Барашкова Нюргуяна Коммунаровна
Тумул орто оскуолата
Уус-Алдан
- Главная
- Разное
- Образование
- Спорт
- Естествознание
- Природоведение
- Религиоведение
- Французский язык
- Черчение
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Геометрия
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Математика
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, фоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
Презентация, доклад по якутской литературе Д.К.Сивцев-Суорун Омоллоон
Содержание
- 1. Презентация по якутской литературе Д.К.Сивцев-Суорун Омоллоон
- 2. Төрөөбүт дойдута1906 с. балаҕан ыйын 14 күнүгэр Таатта улууһугар III Дьохсоҕон нэһилиэгэр (Чөркөөх) төрөөбүтэ. 7 саастааҕар оскуолаҕа киирбитэ.
- 3. Аҕатынан тѳрдѳ-ууһа – Ханньас аҕатын ууһа нэһилиэгэ – Ойуун ууһа (III Дьохсоҕон)
- 4. Ийэтинэн тѳрдѳ-ууһа нэһилиэгэ – Сиэллээх (II Дьохсоҕон) бу ѳттүнэн Алампа Софронов, Амма Аччыгыйа уруулара
- 5. 12 саастааҕар аҕата ѳлѳн, алтыс кылааһы бүтэрэн
- 6. Айар үлэҕэ ылларыы Бастакы айымньытын
- 7. 1923с Дьокуускайга киирэн 7 кылааска үѳрэнэр. Ол
- 8. Дьокуускайдааҕы педагогическай техникум
- 9. Литератураҕа киирии Суорун Омоллоон саха
- 10. Псевдонимын суолтата (И.К.Попов «Саха суруйааччыларын псевдонима» кинигэтиттэн)Суорун
- 11. Кэпсээннэрэ: «Чѳѳчѳ», «Чүѳчээски», «Хараҥаҕа тыкпыт сырдык», «Ачаа»,
- 12. Идэтинэн үлэтэ 1928с учуутал
- 13. Учебниктар автордара
- 14. М.Е.Охлопковалыын кыттыһан оҥорбут букубаардарын 1970 сылтан 2005 сылга диэри туттубуттара
- 15. Саха издательствотыгар редактор
- 16. Саха театрыгар үлэтэ 1926с. Педтехникумҥа үѳрэнэ сылдьан,
- 17. Саха артыыстара, 1942с.
- 18. Москваҕа артыыстар делегацияларын салайааччыта, 1948с.
- 19. Аҕа дойду сэриитигэр саха суруйааччыларын, саллааттарын кытта кѳрсүһүү, 1944с.
- 20. Суорун Омоллоон сахалыы опера,
- 21. «Дьулуруйар Ньургун Боотур» опера
- 22. «Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин» остуоруйанан «Сир симэҕэ» балет
- 23. Суорун Омоллоон драмалара сыанаҕаЯ.П.Кычкин Быыпсай оруолугар («Сайсары»)В.А.Саввин Айыы Сээн оруолугар («Айаал»)
- 24. «Күкүр Уус» драмаА.Е.Ефремов Күкүр Уус оруолугарИ.Д.Избеков Түптүр Хара оруолугар
- 25. Саха суруйааччылара
- 26. Ааҕааччылары кытта кѳрсүһүүлэр
- 27. Киинэ устааччы
- 28. Түмэллэрэ Биир дойдулаахпыт Василий Андреевич Протодьяконов-Кулантайдыын Дьокуускайга
- 29. П.А.Ойуунускай аатынан литературнай түмэли В.А.Протодьяконов-Кулантайдыын 1970с төрүттэспитэ (Дьокуускай)П.А.Ойуунускай олорбут дьиэтэ, оҕо сааһа ааспыт балаҕана
- 30. Чѳркѳѳхтѳѳҕү политсыылка түмэлэ (Таатта)
- 31. Ленскэйдээҕи историко-архитектурнай «Доҕордоһуу» түмэлэ (Арыы-Тиит, Уус-Алдан)
- 32. 2001с Ытык-Күөлгэ аһаҕас халлаан анныгар аһыллыбыт литературнай-художественнай түмэл.
- 33. Кэлин Библия «Новый Завет» (Саҥа Кэс Тыл) сахалыы тылбааһыгар үлэлэспитэ. Кэлиҥҥи үлэтэ
- 34. Суорун Омоллоон аатын Дьокуускайга опера уонна балет театра сүгэр
- 35. Дьиэ кэргэнэКэргэнэ — Шепелева Надежда Семеновна, РСФСР үтүөлээх,
- 36. Уола Айсен Дмитриевич Сивцев – Айсен Дойду
- 37. Кэргэнэ Надежда Семеновна, кыыһа Люция Дмитриевна дьиэ кэргэнинээн, 2016с
- 38. НаҕараадалараЛенин, 2 Үлэ Кыһыл Знамятын, Норуоттар доҕордоһууларын,
- 39. 2005с бэс ыйын 25 кунугэр 99 сааһын туолаары сылдьан олохтон туораабыта
- 40. Слайд 40
Төрөөбүт дойдута1906 с. балаҕан ыйын 14 күнүгэр Таатта улууһугар III Дьохсоҕон нэһилиэгэр (Чөркөөх) төрөөбүтэ. 7 саастааҕар оскуолаҕа киирбитэ.
