Слайд 1
Toshkent shahar Yashnobod tumani
149-maktab kimyo fani o’qituvchisi
Begmaliyeva Gulzinat Nurkulovnaning
7-sinf
uchun 1- soatlik dars ishlanmasi.
Mavzu: Eng muhim asoslarning ishlatilishi.
Слайд 2Mavzu: Eng muhim asoslarning ishlatilishi.
Ta’limiy maqsad: O’quvchilarga eng muhim asoslarning ishlatilishini
o’rgatish.
Ta’rbiyaviy maqsad: O’quvchilarni fanga qiziqishini rivojlantirish,kimyo fanini hayot-
ga bog’liqligini tushintirish.
Rivojlantiruvchi maqsad:O’quvchilarni mustaqil fikirlash darajasini oshirish,fanga qiziqishlarini o’rganish,asoslarni ishlatish sohalarini bilish..
Слайд 3Dars turi: Noan’anaviy
Dars uslubi: Kimyoviy diktant ,tezkor savollar, ,,qurilish tosh’’usulida ishlash,reaksiya
koefisentlar yig’indisidan elementni aniqlash, reaksiya tenglamalarini yozish,4x4 sanoqqa 4 javob usuli, dars davomida ingliz tilidan foydalananish,mustaqil masala yechish.
Dars jihozi:Ekran ,kodoskop, tarqatma materiallar,kompyuter texnikasi.
Kerakli reaktivlar;NaOH, Ca(OH)2, FeCl3. Cu(OH)2, Na2CO3
Kimyoviy jihozlar: probirka , shtativ.
Слайд 4
Tashkiliy qism. 2 daqiqa
Salomlashish.
O’qituvchi :Good morning!
B) davomatni tekshirish.
D) sinfning
darsga tayorgarlik
darajasini aniqlash.
Слайд 5II. Asosiy qism.
1.O’quvchilarni 3 ta guruhga ajratish.
2.Uy vazifani so’rash.3 daqiqa.
3.Kimyoviy diktant. 2 daqiqa
4.Tezkor savollar. 5 daqiqa
5. Tajribalar ko’rsatish. 5 daqiqa.
6. ”.Qurilish tosh ,,usulida ishlash. 2 daqiqa
7. Reaksiya koefisientlar yig’indisidan elementni aniqlash. 1 daqiqa
8. Test bilan ishlash.2 daqiqa.
9. 4x4 sanoqqa 4 javob usuli. 1 daqiqa
10. Yangi mavzuni o’rganish.10 daqiqa
11.Dars davomida ingliz tilidan foydalanamiz. 1 daqiqa
12.Yangi mavzu bo’yicha savollar. 3 daqiqa
.13. Topgan topoloq usuli. 1 daqiqa
14. Masala. 3 daqiqa
15. Oquvchilarga kimyoviy element yozilgan kartochkalar tarqatiladi va ular shu element hosil qilgan asos va oksid formulasini aytadilar. 4 daqiqa
16.Dars yakuni.
Слайд 6O’quvchilarni 3 ta guruhga ajratish
1-guruh “ASOS,,
2-guruh“KISLOTA,,
3-guruh“OKSID,,
Слайд 71.Uy vazifasini so’rash.
1.Asoslar deb metal atomi va bir yokiy bir necha
gidroksoguruhlargan tashkil topgan murakkab moddalarga aytiladi.
2.NaOH+ HCl= NaCl+ H2O misol bo’la oladi.
3.a)KOH+HNO3= KNO3+H2O
b) 2KOH+NiCl2=2KCl+Ni(OH)2
c)2Bi(OH)3+3H2SO4=Bi2(SO4)3+6H2O
d) 2KOH+H2SiO3=K2SiO3+2H2O
e)2NaOH+MgSO4=Na2SO4+ Mg(OH)2
4.n (KOH)=0,14mol
n(H2SO4)=0,19 mol
n(K2SO4)= 0,14 mol
Слайд 83..Kimyoviy diktant:
Magniy oksidi.
Kaliy gidroksidi.
Alyuminiy gidroksidi.
Mis oksidi.
Qalay gidroksidi.
Слайд 93.Kimyoviy diktant
MgO,
KOH,
AI(OH)3,
CuO.
