Презентация, доклад по математике на тему Тақырыбы: Жүздіктермен санау”

Қышқылдар, негіздер, оксидтер, тұздар жайлы білімдерін тереңдету. Оқушылардың іскерлігін, ойлау қабілетін, ой-өрісін, шығармашылық белсенділігін дамыту.

3. Химия пәніне қызығушылығын арттыру.

Сабақтың мақсаты:

жіклеуі”

ІІІ бөлім – “Ой шақыру” (Деңгейлік тапсырмалар)

ІV бөлім – “Кім жылдам” (“Сәйкестендіру” тесті,
“Перфокарта”, “Пинг-понг” ойыны.)

V бөлім – 1. “Химиялық лото”
2. Проблемалық сұрақтар

жүгіртсек те
көз алдымызда химия жетістіктері”

М.В.Ломоносов

ІІ. Оқушылардың білімін жан-жақты тексеру


Оқушыларды төрт топқа бөлу.


І топ: “Оксидтер”

ІІ топ: “Қышқылдар”

ІІІ топ: “Негіздер”

ІV топ: “Тұздар”

аталады?
Екі элементтен тұратын біреуі оттек болып келетін қосылыс?
Альдегидтер тотыққында не түзіледі?
Азот қышқылының тұздарын қалай атайды?
Ізбестасты қыздырғанда бөлінетін газ?
Денесінде қышқыл бар жәндік?
Сұйық майда болатын қанықпаған қышқыл?
Кір сабындағы қышқыл?
Сірке қышқылынан жасалатын дәрі?
Аккумуляторға құятын сұйық зат?

Тұздар

Амин қышқылдары

Сілтілер

Оксидтер

Карбон қышқылдары

Нитраттар

СО2

Құмырсқа

Олеин қышқылы

Стеарин қышқылы

Аспирин

Н2 SO4

І. “Полиглот”

MgO, CaO

Амфотерлі

Al2 O3, Cr2 O3

Қышқылдық

CO2 , SO3, P2 O5

Тұз түзетін

CaO, Na2 O, CO2 ,SO2

Тұз түзбейтін

N2 O, NO, CO

Оксидтер

PO4

H Cl

H Br

H2 S

H Cl

H NO3

H2 SO4

H2 CO3

H3 PO4

Қышқылдар

Fe (OH)3

Al (OH)3 , Cr (OH)3

Негіздер

2

Na HCO3 , KHSO4

Ca (OH) Cl, Al (OH)2 NO3

Тұздар

картамен” жұмыс

Төменде келтірілген металдарды металдардың кернеу қатарын
басшылыққа ала отырып екі бағанға орналастырыңдар.

Al Au Ag Cu Fe Hg K

Mg Na Ni Pb Pt Zn Li

Қышқылдардан сутекті ығыстырып шығарады Қышқылдардан сутекті ығыстырып шығармайды

1.
2.
3.
4.
5.

6.
7.
8.
9.
10.

1.

2.

3.

4.

5.

Al

Mg

Na

Ni

Pb

Fe

Zn

K

Li

Au

Ag

Cu

Pt

Hg

алыңыздар.

1) S 4) H2 SO4 7) CaO 10) Ca 13) Na OH
2) CO2 5) Ca (OH)2 8) Al 11) AlCl3 14) SO3
3) CaSO4 6)MgO 9) Cl2 12) SO2

H2 SO4

SO3

SO2

Ca (OH)2

CaO

Ca

CaSO4

S

1

12

15

4

3

10

7

5

құрастырыңыздар.

№ химиялық формула химиялық аталуы тұрмыста аталуы

1. K2 CO3

2. Na H CO3

3. Ca CO3

4. K MnO4

5. K ClO3

6. Na Cl

Калий карбонаты

Натрий гидрокарбонаты

Кальций карбонаты

Калий перманганаты

Калий хлораты

Натрий хлориді

Паташ / сақар

Ас содасы

Әк тас

Марганцовка

Бертолле тұзы

Ас тұзы

(стрелка) арқылы сәйкестендіреміз.

Тұз қышқылы 1. Күміс нитраты

Тұз қышқылына реактив 2. Cu

Тұз қышқылымен әрекеттеспейтін металл 3. Бірнегізді қышқыл

Тұз қышқылында лакмус 4. Са

Тұз қышқылының құрамынан 5. қызарады
сутекті ығыстыратын металл

Тұз қышқылының ерекше қасиеті 6. тотықтырғыштармен
әрекеттесуі

O5

AgNO3

+

+

+

+

+

Әрбір реакция теңдеуі дұрыс құрылатындай етіп берілген
химиялық қосылыстарды дұрыс орналастыру керек.

