Презентация, доклад Тыва чоннун шажын-чудулгези

Содержание

Тывалар хамнаар ч\д\лгелиг чораан. С==лз\редир 18 вектен эгелеп,сарыг шажын чоорту нептереп, Тыва чуртунга х\рээ-хиитерни тудуп,аёаа ч\д\лгелиг кижилерни х\лээп ап эгелээн. Ынчангаш Тывага хамч\д\лге болгаш сарыг шажын деёге сайзыраан.[3]

Слайд 1ТЫВА ЧОННУЁ
ШАЖЫН-Ч/Д/ЛГЕЗИ

ТЫВА ЧОННУЁ ШАЖЫН-Ч/Д/ЛГЕЗИ

Слайд 2Тывалар хамнаар ч\д\лгелиг чораан.
С==лз\редир 18 вектен эгелеп,
сарыг шажын чоорту нептереп,

Тыва чуртунга х\рээ-хиитерни тудуп,
аёаа ч\д\лгелиг кижилерни х\лээп ап
эгелээн. Ынчангаш Тывага хам
ч\д\лге болгаш сарыг шажын деёге
сайзыраан.[3]
Тывалар хамнаар ч\д\лгелиг чораан. С==лз\редир 18 вектен эгелеп,сарыг шажын чоорту нептереп, Тыва чуртунга х\рээ-хиитерни тудуп,аёаа ч\д\лгелиг кижилерни

Слайд 3Хамнаар чоруктуё кол утказы –
хамныё чер,дээр ээлери-биле
харылзаа-холбаалыы. Ооё
ачызы-биле ортаа

оранныё
амыдырал-чуртталгазынга
киржип, уштап -баштаары. Ортаа
оранче халдаан арыг эвес
к/штерни,аарыг-аржыкты
арыглап, аштаар.[3]
Хамнаар чоруктуё кол утказы – хамныё чер,дээр ээлери-билехарылзаа-холбаалыы. Ооё ачызы-биле ортаа оранныё амыдырал-чуртталгазынгакиржип, уштап -баштаары. Ортаа оранче

Слайд 5Хамнарныё дериг-д\ёг\р\: черлик аё (аргар,кошкар, те-чуёма) кежи-биле шап каан тырыкы д\ёг\р.

Ортузунда авый-шавый быжыглаан тудалыг. Ол тудада быжыглап каан дааш,шимээн \нд\рер коёгулуур, сайгыттар турар. Д\ёг\рн\ё кагар
орбазын аё бышкаа-биле шыпкаш, кадак, чалама, бичии коёгулуурлар, тырыкы
оилзектер-биле каастап каан болур.[3]
Хамнарныё дериг-д\ёг\р\: черлик аё (аргар,кошкар, те-чуёма) кежи-биле шап каан тырыкы д\ёг\р. Ортузунда авый-шавый быжыглаан тудалыг. Ол тудада

Слайд 6Хам кижиниё тону.
Кандыг-ла бир
быжыг
материалдан азы
чымчады эттеп каан
тас

алгыдан
даараан болур.[3]
Хам кижиниё тону.Кандыг-ла бир быжыг материалдан азы чымчады эттеп каан тас алгыдан даараан болур.[3]

Слайд 7Буддизм (сарыг шажын) дээрге эрте-бурунгу чүдүлге-дир, ооң сорулгазы болза амылыг амытаннарны

човулаңдан хостаары болгаш төнчү чок доктаамал аас-кежикти чедип алырынга оларга дуза чедирери болур.[1]
Буддизм (сарыг шажын) дээрге эрте-бурунгу чүдүлге-дир, ооң сорулгазы болза амылыг амытаннарны човулаңдан хостаары болгаш төнчү чок доктаамал

Слайд 8Будда деп сөс Арыг Угаанның Чырык Байдалын демдеглеп турар. Бодунуң угаанын

долузу-биле арыглап алган болгаш бүгү-ле чаагай буян кежиктерниң шуптузунуң бүде бээрин чедип апкан ындыг кижини Будда дээр. Амылыг амытан бүрүзү Будда болу берип болур.[1]
Будда деп сөс Арыг Угаанның Чырык Байдалын демдеглеп турар. Бодунуң угаанын долузу-биле арыглап алган болгаш бүгү-ле чаагай

Слайд 9Кым ылап-ла сеткил-чүрээниң ханызындан Үш Ыдык Эртинелерден (Буддадан, Дхармадан, Саңхадан) бодунга

