Презентация, доклад на тему Қайым Мұхамедханов-текстолог ғалым презентация

орта білім беретін мектеп» КММ

Қайым Мұхамедханов-текстолог ғалым

Дайындаған: Парасатова Т.С

Семей қаласы, 2017 жыл

мен жаңсақтығын жөндеуге, тарих, әдебиеттану, өлкетану, театр, батырлар туралы т.б. мақалаларды нақты мәліметтермен толықтыруға мүмкіндік берді. Машинамен басылған 70 беттен тұратын мәтінді жөндеу – бұл жеке ғылыми жұмыс және энциклопедия мазмұнын әрі қарай өңдеуге арналған анықтама-көмекші материал.

Олар:
Махамбет поэзиялары
Шәкәрім поэзиялары текстологиясына арналған мақалалары
Бұқар жырау
Абай шығармаларының текстологиясын қарастырған мақалалары мен монографиясы

сақтауға өткізді, соның ішінде «Әріп» 25 б.п., «Қабанбай батыр», «Бөгенбай батыр», Абай, Шәкәрімнің белгісіз өлеңдері, батырлар, алаш зиялылары туралы материалдар және т.б. мәдени құндылықтар. Бұл жұмысты ол ғұмыр бойы жүргізді және Ғылым Академиясы, мемлекеттік мұрағат, Абай мұражайы, өлкетану мұражайы, Достоевский мұражайын және т.б. қорын құнды материалдармен толықтырды

әдісін ерекше меңгеру, Абай, Шәкәрім, Бұхар жырау, Қабанбай батыр, Бөгенбай батыр, Махамбет, алаш зиялыларының сөздерінің тазалығын сақтауға ықпалын тигізді.  Мұхамедханов алаш азаматарының  мұрасын тереңнен зерттеуші болып табылады,  олар өз заманында Қайымның әкесінің үйіне жиі келетін зиялы азаматтар еді.  Олардың еңбектерін араб, латын харпінен қазіргі қазақ тілі харпіне көшірді, ғылыми түсініктемелер жазды, еңбектері мен өмірбаяндарын баспаға әзірледі. Алаш зиялылары туралы алғашқы жарияланымдар, ғалым әзірлеген өмірбаяны мен еңбектері баспасөзде жарық көре бастады, соның бірі «Семей таңы» газеті. 

әдебиеті тарихынан» бірінші томын даярлау қоға алынып, 1948 жылы І томы жарық көргені белгілі. Міне осы кітаптың  «Тарихи жырлар» бөліміне кіретін Қаракерей Қабанбай, Қанжығалы Бөгенбай батырларға арналған халық жырлары туралы мақала жазу Қ.Мұхамедхановқа тапсырылады. Жас-ғалым ұстазының ақыл-кеңесі, нұсқаған бағыты бойынша  «Қаракерей Қабанбай батыр», «Қанжығалы Бөгенбай батыр» жырларының тарихи оқиғасына, көркемдік тіліне зерттеу жұмысын жүргізіп, әдеби талдау жасап академияға тапсырады. Бірақ бұл мақалалар түрлі идеологиялық кедергілермен жинаққа енбеді. Ғалым себебін: «Қаракерей Қабанбай батыр» да, «Қанжығалы Бөгенбай батыр» да әдебиет тарихы кітабына кіргізілмепті.
.

нысандары деуге болады. Сондай-ақ, ғалым Шәкәрім Құдайбердіұлының да шығармаларының текстологиялық жағынан дұрыс басылуына, өлеңдерінің хронологиялық дұрыс орналасуына арнап бірнеше мақала жазды. Сол мақалаларының өзі бүгінгі шәкәрімтану ғылымының жаңа белесінің тың парақтары болып ашылды.  

ғ.ғ. ақын-жыраулары және ХХ ғ. басындағы ақындар шығармаларының канондық негізін анықтау жолындағы еңбегі өлшеусіз – дейді ғалым-филологтар.

қосқан ең үлкен үлесі – ол кісі үзеңгілерімен бірге, ол  заман мен бұл заманның арасына салынған алтын көпір бола білді.   «Ғалымның хаты өлмейді» деген, міне, осы.
Қайым Мұхамедхановтың өмірі мен ғылыми қызметі ешуақытта ұмытылмақ емес. Ғасырлар өткен сайын оның бейнесі тұлғаланып, келер ұрпақтын алдынан шықпақ. Өйткені ол барша халықты жүрегімен сүйіп оларды ұлтқа, нәсілге бөлмей бүкіл адамзат үшін аянбай еңбек етті.
Сан қырлы талант иесі, қайсар да, рухты ғалым Қ.Мұхамедхановты  жас ұрпақ біз ешқашанда ұмытпауға тиіспіз.

б.  2.Жұртбай Т. Абайдың інісі, Алаштың ірісі // Ертіс өңірі.- 2004.- 23 қыркүйек.26 б.  3.Тілеубекова У. Ғұмырын ғылымға арнаған адам // Семей таңы.-1996.-16 қаңтар.  4.Шыңғысұлы Б. Сүйінерге жарар ол // Семей таңы.- 1991.- 22 қаңтар  5.Жаппасұлы Е. Тұманды жылғы тумалар: // Түркістан.- 1996.- маусым  6.Жұртбаев Т. Қайсар ғалым ( Қ. Мұқамедханов шығармашылығы) // Жұлдыз.- 1986.- №1.- Б.192-193  7.Еспенбетов А. Қайсар ғалым ( Қ. Мұқамедханов туралы) // Семей таңы.- 17 январь.