Презентация, доклад на тему Ашық сабақ Есімшенің түрленуі (7 класс)

етістіктің ерекше түрі . Ол бірде жіктеліп, етістік қызметін атқарса, енді бірде есімдерше түрленіп ( септеліп,тәуелденіп,көптеліп), есім қызметін атқарады.

айт-қан, жаз- ған, көр- ген, кет-кен

2. – ар, -ер, -р және етістіктің болымсыз тұлғасынан кейін – с:
айт- ар, жаз- ар, көр- ер, көр- ме- с

3. – атын, - етін, -йтын, -йтін: бар- атын, кел- етін, қара-йтын, сөйле-йтін

4.- мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек: бар- мақ, кел- мек, жаз- бақ, без- бек, шаш- пақ, төк- пек

Мысалы: Жүгірген жетпес, бұйырған кетпес
Асық ойнаған озар, доп ойнаған тозар
Жүгірген- түбірі- жүгір, ген- қосымша, қимылдың белгісін білдіріп тұр.
жетпес- түбірі- жет, пе- болымсыз етістіктің жұрнағы, с- қосымша, қимылды,іс- әрекетті білдіріп тұр.
ойнаған- түбірі- ойын- зат есім,- а- зат есімнен етістік тудыратын жұрнақ, ған- қосымша, қимылдың сапасын білдіреді.
озар- түбірі- оз, ар- қосымша, қимылдың сапасын білдіріп тұр.

ІІ
деңгей

ІІ
деңгей

І
деңгей

І деңгей

Тапсырма: Берілген сөйлемдердегі етістіктерді есімшеге айналдырыңдар

Берілген сөйлемдер

Қоңырау соғылды.
Ақындар айтысы.
Ақша төленді.
Тас қаланды.
Шам сөнді.
деңгейлік тапсырмалар

Есімшеге айналған түрі

Соғылған қоңырау

жұрнақтарын қосып жазыңдар

Төре ауылы кел ... де сары бала сондай қуан ... .
Ақыл айт ... ту ... дар. Тоқтама ... дүниенің дөңгелегі. Шешеннің айт ... дары ,көпке кет ... .

(-ген, -ған, -ар,-ған, -с, -қан,-ер)

А.с не? Баратын
І.с
Б.с
Т.с
Ж.с
Ш.с
К.с

жекеше

І. мен айтар
ІІ. сен
сіз
ІІІ. ол

көпше

І. біз
ІІ. сендер
сіздер
ІІІ. олар

Тапсырма:“ Білген” сөзін тәуелдеңдер

Оңаша тәуелдеу

Ортақ тәуелдеу

І. Біл-ген-
ІІ.

ІІІ.

І. Біл-ген-
ІІ.

ІІІ.

көріп отырған-
қорыққаннан-
тарылтатын болып отыр -
шолған -
азық болатын -
қиындап бара жатқанын -

Орылған ән
Оқыған шөп
Істейтін үй
Ұшқан адам
Салынатын құс
Піскен жұмыс
Жүгірген ас
Шырқалған егін
Басар көз
Шабылған тау
Көрер аң
Оқулықтан 169- жаттығу, 108 бет

Үйге тапсырма беру