Презентация, доклад на тему Бір атомды қаныққан спирттер (11 сынып)

таралуы, физикалық және химиялық қасиеттерін меңгеру, алынуы мен қолданылуына тоқталу

Күтілетін нәтиже:
А: Спирттің формулаларын жаза алады;
В: Физикалық және химиялық қасиеттерін ажырата алады, қолданылу аясын түсінеді;
С: Берілген реакция теңдеулерінен спирттің формуласын анықтай алады.

және номенклатурасы
Спирттердің алынуы және физикалық қасиеттері
Спирттердің химиялық қасиеттері
Қаныққан біратомды спирттердің қолданылуы
Өзіңді тексер

бар күрделі органикалық заттар R-OH

1. Спирттер , олардың жіктелуі

Спирттер

Біратомды

Көпатомды

СН3 – ОН
Метил спирті (метанол)


СН3 – СН2 – ОН
Этил спирті (Этанол)

СН2 – СН2 СН2 – СН - СН2

ОН ОН ОН ОН ОН
Этиленгликоль Глицерин

СН2 – СН – СН – СН – СН – СН2

ОН ОН ОН ОН ОН ОН
Сорбит

ең ұзын тізбек таңдап алынып, көміртек атомдарын гидроксил тобы жақын орналасқан жағынан бастап нөмірлейді
Көмірсутектердің атына –ол деген жұрнақ қосып атайды.
ОН тобының орнынын – ол жұрнағынан кейін көміртек атомының санымен белгілейді
5 4 3 2 1
Н3С-СН2-СН2-СН2-СН2-ОН (пентанол-1)

СН3ОН метил спирті

СН3-СН2-ОН С2Н5ОН этил спирті

СН3-СН2-СН2-ОН С3Н7ОН пропил спирті

СН3-СН2-СН2-СН2-ОН С4Н9ОН бутил спирті

Бір атомды қаныққан спиртердің гомологтік қатарының жалпы формуласы.
СnH2n+1ОН

спирті (этанол)

тізбегіндегі гидроксил тобының орнына байланысты
Класаралық изомерлену (жай эфирлермен)

орнына байланысты изомерия

Көмірсутек тізбегіндегі гидроксил тобының орнына байланысты изомерия

адамдар өте ертеден пайдаланған.«Спирт» сөзі латынның «шараптың рухы» деген сөзінен шыққан көрінеді. Шарап спирті немесе этил спиртінің формуласы-С2Н5ОН Жүзімнің, қанттың, крахмалдың ферменттік ашуы нәтижесінде түзілетін бұл затты тұрмыста жай ғана спирт деп атайды. Ал XVlll ғасырдан бастап «спирт» деген сөзбен қатар «алкоголь» (әл-кугул) деген сөз қолданыла басталды.

Этил спиртін әртүрлі жолдармен алады. Соның бірі-глюкозадан ашытқы қатысында мына жалпы реакция бойынша алады:

С6Н12О6 2С2Н5ОН+ 2СО2

+ NaCl

2. Алкендерді гидратациялау
СН2=СН-СН3 + Н2О СН3-СН-СН3

пропанол-2

метанол

хлорметан

пропен

to, Н+

ОН

4. Спирттердің алынуы және физикалық қасиеттері

2СН3-СН2ОН + 2СО2

2. Метанның катализдік тотығуы
СН4 + [О] СН3ОН

3. Целлюлозаны гидролиздеп алу
(С6Н10О5)n + nН2О nС2Н5ОН

этанол

глюкоза

to, kat

метанол

метан

ашу

заттар, С11-ден бастар қатты заттар. Спирттерде молекулааралық сутектік байланыстын болуына байланысты спирттер газ күйінде болмайды.

Молекулалық массасының артуына қарай сұйық спирттердің суда ерігіштігі төмендейді

Спирттер – органикалық және бейорганикалық заттардың жақсы еріткіші

Спирттердің физикалық қасиеттері

түзіледі

Гидроксил тобы қатысында
өтетін реакциялар О-Н немесе С-ОН
байланыстарын үзу арқылы жүреді.

2СО2 + 3Н2О + Q


Спирттер жанғанда энергия бөлінеді. Құрамында көміртек атомы көп спирттер жарқырап,тіпті күйленіп жанады.
2. Мыс (II) оксидімен тотығып,альдегид түзу
О
СН3-СН2ОН + СuO СН3-С + Cu + Н2O


біріншілік спирттердің сапалық реакциясы

этанол

to

этанол

Тотығу реакциялар

Н

Сірке альдегиді

СН3-СООН + Н2О

4. Хром(VI) қосылыстарымен тотығу

О
СН3-СН2OH + CrО3 СН3-С + Cr2O3 + H2O

этанол

этанол

Н

KMnO4

Сірке қышқылы

Сірке альдегиді

2СH3-CH2ONa + Н2

Спирттер индикаторға әсер етпейді,
әлсіз қышқылдық қасиет көрсетеді

2. Галогенсутектермен әрекеттесу
СН3-СН2ОН + HBr СН3-СН2Br + H2O

Гидроксил тобындағы сутек арқылы жүретін реакциялары

этанол

бромэтан

этанол

Натрий этилаты

Гидроксил тобында жүретін реакциялар

СH2=CH2 + Н2О


2. Молекулааралық дегидратация
2СН3-СН2ОН СН3-СН2-О-СН2-СН3 + H2O

Дегидратация реакциялар

этанол

Диэтил эфирі

этанол

этилен

H2SO4, 180oC

H2SO4

140oC

CH3-С + Н2О

Этерификация реакциясы

сірке қышқылының метил эфирі

Сірке қышқылы

метанол

H2SO4

О

ОН

О

ОСН3

жасауда, зарарсыздандырғыш зат ретінде медицинада пайдаланады.
4. Сірке қышқылын синтездік каучук, диэтил эфирін алуда қолданады
5. Этил спирті алкогольді ішімдіктердің құрамына кіреді

миға әсер етіп, жүйке клеткаларын уландырады.
Осыдан адамның ақыл-ойы,сөйлеу, ойлау қабілеттері, қимыл үйлесімділігі бұзылады.Спиртті ішімдіктер ішкен адамның мінез-құлқында желөкпелік, әдепсіздік, дөрекілік пайда болады, оны айналасындағыларға жеккөрінішті етеді . Спиртті ішімдіктерді жие ішкен адамның бауыры мен жүйке жүйесінің қызметі бұзылады, зердесі нашарлайды, маскүнемділікке, яғни этил спиртіне тәуелділікке ұшырайды.

CnH2n+1 CnH2n CnH2n-6 CnH2n-2

Жұрнақтарды ретте

ан ол ен диен ин

Бір атомды қаныққан спирттердің реті
С5Н11ОН СН3ОН С3Н7ОН С7Н15ОН С2Н5ОН С4Н9ОН С6Н13ОН

СН3ОН С2Н5ОН С3Н7ОН С4Н9ОН С5Н11ОН С6Н13ОН С7Н15ОН

қажет ауаның көлемін есептеңдер. Ауадағы оттектің көлемдік үлесі 0,2-ге тең.
Органикалық заттың 6,9 грамын жаққанда 13,3 г көміртек (ІV) оксидімен 8,1 г су түзіледі. Қосылыс буының ауамен салыстырғандағы тығыздығы 1,59. Заттың молекулалық формуласын табыңдар.
156 грамм метанол мен этанол қоспасын артық мөлшерде металл натриймен әрекеттестіргенде 49 л сутек бөлінді. Бастапқы спирт қоспаларының құрамын анықтаңыздар.