Sn(OH)2
Слайд 104.Tezkor savollar. ,,OKSID’’ guruhiga
1. Asoslar deb nimaga aytiladi?
2. Ammoniy gidroksid formulasi
3. Suvda eruvchi asoslar deb…
4.Asoslar qanday olinadi.
5.Asoslarga indikator tasiri.
Слайд 11,ASOS’’ guruhiga
1. Qaysi asos bilan ishlaganda ehtiyot bo’lish kerak.
2. Asoslarni qanday sinflarga bo’lish mumkin. .
3.Asoslar fenolftalein tasirida qanday rangga kiradi?
4.Oksidlar deb nimaga aytiladi?
5.Suvda erimaydigan asoslar deb…
Слайд 12,, KISLOTA’’ guruhiga.
1.Asoslar kislota bilan nima hosil qiladi?
2.Asoslar qizdirilganda qanday modda hosil bo’ladi.
3.Amfoter asoslar deb nimaga aytiladi?
4.Asoslarni qanday sinflarga bo’lish mumkin.
5.Ishqorlar deb…..
Слайд 135.Tajribalar ko’rsatish va reaksiya tenglamani yozish
Kerakli reaktivlar;NaOH, Ca(OH)2, FeCl3. Cu(OH)2, Na2CO3,
Jihozlar: probirka, shtativ.
1. NaOH+HCl=
2.Ca(OH)2+CO2=
3.FeCl3+ NaOH=
4. Cu(OH)2====
Слайд 144
6.Quyida ,,qurilish tosh’’ larida yasalgan , qatorda asosli oksid, kislotali oksid,
amfoter oksid, asoslar, ishqorlarni formulasini qoying.
Слайд 157.Quyidagi reaksiya tenglamasining koeffitsiyentlari yig’indisi fosforning nisbiy molekulyar massasi
soniga teng
1. Zn+ 2HCl= ZnCl2+ H2
2. Na2O+H2O= 2NaOH
3. P2O5+3H2O=2H3PO4
4. AlCl3+3NaOH=Al (OH)3+3NaCl
5. 2Fe(OH)3= Fe2O3+ 3H2O
6. 2Fe+3Cl2= 2FeCl3
7. 2H2+O2= 2H2O
Слайд 16..
8.TEST.
1.CaO mos keluvchi asoslarni aniqlang?
A) CaOH
B) Ca(OH)2
C) CaO2H2 D)Ca(OH)2CO3
2.Natriy gidroksid va nitrat kislota ta’sirida nima hosil bo’ladi?
A)NaNO3+H2O B)NaOH+ H2O
C)NaNO2+H2O D)NaOH+HNO3
3.Ishqorlar tuzlar bilan ta’sirlashib ……
A)Tuz va suv B)Asos va tuz
C)Kislota va suv D)Yangi tuz va asos
4.2 mol NaOH atomlar sonini aniqlang.
A)6,02*10 B)12,04*10
C)22,4 L D) 44,8 L
5. Quyidagi qaysi reaksiya natijasida natriy karbonat hosil bo’ladi.
A)NaOH+CO2=
B)Na2SO4+ HCl=
C)Ca(OH)2+ CO2=
D) NaCl+ KOH=
Слайд 17 Javoblar.
1. B.
2 A.
3. D.
4.
B
5. A,
Слайд 1910.Yangi mavzu:
NaOH.- oq tusli juda yaxshi eriyigan ,hatto havodagi suv bug’larini
ham tortib olib suyuqlanadigan qattiq modda. Natriy gidroksidining suvdagi kuchsiz eritmasi qo’l bilan ushlab ko’rilganda sovundek tuyuladi va terini o’yib yuboradi. Shuning uchun uni texnik maqsadlarda ,,kaustik soda’’ deb ham nomlanadi. O’yuvchi natriy bilan ishlaganda juda ehtiyot bo’lish kerak !NaOH sanoat miqyosida ko’p ishlab chiqariladi. Sanoatda uni osh tuzi eritmasini elektroliz yo’li bilan olinadi.