H2 SO4 MgSO4 HCl MgO



H2 O BaCl2 BaSO4 H2 SO4



Cu SO4 H2 SO4 Cu SO2

+

+

+

+

+

+

+

2 HCl + BaSO4


MgO + H2 SO4 MgSO4 + H2 O

Cu + 2 H2 SO4 Cu SO4 + SO2 + 2H2 O

“Оксидтер”
“Улы оксидті газдардың адам организміне әсері”

Химиялық заттардың атмосфераға, табиғи су көздеріне әсері,
ауылшаруашылығында қолданылатын минералды тыңайтқыштардың
және химия өнеркәсіп орындарының мұржаларынан шығатын әртүрлі
улы газдардың жер бетіне атмосфералық жауын шашындармен
қайта жаууы қоршаған ортаның ластануына алып келуімен бірге,
адам денсаулығына зиянды екенін қарастырады. Газды
хромотографиялық зерттеу арқылы темекі түтінен CO, CO2 , NO, NO2 ,
қанықпаған көмірсутектер, ауыр металдар тапқан. Темекі құрамындағы
улы заттар – анабазин, метилпиридин, пиридин, пиррол-темекі
түтінінің улылығын арттырады. Бұл заттардың сілтілік, қышқылдық
қасиеттері арқылы организмге зиянын көрсету керек. Құрамында осындай
улы газдардың болуынан темекі адам өміріне зиян екенін аша түседі.

Ластағыш заттардың зияны

СО2 –көмір Энергетика, өнеркәсіп,
қышқыл газы жылу қазандықтары

Жылы жай эффектісі, климаттың
өзгеруі, улы тұмшалар

СО-көміртек Металлургия өнеркәсібі, Атмосфераның жылу теңдес –
оксиді жанармайлар, тұрмыстық тігінің бұзылуы.
отындар. Мұнай-газ кешен-
дері

H2 S –күкіртті Өнеркәсіп, энергетика, Аурулар, улы тамшылар,
газ тұрмыстық отындар қышқыл жауындар

Hg – сынап Кен байыту, целлюлоза - Улану, ұлпалардың бұзылуы
қағаз өнеркәсібі

NO – азот Автокөліктер, ұшақ мотор - Су, ауа сапасының бұзылуы
оксиді лары, домна пештері, химия
өнеркәсібі, өрт.

Pb – қорғасын Химия өнеркәсібі, жанармай- Улы заттармен улану, зат алма-
лар, кендерді байыту. судың бұзылуы.

– атмосфералық жауын-шашын түрлері
(оған қар да жатады). Қышқылды жаңбыр құрамында қышқыл-
дың (pH 5,6) болатындығы ауа құрамында өндіріс қалдықтары
(Cu, SO2 , NO2 , HCl т.б) мөлшерінің көптігіне байланысты.
Осындай жауын-шашын түскен топырақ пен су айдындарының
қышқылдығы артып, соның нәтижесінде қоршаған ортаның
экожүйесі деградацияға ұшырайды. Атап айтқанда, су айдында-
рындағы балықтар мен су жануарлары жаппай қырылып, топырақ
құнарсызданып, жеміс-жидек пен көкеніс және орман ағаштары
өспей, солып қалады.

түсті металдардың құрамындағы күкірттен алынады.
Бор қышқылы – Батыс Қазақстандағы Индерборатынан өндіріледі.
Сірке қышқылы – көп жылдар бойы Теміртау маңынан алынып келді.
Фосфор қышқылы – тазалығы жоғарысы алынып тағам өнеркәсібіне
лимонад, мармелад, сироптарға дәм кіргізу үшін қоспа ретінде пайдаланылады.
Фосфор қышқылы Тараз қаласында өндіріледі.
Тұз қышқылы - өнеркәсәпте металдан жасалатын бұйымдардың бетіндегі
қақты, татты ерітіп тазалау үшін қолданылады.
Шарап қышқылы – швед химигі К.В.Шелее шарап тасымалдайтын бөшкенің
ішкі қабырғасындағы шарап тасы деп аталатын қақтан тазартып алды.
Кейіннен ол жемістер мен өсімдіктерден лимон қышқылын, алма қышқылын
тапты.

ұшырағаннан кейін құрғап қалған теңіз түбінен
айналаға зияндылығы өте жоғары миллиондаған тонна тұзды шаңдар көтеріп,
желмен тарай бастады. Онда топырақтың тұздануы өте жылдам жүруде.
Теңіз түбінен көтерілген улы тұздың мөлшері жылына 13-23 млн т. деп
есептеледі тіптен, тұзды шаңдар әсері сонау Орта Азия республикалары
аумағына жетіп, ауыл шаруашылығына зардабын тигізуде. Топырақтың
тұздануы Өзбекстанда -60 %, Қазақстанда -60%-70% -ға артып отыр.
Қазіргі кезде Арал өңіріндегі адамдардың денсаулығы күрт төмендеп кетті.
Бұл өңірде, соңғы мәліметтерге қарағанда туберкулез, бүйрекке тас байлану,
сарыауру, өкпе-тыныс жолдарының қабынуы, жұқпалы аурулар бойынша
Республикамыздың басқа өңірімен салыстырғанда жоғары көрсеткішті көрсетіп
отыр.
Арал теңізінің болашағы дүние жүзінің болашағы дүние жүзі халықтарын
толғандырып отыр. Оның біржола жойылып кетуі Орта Азия мен Қазақстанды
ғана емес көптеген Шығыс елдерінің тыныс –тіршілігіне өзгерістер әкелмек.
Қазіргі кезде Аралды құтқару бағытында батыл да жоспарлы түрде
ғылыми негізде жұмыстар жасалуда. “Арал тағдыры – адам тағдыры”
болғандықтан, оны сақтап қалу аға ұрпақтың болашақ алдындағы борышы.

25-35 - “4” 20-24 - “3” 15-19 - “2”
“5” – 4
“4” – 8
“3” - 4 Білім сапасы - 75 %