Слайд 2
Сабақ жоспары:
Бағалау
ІІ
Білу
Үй тапсыр-
масын сұрау
І
Амандасу. Түгендеу. Топқа бөлу
ІІІ
Түсіну
Жаңа сабақ.
Постер қорғау
ІV
Қолдану.
Кесте толтыру. З.ж
Слайд 3Өткен тақырыпты еске түсіру. Сұрақ-жауап
1. Популяциялық толқын дегеніміз не?
2. Оқшаулану дегеніміз?
3.
Экологиялық оқшаулану деген не?
2. Биологиялық оқшаулану дегеніміз?
Слайд 4Биологиялық диктант
............ ........... дегеніміз – бұл популяциядағы дарақтар санының өзгеруі.
2. ......................
оқшаулану дегеніміз – бұл дербес түрлердің шағылысуына кедергі жасайтын тетік.
3. ............. ............ – саны аз оқшауланған популяциядағы аллельдер жиілігінің кездейсоқ, бағытсыз өзгеруі.
4. «Популяциялық толқындар» ұғымын және тіршілік толқыны деп атап, .................... енгізді.
Слайд 55. ................. оқшаулану дегеніміз – бұл бір түр популяциясын бөлетін немесе
арақашықтықтың көптік айқын кедергілері.
6. ................. оқшаулану дегеніміз – бұл бір түр популяциясын белгілі аумаққа бөлетін мекен ету жағдайларының кешені.
Слайд 616.02.2016
Жаңа тақырып:
Бейімділік. Бейімділіктің жетілдірілуі және оның салыстырмалы сипаты.
№ 10 Зертханалық жұмыс.
Организмдердің
бейімделгіштігі
Слайд 7
Сабақтың мақсаты:
Бейімділік (бейімделгіштік) және оның түрлері мен салыстырмалы сипаты туралы түсініктер
беру.
Оқушылардың танымдылық қабілетін арттыра отырып, бейімділіктің түрлерін ажырата білуге үйрету.
Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын
арттыру.
Слайд 8 Бейімделгіштік – адаптация дегеніміз тіріағзалардың қоршаған ортаның нақтылы
жағдайларында, құбылысында, мінез-құлқы мен физиологиясында тірі қалуды жоғарылататын ерекшеліктерді иемдену қасиеті.
Слайд 9 Кезінде Ламарк тірі ағзалардың өздері өмір сүретін қоршаған
орта жағдайларына бейімделуге мәжбүр болатынын байқады. Дарвин теориясында бейімделгіштік дамытылып, толықтырылды. Тірі ағзалардың әрқайсысы өз табиғи қоршаған ортасынан барынша көп пайда алуға, сондай-ақ әрқайсысы оған қарама-қайшылық көрсетпеуге тырысады.Тіршілік иелерінің барлығының міндеті – тіршілік үшін күресте онша шиеленіссіз өтетін өз экологиялық таушасын (ниша) табу. Сонымен эволция нәтижелерінің бірі – тірі ағзалардың қоршаған орта жағдайларына бейімделгіштігі.
Слайд 11Қорек талғауға бейімделу
Тіршілік үшін күрестің түр ішінде шиеленісуінен пайда болады
Слайд 14 Климаттық бейімделу. Ағзаларда төтенше табиғи жағдайлардағы тіршілікке байланысты
кең өрісті бейімделу пайда болды. Жануарлар мен өсімдіктердің солтүстіктің суығына, ал шөлде тіршілік ететін жануарлар мен өсімдіктердің ылғал және жоғары температураның тапшылығына бейімделуін жеке анықтап зерттеуге болады.
Слайд 18Қорғаныш реңдер. Қорғаныш реңдерді негізгі 3 типке бөлуге болады: қорғаныш реңі(маскировка),
еліктеу реңі(мимикрия), көрнекілеу реңі(демонстрация) немесе сақтандырушы рең. Қорғаныш реңнің мынадай түрлері бар: 1) бүркемелеу немесе бүркеніш реңі, 2) бөлшектену реңі, 3) көлегейлену немесе жасырушы рең.
