Презентация, доклад Етістіктің шақтары

ИзтелеуоваК.Б.

Сабақтың мақсаты:

іс-әрекет Мысалы:
Мен жазда Астана
қаласына бардым.

Осы шақ -сөйлеп тұрған кезде
болып жатқан қимыл,
іс-әрекет Мысалы:
Аслан хат жазып отыр

Келер шақ – сөйлеп тұрған кезде
әлі болмаған, бірақ кейін болуға
тиісті қимыл, іс-әрекет. Мысалы:
Асан ертең нағашы атасына бармақ.

жатқан қимыл,іс-әрекет
Мысалы: Аслан хат жазып отыр
Өткен шақ – сөйлеп тұрған сәттен бұрын болып кеткен қимыл, іс-әрекет Мысалы:
Мен жазда Астана қаласына бардым.
Келер шақ – сөйлеп тұрған кезде әлі болмаған, бірақ кейін болуға тиісті қимыл, іс-әрекет. Мысалы:
Асан ертең нағашы атасына бармақ.

ОСЫ ШАҚ

Сөйлеп тұрғанда орындалатын қимыл

Нақ осы шақ

Отыр,
Тұр, жүр
жатыр

-ып, -іп
- п + көм.
етістік

Ойнап отыр

Ауыспалы осы шақ

- а- , -е-, -й- + Жіктік жалғау

Мектепке күнде барамын

ӨТКЕН ШАҚ

Сөйлеп тұрғаннан бұрын орындалатын қимыл

Жедел
өткен шақ
- ды, - ді ,
- ты, - ті +
ж.ж.

Бардым

Бұрынғы
өткен шақ
-ған, -ген,
- қан, - кен
+ ж.ж.

Барғанмын

Ауыспалы
өткен шақ
-атын, - етін
- йтын, - йтін
+ еді

Баратын едім
Баратынмын

КЕЛЕР ШАҚ

Болжалды
келер шақ

-ар , -ер,
- р + Жік.
жалғау

Барармын

Мақсатты
келер шақ

- мақ, - мек
- бақ, - бек,
- пақ, -пек +
Жік. жалғау

Бармақпын

Ауыспалы
келер шақ

-а, -е, -й,
+ Ж.Ж. +
мезгіл үстеу

Ертең барамын

Сөйлеп тұрғаннан кейін орындалатын қимыл

ба?
В.-Иә, барамыз. Ауа-райы қандай екен?
А.- Бүгін күн суық болып тұр.
В.-Сен жылы киіндің бе?
А.- Жылы киініп алдым.
В.-Бүгін қандай қойылым болады?
А.-Өте тамаша қойылым көреміз.