Слайд 1Дмитрий Кононович Сивцев – Суорун Омоллоон – норуодунай суруйааччы, РСФСР, САССР искусствотын
үтүѳлээх үлэһитэ, П.А.Ойуунускай уонна А.Е.Кулаковскай аатынан Государственнай бириэмийэлэр лауреаттара, СР Бочуоттаах олохтооҕо, Социалистическай Үлэ Геройа
Слайд 2Төрөөбүт дойдута
1906 с. балаҕан ыйын 14 күнүгэр Таатта улууһугар III Дьохсоҕон нэһилиэгэр (Чөркөөх) төрөөбүтэ. 7
саастааҕар оскуолаҕа киирбитэ.
Слайд 4 Ийэтинэн тѳрдѳ-ууһа нэһилиэгэ – Сиэллээх (II Дьохсоҕон) бу ѳттүнэн Алампа Софронов, Амма
Аччыгыйа уруулара
Слайд 512 саастааҕар аҕата ѳлѳн, алтыс кылааһы бүтэрэн баран 4 сыл хаһаайыстыбатын
кѳрѳн ийэтинээн олорбута. «Бу сылларга тулаайах буолуу эрэйин-кыһалҕатын толору билбитим», – диэн ахтара.
Ийэтэ Сивцева
Гликерия Григорьевна
Слайд 6Айар үлэҕэ ылларыы
Бастакы айымньытын 15-16 саастааҕар нуучча тылынан
(оччолорго оскуолаҕа нууччалыы үѳрэнэллэрэ) хоһоон суруйбута.
«Кумааҕыбын хас эмэ тѳгүл бүк тутан, суулаан-суулаан баран, эргэ балаҕан ѳһүѳтүн быыһыгар кыбытан кэбиһэр буоларым. О, ону күндүтүк да саныырым»
«Кумааҕыбын хас эмэ тѳгүл бүк тутан, суулаан-суулаан баран, эргэ балаҕан ѳһүѳтүн быыһыгар кыбытан кэбиһэр буоларым. О, ону күндүтүк да саныырым»
Слайд 71923с Дьокуускайга киирэн 7 кылааска үѳрэнэр. Ол кэмҥэ Дьокуускайга кѳтѳр аал
– дьарапылаан аан маҥнай кэлиитин айхаллыы дьон, ыччат хоһоон суруйбуттара. Суорун Омоллоон эмиэ «Кѳтѳр аал» диэн сахалыы тылынан бастакы хоһоонун суруйар, ол оскуола иһинээҕи илиинэн суруллар сурунаалга тахсыбыта.
Слайд 9Литератураҕа киирии
Суорун Омоллоон саха литературатыгар 1926 с. «Чолбон»
сурунаал №2 бэчээттэммит «Өлүѳнэ ѳрүс» диэн кэпсээнинэн киирбитэ. Кыра алааска тѳрѳѳбүт, улааппыт 17-лээх уол аан бастаан Дьокуускайга киирэн иһэн Өлүѳнэ ѳрүһү хайдах сѳҕѳ-махтайа кѳрбүтүн суруйар. Бу кэпсээнин Т.Уо. диэн илии баттаабыта – Тыа Уола
1927с. «Охоноон», «Аанчык», «Сордоох суха» кэпсээннэрэ бэчээттэнэллэр.
Бу иһин «Чолбон» сурунаал редакторын Алампа Софроновы «айар суолга алҕаабыт аҕам» диэн ааттыыра, сурунаалы - «бастакы үѳрүүнү биэрбит күндү сурунаал» диирэ.
1927с. «Охоноон», «Аанчык», «Сордоох суха» кэпсээннэрэ бэчээттэнэллэр.
Бу иһин «Чолбон» сурунаал редакторын Алампа Софроновы «айар суолга алҕаабыт аҕам» диэн ааттыыра, сурунаалы - «бастакы үѳрүүнү биэрбит күндү сурунаал» диирэ.
