Презентация, доклад на тему Куженер кундемын талантан эргыже Геннадий Сабанцев

школын тунемшыже-влак
Пашам виктарен:
Аклина Л.Н., марий йылмым
да ИКН-ым туныктышо

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение
«Средняя общеобразовательная школа №17 г. Йошкар-Олы»

Йошкар-Ола, 2016 ий

сулло журналистше

«Геннадий Сабанцев – ик эн ӱшанле да ӱшандарыше автор» (1982 ий) Семён Николаев

Вес чапым мый ом му,
Кунам кеч пырт – кӱч наре! –
Ышта тӱням яндарым
Поэтын сото мут!

кусарыше, талантан журналист Геннадий Сабанцев-Оярын илыш корныжым да творчествыжым шымлымаш.
Задаче-влак:
1. Г. Сабанцев-Оярын илыш корныж да творчествыже дене палыме лиймаш;
2. Поэт нерген тÿрлö книгаште, журналыште да газетлаште материалым погаш;
3. Погымо документым, фотографийым, шарнымаш-влакым радамлаш;
4. Презентацийым ямдылаш;
5. Ыштыме паша дене йоча-влакым палдараш да марий калыкын историйжым, йÿлажым пагалаш, шымлаш кумылаҥдаш.

ЦЕЛЬ ДЕН ЗАДАЧЕ

– еш архив гыч фото-, видеоматериалым;
Устный –Г.Сабанцевын шарнымашыжым.
Шымлымаш пашам пайдалын эртарен колташ манын, планым ыштыме да материалым погаш тÿҥалме.
Г.Сабанцев, Б.А.Шамиев, Л.В.Семёнова, Ю.И.Соловьёв, Е.Н.Садовин, И.Г.Попов дене вашлиймашым эртарыме.

 Шымлымаш йӦн-влак:

шочын. Йоча жапше ты кундемысе Аганур ялыште эртен.

Ужар ӱшык – кожла – шогылтеш гӱжланалын,
Кожла вуйышто кече модеш, пуйто ур.
Чодыра воктенак тымык ял верланалын,
Лӱмжым веле нур дене кылден – Аганур.
«Аганур»

ИКЫМШЕ ГЛАВА ПОЭТЫН ИЛЫШ КОРНЫЖО

Йоча жап

поген.
Геннадий Сабанцевын талантше школышто палдырнаш тӱҥалын.

Руш Шой школ

Вот меат кушкына, лийына эркын чал ме.
Школ йолгорным, ужат, такырта йочана.
Но садак нӧргӧ жапыште чон ден кучалтме, Ончылнетше тугак йочала чучына.
«Туныктышылан»

Рвезе школышто тунеммыж годымак «Ямде лий!» йоча газетым йöратен лудын, туддене кылым кучен. Икымше почеламутшо («Март») 1973 ий 17 мартыште «Ямде лий» газетеш лектын.

Поран тылзе мемнан дечын кайыш,
Мардежат урмыж коштмым чарнен.
Лач коклан гына тыш, мемнан велыш,
Пуалеш, тошто годсым шарнен…
«Март»

Чарайолан йоча жап

она ул, тушто сае...»
Сай деч сайым арам ит кычал –
Вет садикте ялт мӧҥгысӧ гае
Кумыл шокшо тылат ок логал.
«Мӧҥгӧ корно»

Куженер мланде

Тыныс кайык семын шочмо пыжаш деке
Чоҥешталын тольым кумыл шулдыр ден.
Вет тендан воктеке, шӱм пыжаш воктеке,
Ӱмыреш кылдалтын мурызо чонем.
"Шочмо вер! Тый угыч..."

Студент жапыште палынак творчество деке шÿмаҥын. Возымо мастарлыкшым шуараш поэт Семён Николаев кугун полшен. Тунам тудо университетыште сылнымут ушемым вуйлатен.

Мыланна пале огыл ласкалык
Мондена, нойымаш могайрак.
Пашалан ямде самырык калык –
Улына чыланат студент-влак.
«Студент рвезылык»

сборникыш пурышо почеламут-влак ойлат.

поэтын творчествыжлан лӱмлӧ руш поэт-влак Н.Доризо, В.Берестов, В.Гордейчев сай акым пуэныт. Тиде семинар негызеш «Дни этого года» ден «Сердце земли родной» сборник-влакым савыктыме.