Авыралды тып алган болгаш үүлениң кылдынган чылдагааны-биле бүде берген түңнелиниң аразында харылзааны эки медереп билир кижи буддист кижи ол болур. А хилинчек-човулаң оранының бурганнарындан болгаш оларга дөмей амытаннардан Авырал дилеп ап чоруур, а ол ышкаш үүле дугайында хоойлуну чандыр-соора билип алган кижини буддист эвес кижи дээр.[4]
Кым ылап-ла сеткил-чүрээниң ханызындан Үш Ыдык Эртинелерден (Буддадан, Дхармадан, Саңхадан) бодунга Авыралды тып алган болгаш үүлениң кылдынган

Слайд 10Буддизмниң алызында барып бүдүрер төнчү сорулгазы – Будданың байдалын азы Арыг

Угаанның Чырык Байдалын чедип алыры.[4]
Буддизмниң алызында барып бүдүрер төнчү сорулгазы – Будданың байдалын азы Арыг Угаанның Чырык Байдалын чедип алыры.[4]

Слайд 11Будданың Ачылыг Өөредииниң утказы – өске амылыг амытаннарга хора чедирбези, ооң

үндезини – кээргээчел сеткил азы өске амылыгларның орнунга бодун салып, оларның байдалын медереп билири[4]
Будданың Ачылыг Өөредииниң утказы – өске амылыг амытаннарга хора чедирбези, ооң үндезини – кээргээчел сеткил азы өске

Слайд 12Будданың суртаалдап
турганы чүдүлге-
сүзүглелдиг
кыйгырыының
чүрээнде
Ыдыктыгларның
Дөрт Ачылыг Чаагай
Шыннары

туруп турар
Будданың суртаалдап турганы чүдүлге-сүзүглелдиг кыйгырыының чүрээнде Ыдыктыгларның Дөрт Ачылыг Чаагай Шыннары туруп турар

Слайд 13Човулаңнарны соксадыпта-
рынга чедире бээр орук (арга) :

Човулаңнарны соксадыпта-рынга чедире бээр орук (арга) :

Слайд 14Сарыг шажында \ш ыдыктыг
ховар дээди эртине
Будданы, Дхарманы, Саңханы - Үш

Ыдыктыг Ховар Дээди Эртинелер дээр.[1]
Сарыг шажында \ш ыдыктыг ховар дээди эртинеБудданы, Дхарманы, Саңханы - Үш Ыдыктыг Ховар Дээди Эртинелер дээр.[1]

Слайд 15Үш Ыдыктыг Ховар Дээди Эртинелерниң чаңчаан демдээ

Үш Ыдыктыг Ховар Дээди Эртинелерниң чаңчаан демдээ

Слайд 16"Будда" деп сөс Арыг Угаанның Чырык Байдалын илередип турар. Бодунуң угаанын

долузу-биле арыглап алган болгаш бүгүле-чаагай буян-кежиктерниң - шуптузун бүде бээрин чедип апкан ындыг амытанны "Будда" дээр. Амылыг амытан бүрүзү Будда апарып болур.[1]

Слайд 17Будданың Өөредиин "Дхарма" дээр. Мага-боттуң, аас-сөстүң болгаш угаанның бедик чүдүлге-сүзүк-биле кылганы

бүгү-ле үүле-херектерин база "Дхарма" дээр. "Ёзулуг Дхарма" дээрге Үш биле Дөрт дугаар Алыс Шын болур.[1]
Будданың Өөредиин

Слайд 18«Саңха» - Арья деңнели чеде берген, азы куруг шынарны дорт көрүпкен,

амытаннар. Чок болза Өөредигни хүн-бүрүде боттандырып турар болгаш Будданың айытканы орукту ёзулуг эдерип чоруур кижилер бөлүүн "Саңха" деп болур.[1]
«Саңха» - Арья деңнели чеде берген, азы куруг шынарны дорт көрүпкен, амытаннар. Чок болза Өөредигни хүн-бүрүде боттандырып

Слайд 19 Сарыг Шажында бар мөргүлдер
болгаш байырлалдар :

Буддийжи мөргүлдү хурал хураары дээр.

