Слайд 1 Сал Уралдың гөл биҙәге
Әбйәлил –тыуған илем,
Ата-бабалар
төйәге,
Ғәзиздән-ғәзиз
ерем.
Слайд 2 Район гербы 2006 йылда ҡабул ителгән. Авторы -
Салауат Ғиләжетдинов. Гербта үҙәк урынды өс йәшел бейеклек фонында текә баҫып торған алтын күҙле, алтын яллы, алтын тояҡлы һәм алтын ҡойроҡло көмөш ат һыны алып тора. Көмөш төҫ менән райондың төп һыу ятҡылығы - Яҡтыкүл билдәләнгән. Флаг шул уҡ ат һынланған йәшел дүрткел туҡыманан ғибәрәт.
Слайд 3Әбйәлил районы
1930 йылдың
20 авгусында төҙөлә.
Ул Башҡортостандың көньяҡ-көнсығышында урынлашҡан.
Майҙаны – 4300 кв. км.. Көньяҡ сигенән
төнъяҡҡа – 200 км, көнсығыштан көнбайышҡа – 120 км.
Слайд 4 Райондың 91 ауылы һәм 15 ауыл биләмәһендә
17 милләт вәкиле булған 46 мең 791 мең кеше йәшәй. Халыҡ составы - 90 % башҡорт, 0,5 % татар, 8 % рус һәм башҡа милләт кешеләре .
Слайд 5Уралтау, Ирәндек һәм төньяҡта уларҙың дауамы булған Ҡырҡтытау һырттарынан тора.
Райондың
иң бейек географик нөктәһе
Ҡараташ тауы,
1117 м.
Слайд 6Ирәндектең икенсе бейек тау түбәһе –
Тағанташ (961 м.)
Ирәндек тауының бейеклеге
диңгеҙ кимәленән – 987 метр.
Ирәндектең иң бейек тауҙарының береһе – Ҡоҙғонташ тауы (978 м.)
Слайд 7 Район еренең көнсығыш өлөшө - тигеҙлек-дала, көнбайыш - таулы-урманлы.
Таулы-урманлы зонаһы 600 - 1000 м бейектәге
Район территорияһынан Һаҡмар,Оло һәм Кесе Ҡыҙыл йылғалары баш ала.
Слайд 8Дәүләт урман фонды район ерҙәренең
162 мең гектарын тәшкил итә.
Слайд 9Район экономикаһының төп тармаҡтары- ит, һөт һәм иген культураларын етештереү, ауыл
хужалығы ерҙәре – 206 мең гектар.
Районда 13 муниципаль-унитар һәм акционер предприятиеһы, 200 крәҫтиән-фермер хужалығы иҫәпләнә.
Слайд 10Административ үҙәге - Асҡар ауылы.
Ул 1729 йылда нигеҙләнә. Унда 12 мең кеше йәшәй.
Слайд 11Әбйәлил район хакимиәте башлығы Сыңғыҙов
Рим Һатыбал улы
Слайд 12Бөйөк Ватан һуғышында 6 мең яҡташыбыҙ ҡатнашҡан. Уларҙан 3600 кеше яу
ҡырында ятып ҡалған. Советтар Союзы Геройҙары Т. Кусимов, Г. Васев,
Р. Дәүләтов, Дан орденының тулы кавалеры В. Сөләймәнов – Әбйәлилдең ғорурлығы.
Таһир Тайып улы (1909-1986, Күсем ауылы)
Советтар Союзы Геройы (1943), 16-сы гвардия Чернигов кавалерияһы полкы командиры, генерал-майор. Башҡорт АССР-ы хәрби комиссары(1963-1969)
Ленин (1944,1954), Ҡыҙыл Байраҡ (1949), ике Ҡыҙыл Йондоҙ (1942,1944), 1-се дәрәжә Ватан һуғышы (1985) ордендары кавалеры.
Рәүф
Әбделғәни улы
(Хәлил ауылы,
1916-1943)
Советтар Союзы Геройы (1944),
лейтенант, 16-сы гвардия Чернигов кавалерияһы
пулемет взводының командиры
Слайд 15
Васёв
Григорий Тимофеевич
(1922-2004,
Ново-Самарск ҡасабаһы)
Совет Армияһы капитаны, СССР Дәүләт хәүефһеҙлеге полковнигы,
Советтар Союзы Геройы (1945)
Слайд 16Сөләймәнов Вәлиәхмәт Ғимал
улы ( 1924-2011, Ҡушый ауылы)
гвардия өлкән сержанты, Дан ордендарының
өс дәрәжә
тулы кавалеры
Слайд 17Тыныс тормоштағы хеҙмәт батырлыҡтары өсөн В. Тайсин, С. Истамғәлин, Ф. Ғүмәрова
һәм
Ә. Истамғоловтар Социалистик Хеҙмәт Геройы тигән маҡтаулы исемгә лайыҡ була.