А.Тимиркаев дене «Сылнымут шыже» семинарыште (1990 ий)

Республикысе газет ден журнал редакцийлаште, «Марий Эл» ГТРК-аште 15 ий утла пашам ыштен.

корреспондентше лийын, «Беринговский вестник» газетын директор-тÿҥ редакторжо сомылым шуктен.

Российын тиде эн йӱдвел олаже,
Умбакыла – Ияҥше Океан.
Йӱла каваште саклыше сортаже –
Полярный шӱдыр, волгыдо Чолпан
«Чукотка дене вашлиймаш»

Шахтыште

эрласе пагыт, кызытсе саманыште поэтын верже, пашачын чапше, Мландын куатше, сар да тыныс, кучем да эрык, порылык да моторлык нерген келгын да кумдан шонкала. Поэт шкеж нергенат огеш мондо, чыла почеламутышто авторын улмыжым шижына.

Эрдене, кастене, кечывалым
Пашаште да канымаштат
Мый колымшо курымын алым
Шижам кеч-кунам, кеч-куштат.

1987. - 96 с.
Нумалтыш: почеламут-влак, поэма [Ноша: стихи, поэма]. Йошкар-Ола, 1993. - 160 с.
Шӱмсавыш: почеламут-влак, статья, кусарыме почеламут ден поэме [Отзвуки сердца: стихи, переводы, статьи]. Йошкар-Ола, 2008. - 336 с.

- 88 с.
Всполохи сердца: стихи, Йошкар-Ола, 2014. - 200 с.
Минуллин Р.М. Кумыл сабантуй [Сабантуй души: стихи, перевод Г.Сабанцева], Йошкар-Ола, 2013. - 184 с.

нерген шонкалышыжла моткоч оҥай образым муын. Автор илышым пушеҥге, эҥер дене таҥастара. «Илыш-эҥер мучко ийын лекташ, ой, моткоч неле. Кугу вий-куат кÿлеш ойырен мошташ – кушто порылык, кушто осалже».

Илыш – эҥер гын, кок сержын
Лÿмыштым кö каласа?
Порылык – икте.
Вес велжын
Лÿмжö тыге дыр – Осал…
«Кок сер»

шыман Ава Эл манеш. Шочмо эл, ялже гыч тӱҥалын, пӱтынь Россий мучко шарла. Шочмо эл, шочмо калык, шочмо пӱртӱс, ава, кинде, паша да тыныслык поэтын шонкалымаштыже ик семын йоҥгат. «Мо мемнан илыш йыр уло, айдемын йырже, мыйын кӧргыштем могай илыш – чылажат почеламут корныш лектеш», - ойла поэт.

Корныжат пуйто ош тÿня мучко
Лач мемнан вел гычак тÿҥалеш.

Шочмо калык деч ит торло:
Тудо – шулдыр кучышет.

ШОЧМО ЭЛ

наре! -
Ышта тӱням яндарым
Поэтын сото мут!

И мне важнее нету,
Чем знать, что мир светлеет
И человек добреет
От слов простых поэта!

Николаев – да моло нерген поро шомакым ойла.

ПОЭТЫН ПОРО ШОМАКШЕ

«Чон тулдам паленна рвезынекак,
«Ямде лийын»чулым шочшыж-влак,
Газетшат ик лӱм ден – Исенеков –
Сӱретлалтын ушышто, чынак».

М.Казаков «поэтнурын эн чолгаже»,
«Рвезе тукымлан путёвкым кучыкта, «Иле!» манын Кырля», манеш поэт.

поро, я шыде,
Я тымык, я шолшо,
Я шем шÿлык шыже,
Я волгыдо шошо,
Но теле йÿштан нигунам лийын огыл.

и коварство» пьесыжым;
В.Гуркинын «Любовь и голуби» пьесыжым;
Н.Колядан «Бабка Шанель» пьесыжым;
Руш поэт-влак А.Пушкинын, М.Лермонтовын, С.Есенинын, Н.Сладковын почеламутлажым;
Татарстан Республикын калык поэтше Роберт Минуллинын поэзийжым;

Тёркин, кö тудо тугай?
Шукыжым ом тушко:
Ятыр уло тудын гай
Рвезе керек-кушто.