NaOH –kimyo sanoati uchun eng muhim xomashyolardan biridir:neftni qayta ishlash mahsulatlarini tozalashda; sovun, qog’oz ishlab chiqarishda ; to’qimachilik va suniy tola ishlab chiqarishda hamda sanoatning boshqa ko’plab sohalarda qollaniladi.
tusli ,suvda yaxshi eridigan qattiq modda. Xossalari jihatidan o’yuvchi natriyga juda o’xshab ketadi. Sanoatda o’yuvchi natriy kabi kaliy xlorid tuzi eritmasidan elektroliz qilib olinadi. Uning ta’sir kuchi o’yuvchi natriynikiga o’xshasa-da , tannarxi qimmatligi tufayli kamroq ishlatiladi.
Слайд 21Ca(OH)2
Ca(OH)2- oq g’ovak modda, kuchli asoslardan hisoblanadi, suvda kam eriydi: 1-litr
suvda 200 da 1,56 gr eriydi. Uning suvdagi bir jinsli eritmasi ,,ohakli suv‘’deb ataladi va ishqoriy muhitda ega bo’ladi . Sanoatda ohaktoshni kuydirib olinadigan kalsiy oksidi- so’ndirilgan ohakni suv tasirlanishidan hosil bo’ladi :
CaCO3 CaOCa (OH)2
So’ndirilgan ohak asosan qurilishda sementli, qumli va boshqa xil qorishmalar tayorlashda ,kislotaligi ortib ketgan tuproq larni neytrallashda , qishloq xo’jaligi zararkunandalarga qarshi kurash vositasi sifatida keng qo’llaniladi.
Слайд 22NH4OH
NH4OH- amiakli selitra olishda , soda ishlab chiqarishda, tibbiyotda novshadil
spirt nomi bilan ishlatiladi.
Слайд 23
11.Dars davomida ingliz tilidan foidalanamiz.
Слайд 2412.Yangi mavzu bo’yicha savollar.
1.Sovun olishda qaysi asos ishlatiladi?
2. Qurilishda qaysi asos
ishlatiladi?
3.Qog’oz ishlab chiqarishda qaysi asos ishlatiladi?
4.Dorixonalarda qaysi asos sotiladi?
5.Ohakli suv formulasi?
6.Terini o’yib yuboradigan asos qaysi?
7.Kaustik soda formulasi?
Слайд 2513. Topgan topoloq usuli.
.
1) Elektr o’tkazaman.
Vaqtimni ketkazaman
Ko’p-ko’p pullar topaman.
Oltinman deb aldasam.
.
2) U metallar shohidir,
Sal gapga erimaydi.
,,Zar suvi’’ bo’lsa –chi gar,
Jonini ham beradi.
Слайд 263.Modda qattiq holatdan,
Suyuq fazoga o’tmay,
O’tar gazliy holatga,
Nomin ayting
kutmay?
4. Suv tug’diruvchi deya
Qaysi modda atog’liq,
Olamga eng zo’r bomba
Uning nomiga bog’liq?
5.Ayting ,elementlarga
Gar biriktirilsa kislorod
Bunday birikmalarga ,
Berilgandir qanday ot?
Слайд 276.Ba’zi kimyoviy modda,
Uchraydi turli xilda,
Aytingchi ,ne deb atalar,
Bu
hol kimyoviy tilda?
8.O’zi aktiv bolsa ham
Kerosinga bekingan
Ayting qaysi modda.
Слайд 2814. Masala
1.Tarkibida Mn-61,8%, O-36%, H-2,22 % bo’lgan asosning
formulasini aniqlang.
2. Tarkibida S-50%, O-50% bo’lgan oksidning formulasini aniqlang.
3.Mn-49,6% , O-50,4% bo’lgan oksidning formulasini aniqlang.
Слайд 2915.
O’quvchilarga kimyoviy element yozilgan kartochkalar tarqatiladi va ular shu element hosil
qilgan asos va oksid formulasini aytadilar. Doskada yo’zilgan elementni olib shu element oksidi va asosini aytib teskari tomoni ochiladi .
Слайд 3016. Uyga vazifa
Savol va topshiriqlarni bajarish.
Слайд 31Ishqorlar mavzusida sher.
KOH bo’laman
o‘yuvchanlik qilaman.
Birov ustiga to’ksa
Sog’qoymasdan o’yaman.
Lakmus qog’ozi qorqib,
Kokaradi qarang-a
Fenolftalein quyilsa.
Kirar toq qizil ranga.