 году Муса Джалиль был казнен.
Слайд 8Ему было 36 лет, когда 19 февраля 1945 года, выполняя боевое
задание, он геройски погиб на подступах к Кенигсбергу.
Фатих Карим
1909-1945
Забыв о смерти ,
в жизнь поверьте
За верность Родине
Бессмертье -
Награда храброму в бою
Слайд 9Фатих Кәрим
Күренекле татар шагыйре Фатих Кәрим 1909 елда Башкортстанда туган.
1937 елда
репрессияләргә эләккән.1941 елның декабрендә азат ителгән һәм фронтка киткән. Сапер булып хезмәт иткән. Өч тапкыр яраланган.Сугыш вакытында 150 гә якын шигырь, 8 поэма,2 повесть, пьеса иҗат иткән. Аларның күбесе хәрби газеталарда басылган.
1945 елның 19 февралендә, сугыш бетәргә санаулы гына көннәр калгач, бик җаваплы бер сугышчан заданиене үтәгәндә, кече лейтенант, взвод командиры Ф.Кәрим батырларча һәлак була. Аның гәүдәсе Калининград өлкәсендәге Багратионовск шәһәрендә күмелә.
Слайд 10Ватаным өчен
Бәлки, бу хат соңгы хатым булыр,
Иң дәһшәтле утка керәмен,
Шулай була
калса, кояшны да
Бүген соңгы тапкыр күрәмен.
Мин сугышка керсәм, дошманымның
Йөрәгенә төзәп атамын;
Үзем үлсәм, балаларым кала
Минем гомерем булып, Ватаным!
Кала дөнья, кала бар матурлык,
Ал чәчәкләр кала болында,
Чәчәкләргә төренеп эзем кала,
Җырым кала үткән юлымда.
Үләм икән, үкенечле түгел
Бу үлемнең миңа килүе,
Бөек җыр ул- Бөек Ватан өчен
Сугыш кырларында үлүе.
Слайд 12Нур Баян
1905-1945
С началом Великой Отечественной войны Нур Баян уходит на фронт.
В действующей армии он возглавляет партийную организацию полка. Он был редактором дивизионной газеты, заместителем командира по политической работе, продолжает заниматься литературным творчеством, создавая патриотические стихи.
Погиб в звании подполковника Советской Армии в боях за освобождение Австрии.
Слайд 14Адель Кутуй
1903-1945
В предвоенные годы написал ряд рассказов («День Султана», 1938; «Муки
совести», 1939, и др.) и повесть «Неотосланные письма» (1935), которая была переведена на многие языки мира. Во время Великой Отечественной войны выступал во фронтовой печати с очерками и публицистическими статьями. Награжден 2 орденами, а также медалями.
Слайд 15Гаделша Нурмөхәммәт улы Кутуев
Гадел Кутуй 1903 елның 28 ноябрендә Саратов губернасы
Кузнецк өязе Татар Кынадысы авылында урта хәлле крестьян гаиләсендә туган. 1922 елда Казанга килә. 1935 елда “Тапшырылмаган хатлар”исемле повесть яза. 1941 елда фронтка китә.1945 елның 15 июнендә Польшаның Згеж шәһәрендә госпитальдә вафат була.
Слайд 17Мифтах Вадут
(1915 - 1942)
М. Вадут (Вадут Кашшафович Мифтахов) родился в20 ноября
1915 годуа в деревне Яхшы Каран Сармановского района ТАССР в бедной крестьянской семье. После окончания семилетней школы учится в Лубянском лесном техникуме, затем в Казанском государственном педагогическом институте. До начала Великой Отечественной войны работает учителем татарского языка и литературы..
В начале войны уходит на фронт. Участвует в кровопролитных боях под Москвой. Простой солдат становится полковым комсоргом-политруком. 30 марта 1942 года геройски погиб во время тяжелых сражениий в Тульской области . Похоронен в деревне Рыдань Тульской области.
Литературное наследие не велико. В своих стихах М. Вадут воспевает дружбу, любовь, воодушевленно рассказывает о радости свободного труда. М. Вадут и на фронте не прекращает свое творчество.
Слайд 19 Шәфиев Исмәгыйль Шәфи улы 1913 елда Башкортстан АССР Кыйгы районы Югары
Кыйгы авылында туа. 1929 елны үз авылларында җидееллык мәктәпне тәмамлый һәм педрабфакка укырга керә.1935 елга кадәр күп тиражлы МТС газетасында һәм “Социализмга” исемле шул район газетасы редакторы урынбасары булып эшли. Яшьтән үк шигырьләр яза.
1935 – 1937 елларда Ерак Көнчыгышта кече артиллерия командиры булып хезмәт итә.
Армиядән кайткач, Казан укытучылар институтында укый. Татарстан АССР Ворошилов районы Олы Нөркәй урта мәктәбендә укытучы булып эшли.Ч иттән торып укуын дәвам иттерә. 1941 елның июнендә фронтка китә.
Лейтенант-танкист И.Шәфиев Калинин фронтында чыга торган татар фронт газетасында һәм “Совет әдәбияты” журналында үзенең шигырьләре белән актив катнаша. И.Шәфиев 1943 елның 17 сентябрендә Смоленск өлкәсенең Кузьмиченко авылы янында батырлар үлеме белән һәлак була.
Исмәгыйль Шәфиев (1913 -1943)
Слайд 21Писатели и поэты, которым не суждено было вернуться с фронтов Великой
Отечественной войны.
Муса Джалиль, Абдулла Алиш, Фатих Карим, Адель Кутуй, Hyp Баян, Рахман Ильяс, Мухаммет Аблеев, Музагид Хайрутдинов (Хайрутдин Музай), Александр Бендецкий, Мифтах Вадут, Аитзак Аитов, Хабра Рахман, Кашфи Басыров, Мусагит Мустафин, Шамиль Гарай, Демьян Фатхи, Мансур Гаязов, Агзам Камал, Ахмет Гимадов, Исхак Закиров, Исмагил Шафиев, Хамит Кави, Касим Вахит, Макс Гатау, Мухамметша Мамин, Мухаммат Ахмет-галиев, Габдулла Галиев, Ахтям Аминов, Сулейман Мулюков, Лутфи Вали, Рахим Саттар.
Слайд 22Абдулла Алиш
Аитзәк Аитов
Мөхәммәт Әхмәтгалиев
Нур Баян
Касыйм Вахит
Мифтах Вәдүт
Габдулла Галиев
Макс Гатау
Мансур Гаяз
Фатих Кәрим
Муса
Җәлил
Гадел Кутуй
Демьян Фәтхи
Хәбра Рахман
Әгъзам Камал
Слайд 23Әхтәм Әминев
Лотфи Вәли
Исхак Закир
Хәйретдин Мөҗәй
Сөләйман Мөлеков
Рәхим Саттар
Исмәгыйль Шәфиев
Абдулла Батталов