Презентация, доклад по казахскому языку на тему Тыныс белгілері ҰБТ (11 класс)

тілі мен әдебиеті мұғалімі: Рахманова Гүлзахира Рахметовна.

–талап.

жұмыс
1- топ
1.Сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілері
2. Нүктенің қойылатын орындары. 3. Қабаттасып қойылатын тыныс белгілері.
4.Көп нүктенің қойылу себептері.
2- топ
4. Сөйлем ішінде қолданылатын тыныс белгілері.
5. Үтірдің қойылу себептері
6. Сызықша мен дефистің айырмашылығы
7. Тырнақшаның қойылуы.

жұмыс

айтылған бұйрықты сөйлемнен кейін қойылады

2.Қосымша қызметі:адамның аты мен әкесінің аты қысқартылып алынғанда:
2.Драмалық шығармаларда кейіпкер атынан кейін;
Ақан. Өзің түнделетіп қайдан жүрсің,балам?
3.Тағысын тағылар,тағы басқалар деген сөздер қысқартылып алынғанда;
4.жыл, ғасыр, сағат минут сөзі қысқартылып алынса. ХХІғ.
.

Көп нүкте

.1.Ой аяқталмай қалғанда.
2. Алынған дәйексөздің алдынан не соңынан сөз
қалдырылғанда.
3.Сөйлеушінің көңіл – күй әсерінен қысылып, ойы бөлініп,дауыс ырғағында үзіліс болғанда.
4.Айтылып келе жатқан ойға күтпеген алшақ ой қосылып кетсе алдынан көп нүкте қойылады.
5.Тарихи деректердің уақыт өте келе өшіп,
түсініксіз болғанда.

Үтір
1.Бірыңғай мүшелердің арасына қойылады.Айгүл, Әсел, Әдемілер бүгінгі жауапкершілікті айқын сезінеді.
2.Оқшау сөздерден кейін қойылады.
Бәлкім, бұл дұрыс та болар.
3.Оңашаланған айқындауыш мүшелерден кейін; Бұл өңірде, өзеннің бұл жағында, Абайды дос көрер жан жоқ.
4.Құрмалас сөйлемнің жай сөйлемдерінің арасына

синоним сөздер. 3.Оңашаланған айқындауыш сызықшамен ажыратылады. Сол жақта – алыс көкжиекте Семейтау көрінеді. 4.Құрмалас сөйлемдерге байланысты қойылады. Сені іздеп едім,- көзіме түсе қоймадың. Түсіндірмелі салаластың баяндауышы сонша, сондай, сол сөздерімен аяқталса: Ұлбикенің әншілігі сонша – бүкіл жұртты еліктіріп әкетті. 5.төл сөз, автор сөзі,диалогта.

Сызықша

Нүктелі үтір

Мағынасы, құрылысы ұқсас сөйлемдер арасына.М.Ынтымықсыз ел азар;
Шөбі кеткен ел азар.
Мағыналары жақын, басыңқылары да, бағыныңқылары да бір сөзден жасалған аралас құрмаластың басыңқысынан кейін.
М:Бітісі жаман қамысты су ішінде от алар;
Жүрісі жаман жігітті ел ішінде жау алар.
Рет- ретімен әріп не цифрлар арқылы санамаланып айтылатын сөйлемдерден кейін.
М:Балалық шағымды үш кезеңге бөлер едім:
1)ерте балалық ;2)ерке балалық;3)көркем балалық.

түсінік беру үшін қыстырма мәнді сөз немесе сөйлем жақшаға алынады. 2.Драмалық шығармаларда кейіпкердің қимыл-әрекеті,көңіл- күйі жақша ішінде беріледі. 3.Кітаптың аты, авторы жақша ішінде беріледі. 4.Белгілі бір сөздерді түсіндіру үшін оның аудармасы не синонимі жақша ішінде беріледі. М:Ахаң (менің інім) ол кезде бала еді.

Жақша

Тырнақша

Сөйлемде келтірілген дәйексөз;Мұқағали ақынның сөзі ойыма оралады: “Таныс өлке,таныс аймақ”.
Ұйым, шаруашылық көлік атаулары;
Газет, кино, кітап, шығарма атаулары; “Лада” автокөлігі
Кекету, әжуалау, кері мағынада қолданылған сөздер.
Бұл “кемеңгер” өзім ғана кереметпін деп ойлаған.
Біреудің айтқанынан алынған жеке- жеке сөздер тырнақшамен беріледі. Еркіннің айтуынша бұлар “білікті”, “дарынды” жандар.
Шығарманың ішінде келтірілген хаттар, шығармадан үзінділер. Атам өз хатында: “Біз жауды жеңеміз”.

