Слайд 1Ҡырмыҫҡалы районы Бишауыл - Уңғар ауылы урта дөйөм белем биреү мәктәбенең
9
класы уҡыусыһы
Линара Сәйфетдинова
2016 йыл
Слайд 2Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев яҙмышына йоғонто яһаусылар
Фәнни -тикшеренеү эше
Слайд 4Быйыл, 2016 йылда Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевтың 175 йыллыҡ юбилейы республика кимәлендә билдәләнде
Мөхәмәтсәлим
Өмөтбаев – мәғрифәтсе шағир, телсе, тарихсы, публицист, тәржемәсе, дәүләт һәм йәмғиәт эшмәкәре.
Слайд 5Был тикшеренеү эше Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевтың бөйөк шәхес булып күтәрелеүенә ниндәй шарттар,
ниндәй шәхестәр йоғонто яһағанлығын асыҡлау маҡсатын ҡуя
Слайд 6Тикшеренеү эше ошондай бурыстарҙы билдәләй:
Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевтың эшмәкәрлеген баһалау;
Бөгөн дә белем, һөнәргә
өҫтөнлөк бирелә икәнен иҫбатлау
Слайд 7Ғайса Хөсәйеновтың “Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев” (Өфө, 1991), Ғиниәт Ҡунафиндың “Мәғрифәтсе һәм әҙип.
Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев” (Өфө, 1991) китаптары нигеҙ булып хеҙмәт итте. Ҡыҫҡаса Башҡортостан энциклопедияһы (Башкортостан. Краткая энциклопедия. Уфа, 1996), “Башҡорт әҙәбиәте тарихы” (2-се том, Өфө, 1990) йыйынтығы, Тимерғәле Килмөхәмәтовтың “Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев: тормошо, ижады, ижтимағи эшмәкәрлеге” (Өфө, 2005) монографияһы файҙаланылды
Слайд 8Балалыҡ һәм үҫмерлек йылдарында Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевтың киләсәк яҙмышына ата-әсәһе ныҡлы йоғонто
яһай. Атаһы Ишмөхәмәт, ғалим Мартимьян Иванов, шағир Сәлихйән Күкләшев, мәғрифәтсе Мирсалих Биксурин уның шәхес булып формалашыуына ҙур өлөш индерә
Слайд 9Ишмөхәмәт Өмөтбаев – үҙ заманының аҡыллы, донъяға киң ҡарашлы кешеһе. Яҡын-тирә
тарафтарҙа билдәле, абруйлы. Уның өйөндә йыш ҡына ҙур ғына дәрәжәле, зыялы кешеләр ҡунаҡ булғылай
Слайд 10Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевтың иң яратҡан уҡытыусыһы, остазы Мирсалих Биксурин була. Остазы ниндәй
– шәкерте шундай, тиҙәр. Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев үҙенең уҡытыусыһына ғүмере буйы рәхмәтле булып, артабан да уның менән бәйләнеште өҙмәй
Слайд 1119-сы быуаттың икенсе яртыһында меценатлыҡ хәрәкәте йәйелә. Нәҡ шул арҡала яңы
типтағы мәҙрәсәләр, мәктәптәр һалына. Мөхәмәтйән Хөсәйенов, Закир Рәмиев, Зәйнулла Рәсүлев кеүек кешеләрҙең эшмәкәрлеге үҙ заманы өсөн баһалап бөткөһөҙ. Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев яҙмышы шундай кешеләр менән дә бәйле
Слайд 12Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев атаҡлы дин әһеле һәм мәҙрәсә мөҙәрисе Зәйнулла Рәсүлев менән
ныҡ ҡыҙыҡһына, уның менән бер нисә тапҡыр Өфөлә осраша
Слайд 13Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевҡа ике йыл (1887 -1889) Вәҡеф эштәре комиссияһы составында Ҡырымда
эшләргә тура килә. Севастополь, Баҡсаһарай ҡалаларында була, зыялы кешеләр менән таныша. Айырыуса, “Тәржемән” гәзитен ойоштороусы һәм уның мөхәррире ҡырым татары Исмәғил Гаспринский менән ныҡлы бәйләнештә була
Слайд 14Күренекле мәғрифәтсе, шағир Мифтахетдин Аҡмулла менән дә яҙмыш елдәре осраштыра Мөхәмәтсәлим
Өмөтбаевты. Уның менән Өфөлә осрашып, әйтештә ярышыу насип була яҡташыбыҙға. Ошо ваҡиғанан күренеүенсә, Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевта сәсәнлек һәләте лә булған икән
Слайд 15Кем арбаһына ултырһаң, шуның йырын йырларһың, тигәндәй, Мөхәмәтсәлим Өмөтбаевҡа үҙ ғүмерендә
бик белемле, мәҙәниәтле кешеләр менән күрешеү, хеҙмәттәшлек итеү бәхете тейә. Шул арҡала ул үҙ халҡының ғына түгел, бәлки тотош Рәсәйҙең күренекле улына әйләнеп, исеме бөгөн дә халҡының хәтерендә һаҡлана
Слайд 16Ҡулланылған әҙәбиәт
1. Ғиниәт Ҡунафин. Мәғрифәтсе һәм әҙип. Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев. Өфө, 1991.
2. Ғайса Хөсәйенов. Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев. Өфө, 1991.
3. Тимерғәле Килмөхәмәтов. Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев: тормошо, ижады, ижтимағи эшмәкәрлеге. Өфө, 2005.
4. Башҡорт әҙәбиәте тарихы. 2-се том, Өфө, 1990.
5. Башкортостан. Краткая энциклопедия. Уфа, 1996.