Слайд 10Псевдонимын суолтата
(И.К.Попов «Саха суруйааччыларын псевдонима» кинигэтиттэн)
Суорун – дьоһун, киппэ, кытаанах, уолуйбат
(Г.Ф.Сивцев. Сахалыы кылгас тылдьыт.Дь.1979)
Суорун – кыратык да халбаҥнаабат, бигэ дьулуурдаах, ыар-дьиппэ майгылаах киһи. (М.А.Черосов, Н.Н.Неустроев. Саха тылын грамматиката. Дь.1986)
Омоллоон – родоначальник Ботурусского улуса (Э.К.Пекарскай тылдьыта)
Суорун Омоллоон – Боотуруускай улуустан тѳрүттээх, дьоһуннаах, кыратык да халбаҥнаабат, бигэ дьулуурдаах
Суорун – кыратык да халбаҥнаабат, бигэ дьулуурдаах, ыар-дьиппэ майгылаах киһи. (М.А.Черосов, Н.Н.Неустроев. Саха тылын грамматиката. Дь.1986)
Омоллоон – родоначальник Ботурусского улуса (Э.К.Пекарскай тылдьыта)
Суорун Омоллоон – Боотуруускай улуустан тѳрүттээх, дьоһуннаах, кыратык да халбаҥнаабат, бигэ дьулуурдаах
Слайд 11Кэпсээннэрэ: «Чѳѳчѳ», «Чүѳчээски», «Хараҥаҕа тыкпыт сырдык», «Ачаа», «Бэйэтэ эмтиэкэ», «Аанчык», «Оксана»
о.д.а.
Драмалара: «Айаал», «Сайсары», «Күкүр Уус», «Күн күѳрэйиэн иннинэ», «Күѳх Кѳппѳ» о.д.а.
Драмалара: «Айаал», «Сайсары», «Күкүр Уус», «Күн күѳрэйиэн иннинэ», «Күѳх Кѳппѳ» о.д.а.
Айар үлэтэ
Айар дьиэтэ
Слайд 12Идэтинэн үлэтэ
1928с учуутал техникумун бүтэрбитэ. Хас да сыл
учууталлаабыта, республика оскуолаларыгар инспектордаабыта, тылы чинчийэр институкка тыл уонна сурук секторыгар сэбиэдиссэйдээбитэ.
Слайд 16Саха театрыгар үлэтэ
1926с. Педтехникумҥа үѳрэнэ сылдьан, саха труппатыгар суфлерунан, кэлин
артыыһынан ылыллыбыта. Отутус сылларга артыыс, режиссер быһыытынан үлэлиир.
«Омоҕой баай уонна Эллэй бѳҕѳ» спектакль. Суорун Омоллоон - Омоҕой
Слайд 20 Суорун Омоллоон сахалыы опера, балет сайдарыгар олук үктээбитэ.
Ол курдук кини — саха бастакы «Ньургун Боотур» оператын уонна «Сир симэҕэ» балетын либреттоларын ааптара. Итини таhынан, «Лоокуут уонна Ньургуhун», «Кыhыл Ойуун», «Умуллубат төлөн» опералар, «Хотойдор хоту көтөллөр», «Күн-Куо», «Дьол тааhа» балеттар либреттоларын суруйар.
Либретто – операҕа сөптөөх гына хоһоонунан суруллубут айымньы.
Либретто – операҕа сөптөөх гына хоһоонунан суруллубут айымньы.
Опера, балет сайдыытыгар үлэтэ
Композитор Г.Литинскэй
Композитор М.Жирков
Слайд 23Суорун Омоллоон драмалара сыанаҕа
Я.П.Кычкин Быыпсай оруолугар («Сайсары»)
В.А.Саввин Айыы Сээн оруолугар («Айаал»)
Слайд 28Түмэллэрэ
Биир дойдулаахпыт Василий Андреевич Протодьяконов-Кулантайдыын Дьокуускайга П.А.Ойуунускай аатынан литературнай түмэли төрүттэспитэ.
Дойдутугар Тааттаҕа Чөркөөхтөөҕү политсыылка түмэлин тэрийбитэ.
Уус-Алдаҥҥа Саха сирэ нуучча государствотыгар холбоспут кэмин көрдөрөр «Доҕордоһуу» уонна
Ытык-Күѳлгэ Хадаайытааҕы түмэли туттарбыта.
Слайд 29П.А.Ойуунускай аатынан литературнай түмэли В.А.Протодьяконов-Кулантайдыын 1970с төрүттэспитэ (Дьокуускай)
П.А.Ойуунускай олорбут дьиэтэ, оҕо
сааһа ааспыт балаҕана
Слайд 35Дьиэ кэргэнэ
Кэргэнэ — Шепелева Надежда Семеновна, РСФСР үтүөлээх, Саха АССР норуодунай артыыһа,
опера ырыаһыта, өр сылларга Саха сирин культуратын миниистирин солбуйааччытынан үлэлээбитэ.
Оҕолоро – Люция, Айсен, Кирилл
Улахан уола — Сивцев Айсен Дмитриевич (Айсен Дойду), суруйааччы, драматург, поэт.
Оҕолоро – Люция, Айсен, Кирилл
Улахан уола — Сивцев Айсен Дмитриевич (Айсен Дойду), суруйааччы, драматург, поэт.
Слайд 38Наҕараадалара
Ленин, 2 Үлэ Кыһыл Знамятын, Норуоттар доҕордоһууларын,
«Бочуот Знага», «Аҕа дойдуга
үтүѳлэрин иһин», «Благоверный князь Даниил Московский», «Хотугу сулус» орденнарынан, үгүс мэтээллэринэн наҕараадаламмыта