Слайд 19Қорғаныш реңдер
Қорғаныш реңі
Еліктеу реңі
Көрнекілеу реңі
Бүркемелеу реңі
Бөлшектену реңі
Көлегейлену
реңі
Слайд 20Қорғаныш реңдер
Бүркемелеу реңі
Қоршаған ая түсіне ену
Дәуіт
Ақ аю
Слайд 21 Ешкіемер
(Бүркеніш (жасырушы) рең)
Аққоян
(Бүркеніш (жасырушы) рең)
Құбылғы(Хамелеон)
(Бүркеніш (жасырушы) рең)
Слайд 22Көлегейлеу реңі жарық пен көлеңкенің құбыла көрінуі
Еліктеу реңі (мимикрия) -қорғанышсыз
жануарлар немесе өсімдіктердің біреуі екінші біредәуір қорғанышы бар немесе
жеуге жарамсыз түрге ұқсас болу нәтижесі
Слайд 23Көрнекілеу реңі бұл қарсыласын үркіту
Гүлді өсімдіктердің айқас тозаңдандыруға бейімделуі
Слайд 25 Көбею мүшесі ретіндегі гүлдің пайда болуынан тұқымды өсімдіктердің
үйлесімді өзгергіштік дәрежесі күрделене түсті. Өсімдіктердің барлық түрі желмен тозаңданатын, бунақденелілер тозаңдандыратын, су тозаңдандыратын және жануарлар тозаңдандыратын (колибри) өсімдіктер болып бөлінеді. Бұған тозаңданып, ұрықтану арқылы жабық гүлдің ішінде өздігінен тозаңданатын түрлер қосылмайды.
Гүлді өсімдіктер – ең алға басқан, сандары өте көп және сан алуан өсімдіктер тобы. Олардың саны бунақденелілерден аз болғанымен, таралуы, өзге өсімдіктер ағзаларынан гөрі гүлді өсімдік түрлерінің таралу деңгейі казіргі кезде биолоғиялық тұрғыдан алға басып түр. Бунақденелілердің және гүлді Өсімдіктердің биологиялық алға басу себептері өте көп екені сөзсіз. Ең бастысы болмаса да, ең маңыздыларының бірін олардың бірлес эволюциясы деп санауға болады.
Слайд 26Гүлді өсімдіктердің айқас
тозаңдандыруға бейімделуі
Слайд 28 Бейімделгіштіктің салыстырмалы сипаты. Табиғатта тіршілік жағдайларына нағыз бейімделген
формалар жоқ. Кез келген бейімделу белгілері нақты орта жағдайларында ғана пайдалы болады. Егер тіршілік ортасы өзгерсе, ол белгілер қажетсіз болып қалуы да мүмкін. Егер қайтадан көндігудің сәті түспесе, онда дарақтар өлімі үдерісінде толық өліп бітеді. Мысалы сары шекшекке қарағанда жасыл шекшектер шөп сарғайғанға дейін ғана тіршілігін жақсы сақтап қалады. Бұдан соң оларды құстар оңай байқайды. Сөйтіп мамырдағы жақсы жағдай маусым-тамызда жаман жағдайға айналады
Слайд 29I-топ. «Қорек талдауға бейімделу»
II-топ. «Климаттық бейімделу»
III-топ. «Қорғаныш реңдер»
IV-топ. «Гүлді өсімдіктердің айқас
тозаңдандыруға бейімделуі»
Слайд 38
1.Нені үйрендің?
2.Не қиын болды?
3.Енді нені үйренгің келеді?
Слайд 39Үйге тапсырма:
§ 44. Бейімділік. Бейімділіктің жетілдірілуі және оның салыстырмалы сипаты. (оқып,
түсінік айту)
№ 10 Зертханалық жұмыс.(аяқтау)