семже В. Кульшетовын
«Кö шонен», семже Ю.Евдокимовын
«Ӱжара волгалтме велыш», семже В. Кульшетовын

пеш кÿкшын аклем. Тудын мутшо проста, а шонымашыже келге.
1988-1991 ийлаште «Ямде лий» газет редактор пашам шуктен. Пеш тыматле вуйлатыше лийын. Чыла умылтарен ойлен. Тунам газет изирак журнал семын лектын шоген. Тудын годымак газет курыкмарла лекташ тÿҥалын. Газетын южо номерже лÿмлö писатель-влакын творчествыштлан пöлеклалтын, кудыжым туныктышо-влакат урокышто кучылтын кертыныт».

директоржо

Ме тудым поэт-лирик семын палена. Йылмыже поян. Тудо шке почеламутшым сылнын лудын мошта.

кугыъеҥланат келшен толеш. Йоча-влак шочмо эл, шочмо кундем нерген лудыт гын, кугырак-влаклан айдеме кокласе кыл нерген лудаш оҥай. Кажне почеламутшо куштылгын лудалтеш, тыгодымак нуно келге шонымашан улыт. Тÿрлö образым моштен кучылтеш».

Попов Игорь Геннадьевич, «Ончыко» журналын ответственный секретарьже

Садовин Евгений Николаевич, «Марий Эл» газетын литератур йодыш дене редакторжо

Ме «Ямде лий» газетыште пырля пашам ыштенна. Тудо шотан вуйлатыше лийын. Геннадий Сабанцевын поэзийжат виян. Пеш поро, ушан айдеме, шуко лудшо, палыше. Кызытсе марий поэзийыште вÿдышö, эн тале поэт».

философской наполненности стихотворение «Зыбка»! Лирический герой – уже взрослый, «почтенный» человек. Отчий дом его разрушен, а старая зыбка, качавшая героя младенцем, оказалась выброшенной. Однако местоимение «мы» заставляет задуматься, только ли одного человека касается случившееся, только ли о прошедшем детстве тоскует герой, одна ли люлька оказалась в «куче хлама».

сосновой
Не прикрепят зыбку никогда…

Я не знаю, есть ли в марийском языке слова-синонимы: люлька, колыбель, зыбка. Если есть, то невозможно было бы придумать более точного названия для стихотворения! Слово «зыбка» подчёркивает мысль автора о том, как хрупко, ЗЫБКО наше земное существование, как легко теряем мы то, что наши предки считали священным и вечным…»
Т.В.Полякова, учитель русского языка и литературы

тукымын шонымашыжым, пашажым, йöратымашым, шочмо вер-шöрым, пÿртÿсым пенгыде поэтический образ гоч ÿшандарен сÿретла.
Шуко сылне корнылам тудын почеламутыштыжо муаш лиеш. Поэтын почеламутшым лудмо да лудмо шуэш. Тыгай айдеме дене кугешнаш лиеш.

- 21 май.
Манаева-Чеснокова С. Ноша поэта Геннадия Ояра //С.Манаева-Чеснокова // Художественный мир современной марийской поэзии : монография. Йошкар-Ола, 2004.
Николаев С. А вет сай - пырля нумалтыш // С.А.Николаев Мутын нелыже да ямлыже. Йошкар-Ола, 1993.
Писатели Республики Марий Эл : автобиобиблиогр. сборник. - Йошкар-Ола, 2004.
Сабанцев-Ояр Г. Айдеме чылажымат чыта, а пушеҥге огеш /Г.Сабанцев-Ояр //Ончыко: [журнал].-2004. -№ 9.
Фотографии из личного архива Г.Л.Сабанцева.
Материалы интервью с Л.В.Семёновой, Б.А.Шамиевым, Е.Н.Садовиным, И.Г.Поповым.
[Электронный ресурс].- Режим доступа: http://rodnaya-vyatka.ru/places/98838,свободный. (Дата обращения: 12.11.2016г.).
[Электронный ресурс].- Режим доступа: https://mariuver.files.wordpress.com/2015/04/rush_shoi_shkol.png, свободный. (Дата обращения: 12.11.2016г.).
[Электронный ресурс].- Режим доступа: http://www.mari-arslan.ru/mari/node/691
свободный. (Дата обращения: 12.11.2016г.).
[Электронный ресурс].- Режим доступа: http://www.gtrkmariel.ru/authors-tv/melody-of-fate/свободный. (Дата обращения: 12.11.2016г.).
.[Электронный ресурс].- Режим доступа: http://tvregion12.ru/свободный. (Дата обращения: 12.11.2016г.).