Слайд 1Онтүстік Қазақстан облысы, Сайрам аудаы
«Айнабұлақ» НОМ
Химия-биология пәні мұғалімі:
Хамидахан Ирисметова
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі
«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ филиалы ОҚО бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты
Тақырыбы: Адам ағзасындағы биогенді элементтердің
таралымы және олардың тіршілік үшін маңызы
Слайд 2Тақырыптың мақсаты:
Адам ағзасындағы биогенді элементтердің таралымы
туралы түсініктеме беру
2. Адам ағзасындағы
олардың қызметі және маңызы
3. Биогенді элементтердің жетіспеушілігінен келіп шығатын аурулар
Слайд 3Биогенді әлементтер дегенімізтірі тірі оргнизмдердің құрамында үнемі болатын химиялық элементтер. Олар
витаминдердің,белоктардың гормондардың құрамында белгілі бір тәртіппен,тек сол затқа ғана тән заңдылықпен орналасады.Мысалы азотты (N)алатын болсақ белоктың структурасын құрайтын ең маңызды биогенді элемент . Осындай мысалға көміртекті С де айтуға болады,ол тірі ағзадағы майлар мен көмірсулардың құрамын құрайтын ең басты элемент. Олардың маңызы өте зор.
Слайд 4Медицинаға қатысты биохимияның бөлек БИОЭЛЕМЕНТОЛОГИЯ деген үлкен саласы бар. Биоэлементология химиялық
элементтердің тірі организмдердің тіршілігіне әсер етуін зерттейтін биохимияның улкен бір бөлігі десе де болады
Слайд 5Биогенді элементтерге мысалы көптеген металлдар да кіреді. Олар натрий, темір, калий,
магний, цинк ... Бұлардың көпшілігі организмде иондар түрінде болады. Тіпті кейбір белоктардың да құрамына кіруі мүмкін. Мысалы, темір гемоглобин белогының құрамына кіреді.
Слайд 6Микроэлементтер.
Ақуыз, көмірсу және май алмасу үшін – Mo, Fe, V, Co,
W, B, Mn, Zn.
Ақуыз синтезіне – Mg, Mn, Fe, Co, Cu, Ni, Cr.
Қан жасауға – Co, Cu, Mn, Ni, Zn.
Тыныс алуға – Mg, Fe, Cu, Zn, Mn, Co.
Слайд 7Микроэлементтер – топырақта, тау жыныстарында, қазба көмірлерде, табиғи және минералды суларда, организмдерде (аз мөлшерде 0,01 – 0,1% не одан
төмен) кездесетін химиялық элементтер. Микроэлементтерге Al, Fe, Cu, Mn, Zn, Mo, Co, І, т.б. жатады. Олар бірқатар ферменттердің, витаминдердің, гормондардың, тыныс алу пигменттерінің құрамына кіреді.
Слайд 8Академик В.Вернадский Микроэлементтердің биосферадағы таралуының бірнеше заңдылықтары бар екенін зерттеді. 30-дан астам Микроэлементтер адам, жануар және өсімдік тіршілігіне өте қажет. Микроэлементтердің
артық не кем болуы организмдегі зат алмасу процесін бұзады. Микроэлементтер өсімдіктің организміне топырақпен, ал жануарлар мен адам организміне тамақпен ауысады. Микроэлементтер бойдың өсуіне (жануарларда – Mn, Zn, І), қанның түзілуіне (Fe, Cu, Co), т.б. әсер етеді. Егер өсімдік құрамында бор болған жағдайда ол азот, фосфор және калийді жақсы сіңіреді. Бор жетіспегенде өсімдік тұқымы нашарлайды, әр түрлі ауруларға шалдығады
Слайд 9Марганец пен мырыш тотығу - тотықсыздану процесін жылдамдатып, өсімдіктің өсуін тездетеді. Мыс тотығу ферменттерінің құрамына кіреді және В тобы витаминдерінің синтезін белсендендіреді. Йод адам және
жануарлар организміндегі тироксин гормонының қызметін жақсартады. Микроэлементтер мұнай, газ және полиметалл кендерін іздеуге, ауыл шауашылығындағы дақылдарының өнімділігін арттыруға (микротыңайтқыштар), т.б. пайдаланылады
Слайд 10 Йод жетіспеушілігінен шығатын эндемикалық зоб ауруы.
Слайд 11Cu жетіспеген кезде церроз ауруы шығады
Слайд 12F жетіспегенде тістің кариес ауруы келіп шығады
Слайд 13As, Se жетіспеген кезде бронза ауруы келіп шығады
Слайд 15Назар аударып тыңдағандарыңызға рахмет!
