Презентация, доклад на тему Тақырыбы: Заттардың физикалық қасиеттері бойынша кристалдық торының типін анықтау, заттардың химиялық формулалары бойынша есептеулер. 10 сынып

мұғалімі:
Жиенбаева Айдана Нұркенқызы

байланыс
Типін де айтып берші.

Тынысым,ырысым,
Ол жоқ жерде
Жойылмақ жүрісім

HCI

типі
1.Су (қатты күйі)
2.Калий хлориді
3.Йод
4.Фосфор
5. Көміртек алмаз
6.Мыс
7.Бром
8.Темір

заттар деп атайды.
Қатты заттарды соққанда пішіні белгісіз сынықтар түзетін заттарды аморфты заттар деп атайды.
Кристалл заттарда иондар, атомдар және молекулалар белгілі бір ретпен байланысып орналасқан.
Кристалдарда бөлшектердің орналасуы кезектесіп келетін түйінді кристалдық тор деп атайды.

Кристалдық торлар

қосылыстардың нағыз өкілдері – тұздар. Мысалы: натрий хлориді кристалл торларының түйіндерінде кезектесіп натрий Na + иондары және хлор CI- иондары орналасқан. Натрий хлоридінде әр ион әр аттас зарядталған алты ионмен байланысқан.

Бұл иондар пішіні текше кристалдар түзіп, өзара бірдей қашықтықта орналасады. NaСІ кристалы тұтасынан алғанда алып молекула тәрізді. Мұндай иондар арасында өзара тартылыс күші өте күшті болғандықтан, ондай заттардың қаттылығы және балқу температурасы жоғары. Суда жақсы ериді де, органикалық еріткіштерде нашар ериді.

ковалентті полюссіз байланысады. Мысалы, алмаздың да, графиттің де кристалдық торларының түйіндерінде көміртек атомдары орналасқан, бірақ атомдарының кеңістікте әртүрлі орналасуынан алмаз кристалдары октаэдр, ал графит кристалдары призма пішінді болады. Осыған сай қасиеттері де әртүрлі. Алмаз – ең қатты зат.

заттар: В, С, Si, As, Sb, Bi, Se, Te, Po және кейбір күрделі заттар жатады, мысалы, кәдімгі құм SiO2.
Алмаз атомдық кристалдық торлы, ол тек көміртек атомдарынан тұратын өте берік қатты зат, суда ерімейді, балқу температурасы өте жоғары. Алмаз – мұқалмас деген грек сөзінен алынған.

Иондық кристалл торға қарағанда молекулалық кристалл тордағы молекулалар әлсіз байланысқан. Молекулалық кристалл торы бар қосылыстарға жататындар: салғырт газдар, көмірқышқыл газы, мұз, қатты күйдегі сутек, оттек, галогендер мен галогенсутектер. Қалыпты жағдайда бұлар газдар ( O2, H2) не оңай ұшатын қатты (I2) немесе сұйық (Br2, H2O) заттар. Ондай қосылыстар суда аз еритіндер немесе ерімейтіндер, ерітінділері электр тогын өткізбейтіндер болып келеді. Қосылыстары берік емес, t бал. төмен.

байланыстың ерекше түрі – металдық байланыс пайда болады.Металдар валенттік электрондарын жеңіл беріп, иондарға айналады. Теріс зарядталған ортақ электрондар жиынтығы оң зарядталған металдардың иондарын оның атомдарымен бірге тордың белгілі бір түйінінде ұстап тұрады. Металдық кристалл тор осылай түзіледі.

Металдық

Молекулалық

Қатты СО2 газы

Мыс

Әрқайсысына мысал келтіру.

1қатар: Берілген заттар қандай кристалдық торлар түзеді:
A) КСІ
В) НСІ
С) О2
Д) Na2SO4
E) Cu
Себебін түсіндір.

H2S –
F2 –
Ca –
Na2 CO3 –

3 қатар
CaCl2 –
NH3 –
Br2 –
Fe –
NaF –

олардағы химиялық байланыс түрлерін анықтау. Есептер жинағынан 2.31-2.37 есептер.