Презентация, доклад на тему Біратомды және көпатомды спирттер

атомды спирттер.”

Жабасова Гүлнұр Еркінқызы
Ақтөбе қаласы
Ақтөбе медициналық колледжі оқытушысы

қасиеттерін, алыну жолдарын,функционалдық топ- гидроксотоптың қызметін тереңірек түсіндіре отыра, ой-өрістерін, ғылыми дүниетанымын дамыта отыра пәнге қызығушылығын арттыру.

Білімділік: бір атомды және көп спирттердің гомологтарын, құрылысы мен қасиеттерін, алыну жолдарын тереңірек түсіндіре отыра біліктіліктерін арттыру.
Тәрбиелік: бір атомды және көп спирттердің адам организіміне зиянын, және алкоголизммен күрес шараларын айта отыра, салауатты өмір салтына тәрбиелеу.
Дамытушылық: бір атомды және көп спирттердің құрылысын, физикалық, химиялық қасиеттерін, алыну жолдарын, медицинадағы маңызын тереңірек түсіндіре отыра, ой-өрісін дамыту.

Сабақ түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: жаңа тақырыпты түсіндіру, сұрақ- жауап, оқыту.
Сабақтың ұзақтығы: 90 минут
Пәнаралық байланыс: биология, физика, анатомия.

көмірсутектердің гомологтық қатары.
2. Ароматты көмірсутектер дегеніміз не?
3. Ароматты көмірсутектердің физикалық, химиялық қасиеттері?
4. Ароматты көмірсутектердің гомологтық қатарындағы көмірсутектердің алыну жолдары?
5. Ароматты көмірсутектердің гомологтық қатарындағы көмірсутектердің қолданылуы?
6. Ароматты көмірсутектердің гомологтық қатарындағы көмірсутектердің медицинадағы маңызы?
7. Ароматты көмірсутектердің гомологтық қатарындағы көмірсутектердің жалпы формуласы?
8.Бензол қатарындағы көмірсутектер неге ароматты көмірсутектер деп аталады? Барлық аромат көмірсутектеріне осы атау сәйкес келе ме?
9.Бензолдың құрылымдық формуласында қос байланыстар еселенбеген байланыстармен кезектеседі, алайда бензол молекуласындағы барлық байланыстар тең. Неліктен?
10.Бензол молекуласындағы химиялық байланыстардың бірдей екендігін қалай өрнектеп көрсетеді?

төменде әріптермен белгіленген бастапқы заттардың атауларына сәйкес формулаларды қойып, реакция теңдеулерін жазыңыздар.
1) ... → С6Н6 +4Н2 а) ацетилен
... → С6Н6 +3Н2 б) циклогексан
... → С6Н6 в) метилциклогексан
... → С6Н6 -СН3+ 3Н2 г) н-гексан

есіңізге түсіріп, берілген кестені дәптеріңізге көшіріп, толтырыңыз:

көмірсутектердің туындылары.

пропил спирттері суда ериді

Бутил, пентил спирттерінің суда ерігіштігі
төмен

түзіледі

алынып, екеуіне де иодтың кристалды түйіршіктері салынып, шыны таяқшамен араластырылады.
Нәтижесінде спирт жақсы еріткіш екендігін, ал су иод кристалдарын нашар ерітетіндігін байқауға болады.

түтік арқылы бөлінген газ пробиркаға жиналады.

адамдар өте ертеден пайдаланған.«Спирт» сөзі латынның «шараптың рухы» деген сөзінен шыққан көрінеді. Шарап спирті немесе этил спиртінің формуласы-С2Н5ОН Жүзімнің, қанттың, крахмалдың ферменттік ашуы нәтижесінде түзілетін бұл затты тұрмыста жай ғана спирт деп атайды. Ал XVlll ғасырдан бастап «спирт» деген сөзбен қатар «алкоголь» (әл-кугул) деген сөз қолданыла басталды.

Этил спиртін әртүрлі жолдармен алады. Соның бірі-глюкозадан ашытқы қатысында мына жалпы реакция бойынша алады:

С6Н12О6 2С2Н5ОН+ 2СО2

алу үшін, медицинада залалсыздандырғыш зат ретінде, бояулар мен лактерді ерітетін еріткіш ретінде және т.б заттар алуда кеңінен қолданылады. Метил спиртімен жұмыс істегенде, оның өте улы екендігін ұмытпау керек. Бірнеше грамынан адам соқыр болады, одан көбірек болса, уланып өледі.

ретінде пайдаланылады

кеңінен қолданылады

кеңінен қолданылады

Спирт миға әсер етіп, жүйке клеткаларын уландырады. Осыдан адамның ақыл-ойы, сөйлеу, ойлау қабілеттері, қимыл үйлесімділігі бұзылады.Спиртті ішімдіктер ішкен адамның мінез-құлқында желөкпелік, әдепсіздік, дөрекілік пайда болады, оны айналасындағыларға жеккөрінішті етеді.Спиртті ішімдіктерді жие ішкен адамның бауыры мен жүйке жүйесінің қызметі бұзылады, зердесі нашарлайды, маскүнемділікке, яғни этил спиртіне тәуелділікке ұшырайды.