Истамғолов
Әмир
Мирас улы
1931 – 2009
Тайсин Вафир
Нурислам
улы
(1927-1995
Ғүмәрова Фәхира Мөхәмәтшәриф ҡыҙы
1921-1996
Истамғәлин Сафа
Ғәлиулла улы
1924- 1992
Слайд 18Советтар Союзы Геройы
Т.Т. Күсимовтың
йорт-музейы
(Күсем ауылы)
Районыбыҙҙың иҫтәлекле урындары
Слайд 19«Динозаврик» динопаркы (Ташбулат станцияһы)
Слайд 20«Ғимран ташы» шарлауығы–Моғаҡ шарлауығы Әбйәлилдең көньяҡ-көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан.
Слайд 21Өлтөк ҡарағастар
Кужановские лиственницы
Слайд 22Районда 33 эреле-ваҡлы күл бар, шуларҙан Башҡортостанда иң тәрән күл иҫәпләнгән
шифалы батҡаҡтары менән дан тотҡан Яҡтыкүл (28 м) һәм Мулдаҡкүл тоҙло күл булараҡ тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965) тип иғлан ителгән.
Слайд 24«Батыр» физкультура-һауыҡтырыу комплексы (Асҡар)
Слайд 26Асҡар «Экстрим» тау-саңғы базаһы
Слайд 27 Бюст народному герою -
Салавату Юлаеву.
Слайд 28Әлмөхәмәт тыуған-яҡты өйрәнеү музейы
Слайд 29Әбйәлил ере тәбиғи ҡаҙылмаларға бай. Күсем йәшмәһе
Слайд 31Таү-саңғы үҙәге
«Металлург-Магнитогорск»
Слайд 32Хәлил ауылында йәшәүсе Ҡусҡаров Рәшиттең йорто «Иң матур һәм төҙөк йорт
» республика конкурсында еңеүсе тип табылды
Абдулла улы
/1894-1947, Шаҙығай ауылы/
режиссер, артист, ҡурайсы, йырсы һәм бейеүсе, БАССР-ҙың атҡаҙанған артисы(1935), БАССР-ҙың халыҡ артисы
Районыбыҙҙың арҙаҡлы шәхестәре
Слайд 34Сарбаев
Ғәйфулла
Фәхрислам улы
(1915-1965,
Хәлил ауылы)
актёр, режиссёр,
РСФСР-ҙың атҡаҙанған артисы (1957) Бөйөк Ватан һуғышы яугиры.
Слайд 35Илһамов
Марат Әҡсән улы
(1934, Ярлыҡап ауылы)
физика-математика фәндәре докторы(1970),
профессор(1972),
Рәсәй фәндәр академияһы
ағза-корреспонденты (1991),
Башҡортостан фәндәр академияһының почетлы академигы(1998)
Әхмәт
Фәтхулла улы
(1928-2007, Ишҡол ауылы)
СССР һәм БАССР-ҙың
халыҡ рәссамы,
Рәсәй Федерацияһының сәнғәт Академияһының
член-корреспонденты, Салауат Юлаев исемендәге республика дәүләт премияһы лауреаты,
Ким Әхмәтйәнов исемендәге
премия лауреаты (2004)
Слайд 37Сәлмәнов
Рафиҡ
Вафа улы
(1917-2003,
Асҡар ауылы)
башҡорт композиторы, СССР композиторҙар Союзы ағзаһы(1961).
БАССР-ҙың (1983) һәм РСФСР-ҙың атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре (1989)
Слайд 38Биҡҡолов
Шакир Сәлимйән улы
(1932-1983,
Хәлил ауылы)
шағир, тәржемәсе,
Әбйәлил районының
гимны авторы
Слайд 39Күркәмдәрҙән-күркәм миңә
Ауылымдың талы ла,
Шау сәскәле туғайы ла,
Йылғаһы ла,тауы ла.
Слайд 41Ауылым тирәләп баҫҡан
Билән,Сағыл,Айҙарҙы,
Күңелемә һеҙҙәй яҡын
Ниндәй тауҙар бар тағы?
Слайд 46Ҡалын урман булмаһа ла,
Ҡәҙерле миңә Сәпәй,
Беҙҙең бала саҡ һәм йәшлек
Әйтерһең,шунда йәшәй.
Слайд 49Таштан-ташҡа сылтыр-сылтыр
Йырлап аҡҡан Дарыулы-
Минең өсөн донъяла ул
Иң шифалы саф һыулы.
Слайд 51Ауылҡайым минең,Хәлил,
Тәпәй баҫҡан тыуған ер,
Һәр кемгә лә үҙ төйәге
Ғәзиздәрҙән- ғәзиздер!