Хурал деп сөстү дорт тайылбырлаарга “чыыш” дээн. Биче хураар хуралдар болгаш улуг хураар хуралдар база бар. Биче хураар хуралдарны хүннүң-не номчуур. Чаңчыл езугаар олар дүъште 12 шакта, дүъш соонда 15 шакта эгелээр болгаш бир шак азы бир шак чартык үргүлчүлээр.
 Буддийжи календарь ай-биле санаттынар болгаш
ол христианнарның ажыглап турары хүн-биле санаар календарьдан ылгалдыг, ынчангаш григориан календарь-биле хуралды хураап эрттирериниң шыңгыы
тодаргай хүнү чок болуп турар. [1]
 Сарыг Шажында бар мөргүлдер болгаш байырлалдар :Буддийжи мөргүлдү хурал хураары дээр. Хурал деп сөстү дорт тайылбырлаарга “чыыш”

Слайд 201. Шагаа хуралы (Чаа-Чылга тураскааткан мөргүл)
2. Дуйнхор хурал (Калачакра Бурганга тураскааткан

байырлал)
3. Дончод хурал (Будда Шакьямуни Бурганның 
төрүттүнген, Чырык Угаан байдалы чеде берген болгаш Паранирвана байдалынче кире берген хүнү)
4. Майдыр эргилдезиниң хуралы (Келир үениң Буддазын уткууруңга баш буруңгаар белеткенири)
5. Лхабаб Дуйсен хурал (Будда Бурганның Арыг Тушита оранындан черже бадып келгени)
6. Чула хуралы (Зоңгава Башкының Нирванаже кире берген хүнү)
Бо хуралдарны шуптузун Тываның бүгү хүрээлериңге чаңгыс ол-ла үеде хары угда эрттирип турар.[1]

Улуг хуралдар
(чыл тургузунда хураар аайы-биле)

1. Шагаа хуралы (Чаа-Чылга тураскааткан мөргүл)2. Дуйнхор хурал (Калачакра Бурганга тураскааткан байырлал)3. Дончод хурал (Будда Шакьямуни Бурганның төрүттүнген,

Слайд 21Дөрт кижиниң хевири - буддизмде билиишкин.
Будда кижилерниң дөрт хевири бар деп чугаалаан:
Дүмбейден дүмбейже

бар чыдар кижи
2. Дүмбейден чырыкче бар чыдар кижи
3. Чырыктан дүмбейже бар чыдар кижи
4. Чырыктан чырыкче бар чыдар кижи[1]
Дөрт кижиниң хевири - буддизмде билиишкин.Будда кижилерниң дөрт хевири бар деп чугаалаан:Дүмбейден дүмбейже бар чыдар кижи2. Дүмбейден чырыкче бар

Слайд 22Амгы \еде тыва чоннуё
аразында хам ч\д\лге
болгаш сарыг шажын
ам-даа улам-на
сайзыравышаан.

Амгы \еде тыва чоннуёаразында хам ч\д\лгеболгаш сарыг шажынам-даа улам-на сайзыравышаан.

Слайд 23Кичээнгейиёер дээш
улуу-биле четтирдим!

Кичээнгейиёер дээшулуу-биле четтирдим!

Слайд 24Литература

http://tyv.wikipedia.org
Google картинки
Самбуу И.,Самбуу М.Д. Тыва чоннурн бурунгу
ажыл-агыйы, амыдыралы/И.Самбуу., М.Д.Самбуу// Кызыл

-2004


5. Яндекс картинки

4. Обычаи и традиции буддизма, почитаемые в семье. Религиозно-просветительское издание. Чотпун-оол оглу Чочагар. На тувинском языке. - Кызыл: ОАО "Тываполиграф", 2012

Литератураhttp://tyv.wikipedia.orgGoogle картинкиСамбуу И.,Самбуу М.Д. Тыва чоннурн бурунгу ажыл-агыйы, амыдыралы/И.Самбуу., М.Д.Самбуу// Кызыл -20045.   Яндекс картинки4.

Слайд 25ТывКУ-нуң Кызылдың башкы институдунуң хүндүскү салбырының
5-ки курузунуң
студентизи Куулар

Айрана Маадыр-ооловнаныё
кылган презентациязы
ТывКУ-нуң Кызылдың башкы институдунуң  хүндүскү салбырының 5-ки курузунуң студентизи Куулар Айрана Маадыр-ооловнаныёкылган презентациязы

Что такое shareslide.ru?

Это сайт презентаций, где можно хранить и обмениваться своими презентациями, докладами, проектами, шаблонами в формате PowerPoint с другими пользователями. Мы помогаем школьникам, студентам, учителям, преподавателям хранить и обмениваться учебными материалами.


Для правообладателей

Яндекс.Метрика

Обратная связь

Email: Нажмите что бы посмотреть