ішкен адамның мінез-құлқында желөкпелік, әдепсіздік, дөрекілік пайда болады

ойлау қабілеттері, қимыл үйлесімділігі бұзылады.

Спирт миға әсер етіп, жүйке клеткаларын уландырады. Осыдан адамның ақыл-ойы, сөйлеу, ойлау қабілеттері, қимыл үйлесімділігі бұзылады.

ішімдіктерді жие ішкен адамның бауыры мен жүйке жүйесінің қызметі бұзылады

болса, екіатомды спирт түзіледі. Молекуласында бірнеше гидроксил тобы бар көмірсутек туындылары көпатомды спирттер деп аталады.
Ондай спирттердің қарапайым өкілі – этиленгликоль:

Егер көмірсутек молекуласындағы сутегінің үш атомы үш гидроксил тобымен алмасып, үшатомды спирт түзіледі. Үшатомды спирттің қарапайым өкілі – глицерин:

Көпатомды спирттер

глицерин – суда жақсы еритін, түссіз, тәтті дәмі бар , қоймалжың сұйықтар. Бұл қасиеттер басқа көпатомды спирттерге де тән.

өзара ұқсас болады. Ол көбінесе натриймен жақсы әрекеттеседі:

ерітіндісін құйып, пайда болған мыс гидроксидіне этиленгликоль немесе глицерин қосса, мөлдір мыс гликолятының немесе ашық – көк түсті мыс глицератының ерітіндісі түзіледі.

Мыс (ІІ) гидроксидімен әрекеттескенде түзілетін ашық-көк түсті ерітіндісі- көпатомды спирттерге сапалық реакция болып табылады.

мысалы этиленгликольді 1,2- дихлорэтанды гидролиздеу арқылы алады:

Ең көп қолдатанатын көпатомды спирт – глицеринді майларды ыдырату арқылы, ал қазіргі кезде мұнай өнімін крикенгілеу кезінде түзілетін пропиленнен синтетикалық әдіспен алынады.

үшін қолданылады. Оның едәуір мөлшері антифиз – қату температурасы төмен сұықтық жасауға пайдаланылады.

Глицирин медицинада дәрілік препараттар жасауда қолданылады.
Нитроглицириннің 1% спирттегі ерітіндісі қан тамырларын кеңіту үшін пайдаланылады.

бір атомды спирттерді көмірсутектердің туындылары ретінде қарастыруға бола ма?
3. Тарихи және жүйелі номенклатура бойынша қаныққан бір атомды спирттерге атаулар қалай берілген?
4. Қаныққан бір атомды спирттерге изомериялардың қандай түрлері тән?
5. Қаныққан бір атомды спирттердің физикалық, химиялық қасиеттері, қолданылуы?
6. Қаныққан көп атомды спирттердің функционалдық тобы қандай?
7. Қаныққан көп атомды спирттерді көмірсутектердің туындылары ретінде қарастыруға бола ма?
8. Тарихи және жүйелі номенклатура бойынша қаныққан көп атомды спирттерге атаулар қалай берілген?
9. Қаныққан көп атомды спирттерге изомериялардың қандай түрлері тән?
10. Қаныққан көп атомды спирттердің физикалық, химиялық қасиеттері, қолданылуы?

сол теңдеулерді аяқтап, реакцияны түсіндіріп, шыққан өнімнің атауларын жазыңыз.

1)

2)

3)

4)

дән тастап кетіпті. Патша сол дәнді алып, уәзірлеріне беріп еккізеді. Дән өсімдік болып жайқалып шығады. Келесі жылы одан да әдемі болып өседі. Үш-төрт жылдан кейін өсімдік жеміс береді. Елдің бәрі таң қалады. Күзге таман әдемі мөлдір жемісті жеп көруге жүрексінеді. Содан соң патшаның әмірімен жемісті ыдысқа салып қояды. Біраз күннен кейін ыдыстағы жеміс көпіреді. Одан мөлдір сұйық пайда болады. Уәзірлер сұйықтықты алып патшаға көрсетеді. Патша сұйықтықты бір тұтқынға ішкізуді бұйырады. Тұтқын бір кесе ішеді, ешнәрсе болмайды, екіншісін береді. Үшіншісін тұтқын өзі сұрап ішеді. Біраздан кейін ән салады, бей-жай күйге түседі. Ең соңында тұтқын патшаның тағын сұрап әлек салады. Шаршап қалжырап ұйықтап кетеді. Сонда бұл не болғаны?

«Органическая химия» руссобит педагог
4. Электрондық оқулық «Уроки химии» Кирилла и Мефодия