Презентация, доклад по химии Асослар (7 класс) (на Узбекском языке)

Zarafshon shahar 10-umumiy o’rta ta’lim maktabining
Kimyo fani o’qituvchisi Hasanova Nigora Naimovnaning
dars ishlanmasi.   Mavzu: Eng muhim kislotalarning ishlatilishi . 2016-2017-o’quv yili.

xaritasi

O’quvchilarni darsga hozirlab, jonli muhit yaratish
c) ma’naviyat daqiqalarini tashkil qilish.

qanday nomlanadi?
2. Mart oyidagi sanalar ?
3.Navro`z bayrami haqida ma`lumot?
Darsning shiori:
Tabiat sirlarin o’rganar kimyo,
Kimyoni sevib o’qing doimo
Sinf o’quvchilarini uch guruhga bo’lamiz.
1.Asoslar 2. Oksidlar .3. Kislotalar.
Sinfdagi o’quvchilar bilan “Aqliy hujum” orqali savol-javob o’tkaziladi

Darsning borishi

asosan necha guruhga bo‘linadi?
5.Kislorodning lotincha nomi?
6.Asosli oksidga suv ta`sir ettirsak nima hosil bo‘ladi?
7.Suvda eruvchi asoslarga nima deyiladi?

O’tgan mavzuni so’rash

?
4.Kalsiy gidroksidning rangi .
5.Suvda erimaydigan asoslarga misollar
6.Is gazi qanday oksidga misol bo`ladi ?
7.Vodorodning lotincha nomi.

“Aqliy hujum “

Dars rejasi;
1. Sulfat kislotaning ishlatilish sohalari.
2. Nitrat kislotaning ishlatilish sohalari.
3. Xlorid kislotaning ishlatilish sohalari.

Yangi mavzuning bayoni

ikki marta og’ir. Suvda juda yaxshi eriydi.
Sulfat kislota havo va har xil gazlarni quritishda, shuningdek turli moddalar tarkidagi suvni tortib olishda qo’llaniladi.
Konsentrlangan sulfat kislota teriga tushsa, terini qattiq kuydiradi. Shuning uchun sulfat kislota bilan ishlashda ehtiyot bo‘lgan zarur. Teriga va kiyimlarga tegishdan saqlanish kerak.
Sulfat kislota suv bilan aralashtirilganda juda ko‘p issiqlik ajralib chiqadi, uning eritmasini tayyorlaganda kislotani idish devori bo‘ylab tomizgan holda sekinlik bilan suvga quyish kerak. Aks holda kislota ustiga suv quyilganda ular to‘liq aralashib ulgurmasdan eritma qaynab ketadi va qaynoq aralashma shisha idishni yorib yuborishi yoki kiyimga, teriga, ko’zga sachrashi mumkin.

Sulfat kislota

o‘g‘itlar ishlab chiqarish;
Neft mahsulotlarini tozalash;
Xlor ishlab chiqarish;
Turli xildagi tuzlar va kislotalar, dori-darmonlar ishlab chiqarish;
Portlovchi moddalar tayyorlash;
Bo‘yoqlar ishlab chiqarish ;
Selloza ishlab chiqarish ;
Kislotali akkumulyatorlar tayyorlash ;
Qora metallarni xurishlash kabi sohalarda keng qo`llaniladi.

Kislotalar eritmasini tayyorlashda kislota suvga quyiladi.

suyuqlik suvdan biroz og‘ir bo`lib, o‘tkir hidga egadir.
Bu kislota eritmasidan doimo vodorod xlorid molekulalari uchib chiqib turishi sababli shu o‘tkir hidga ega bo‘ladi.
Konsentrlangan xlorid kislota eritmasi “tutovchi kislota” ham deyiladi. Buning sababi ham uchib chiqayotgan
vodorod xlorid molekulalari, ular havodagi suv bug`larida erib tuman hosil qiladi.
Xlorid kislota oshqozon shirasining tarkibiy qismlaridan bo‘lib, ovqat hazm qilish jarayonida muhim ahamiyatga ega.

Xlorid kislota xalq xo`jaligida juda ko`p sohalarda, xususan, quyidagi;
Metallarni xurishlash;

Xloridlar ishlab chiqarish;
Tibbiyotda dori – darmonlar ishlab chiqarish;

Bo‘yoqlar ishlab chiarish;
Plastmassalar ishlab chiqarish kabi ko`p sohalarda keng qo`llaniladi.

Nitrat kislota - . HNO3

Nitrat kislota suvdan 1,5 barobar og‘ir, rangsiz suyuqlik bo`lib, xlorid kislota
havoda tutaydi. Konsentrasiyasi yuqori bo`lgan kislota eritmasi oddiy yorug`lik tasirida nitrat kislotaning parchalanishidan hosil bo`lgan azot-IV oksidining kislota eritmasida erib, uni qo‘ng‘ir rangga bo‘yashi sababli ko`pincha bu kislota rangli degan xato xulosaga olib keladi. Bo noto‘g‘ri. Toza kislota eritmasi rangsiz bo`ladi. Konsentrlangan sovuq nitrat kislota temir, xrom, va alyuminiy yuzasini passivlashtirib qo`yganligi sababli bu metallardan tayyorlangan idishlarda saqlanish mumkin. Bu kislota oltin, tantal, rodiy va iridiydan boshqa hamma metallar bilan tasirlashadi.
Nitrat kislota xalq xo‘jaligida juda ko‘p sohalarda, xususan, quyidagi;
Azotli o‘g‘itlar ishlab chiqarish;
Organik azotli birikmalar ishlab chiqarish;
Tibbiyotda dori-darmonlar ishlab chiqarish;
Bo‘yoqlar ishlab chiqarish;
Portlovchi moddalar ishlab chiqarish;
Nitroza usulida sulfat kislota ishlab chiqarish kabi sohalarda ishlatiladi.

Mavzuni mustahkamlash.

Sulfat kislota tarkibidagi barcha elementlar foizini toping?
dastlab molekulyar massasini topamiz.
1*2+32+16*4=98 g/mol
98g/mol—100%
32g/mol—X% X=32,65% (S)
 
 
98g/mol—100%
2g/mol—X% X=2,04 % (H)
 
98g/mol—100%
64g/mol—X% X=65.3% (O)

normal sharoitda qancha hajm egallaydi?
3.HNO3 tarkibidagi azotning % toping ?

Uyga vazifa :Masalalar yechish