А) Босқа келдің ғой
В) Оқулықты қайда қойғаны есіне түспеді
С) Ол қайда кетті дейсіз
Д) қайдан келгенін айтпады
Е) Оның сенімен сөйлескісі келмеді.
2- нұсқа төл сөзге қатысты сызықша.
А)Бұл - кесімді жауабым.
В) --Өлеңге әркімнің –ақ бар таласы,- деді Абай.
С) Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы.
Д) Өмір деген -- күрес.
Е) Мұның бірінші міндеті – сол елді алаламау.
3-нұсқа Сызықшаның қойылу себебі. Жастар -- біздің болашағымыз.
А) Бастауыш, баяндауыш –сын есім.
В) Бастауыш та, баяндауыш та - зат есім.
С) Бастауыш –есімдік, баяндауыш –сын есім.
Д) . Бастауыш та , баяндауыш та – сан есім.
Е) Бастауыш –есім, баяндауыш --есімдік.

бір ғана критерийге негізделеді – зият деңгейі және оның IQ баллдары негізінде анықталуы.

Ендеше айналып тұрған қызға қараңыз. Қыз сағат тілі бағытымен айналып тұр ма, әлде сағат тілі бағытына қарсы айналып тұр ма? Анықтаңыз.

айналып тұрғанын көрсеңіз, сіздің миыңыздың сол жақ бөлігі жақсы дамыған. Ендеше сіз:
- Логиканы көбірек пайдаланасыз;
- Детальдарға мән бересіз;
- Нақты деректерді пайдаланасыз;
- Ұқыптысыз;
- Объективтісіз.
Егер сіз қыз бейнесінің сағат тілі бағытына қарсы айналып тұрғанын көрсеңіз, сіздің миыңыздың оң жақ бөлігі жақсы дамыған. Ендеше сіздің:
- Қиялыңыз жақсы дамыған;
- Сезімді пайдаланасыз;
- Шапшаңсыз;
- Интуитивтісіз.
Ал енді тағы да бір рет анықтап қараңыз. Қыздың оң жаққа да, сол жаққа да айналып тұрғанын көре аласыз ба? Егер сіз көзіңізді алмастан қыздың екі жаққа да айналатындығын көре алсаңыз, зерттеу нәтижесінің қорытындысы бойынша сіздің IQ деңгейіңіз - 160, яғни данышпан адамның деңгейі.

сөзі.
Автор сөзі: “Төл сөз.”
“Төл сөз,- автор сөзі:- төл сөз.”
Автор сөзі: “Төл сөз”,- автор сөзі.

ғой. А) Жалғыз В) кемдігім С) хат Д) ымайтыным Е) ғой 2. Көп нүкте қай сөзден кейін қойылатынын анықтаңыз Еліңнің анық көшін бастайтын жолың даңғыл болсын да А) Сөйлемнің басында В) «бастайтын» сөзінен кейін С) «Жолың» сөзінен кейін Д) «Еліңнің» сөзінен кейін Е) Сөйлем соңында

Қыстырма сөз Д) Оңашаланған айқындауыш Е) Қаратпа сөз 4. Үтірдің қойылу себебін анықтаңыз Менің ұғуымша, терең сын. А) Шартты бағыңқы сабақтас В) Толымсыз сөйлем С) Оқшау сөз Д) Қыстырма сөз Е) Құрмалас құрамындағы жай сөйлем 5. Бірыңғай мүшелердің тыныс белгілерінің дұрыс қойылғанын табыңыз А) Ол әндер ерлікті де, елдікті де сұлулықты да сыйдырған. В) Ол әндер: ерлікті де елдікті де сұлулықты да сыйдырған. С) Ол әндер ерлікті де, елдікті де, сұлулықты да сыйдырған. Д) Ол әндер - ерлікті де, елдікті де, сұлулықты да, сыйдырған. Е) Ол әндер ерлікті де, елдікті де, сұлулықты да, сыйдырған.

тұрмыс – салт жырлары ә) мақал – мәтелдер жұмбақтар А) үтір В) қос нүкте  С) нүктелі үтір  Д) тырнақша  Е) жақша 7. Қойылмаған тыныс белгісін тап Жақсы адам елдің ырысы. А) қос нүкте  В) сызықша  С) үтір  Д) нүкте  Е) сұрақ белгісі