- Главная
- Разное
- Образование
- Спорт
- Естествознание
- Природоведение
- Религиоведение
- Французский язык
- Черчение
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Геометрия
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Математика
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, фоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
Презентация, доклад по родному языку на тему Солбуйар аат - саҥа чааһа
Содержание
- 1. Презентация по родному языку на тему Солбуйар аат - саҥа чааһа
- 2. Кини кэллэ. (Катя, Миша, Дьулус)Маннык сон атыыланар.
- 3. Аат тыл, даҕааһын аат уонна ахсаан аат
- 4. Холобур: Макаар ыксаата, ыксаан чуолҕаҥҥа тиийэн ыйытта. –
- 5. Солбуйар аат этии ханнык баҕарар чилиэнэ буолар.
- 6. Солбуйар аат арааһа элбэх, олус киэҥник туттуллар
- 7. Сирэй солбуйар аатСирэй солбуйар аат сүрүн суолтата
- 8. 2. Тардыылаах солбуйар аатбарамай кимиэнэ буоларын сирэйдээн
- 9. 3. Бэйэни солбуйар аатхайааһыны хайааччы бэйэтэ оҥорорун
- 10. 4. Ыйар солбуйар аат чопчу ыйан көрдөрүүгэ
- 11. 5. Ыйытар солбуйар аатсүнньүнэн, саҥарааччы барамай, бэлиэ,
- 12. 6. Быһаарыылаах солбуйар аатис хоһооно ханнык эрэ
- 13. 7. Быһаарыыта суох солбуйар аатбарамай, эбэтэр кини
- 14. Биһиги диэн солбуйар ааты түһүгүнэн ырыт
Кини кэллэ. (Катя, Миша, Дьулус)Маннык сон атыыланар. (саҥа, уһун, халтаҥ)Бачча хонук хаалла. (үс, уонча, уон биир) Бэлиэтэммит тыл оннугар скобка иһиттэн атын тылы туроран этиини ааҕыҥ. Этии ис хоһооно уларыйар дуо?
Слайд 2Кини кэллэ. (Катя, Миша, Дьулус)
Маннык сон атыыланар. (саҥа, уһун, халтаҥ)
Бачча хонук
хаалла. (үс, уонча, уон биир)
Бэлиэтэммит тыл оннугар скобка иһиттэн атын тылы туроран этиини ааҕыҥ. Этии ис хоһооно уларыйар дуо?
Бэлиэтэммит тыл оннугар скобка иһиттэн атын тылы туроран этиини ааҕыҥ. Этии ис хоһооно уларыйар дуо?
Слайд 3 Аат тыл, даҕааһын аат уонна ахсаан аат оннугар туттуллар саҥа чааһа
солбуйар аат дэнэр.
Кини чопчу суолтата кэпсэтииттэн эбэтэр тиэкис ис хоһоонуттан өйдөнөр.
Кини чопчу суолтата кэпсэтииттэн эбэтэр тиэкис ис хоһоонуттан өйдөнөр.
Слайд 4Холобур:
Макаар ыксаата, ыксаан чуолҕаҥҥа тиийэн ыйытта. – Хайа, бу мин эмим
ханнаный? – Эн кимҥиний?
Макаар – мин, эн.
Бүгүн ылааҥы күн буолла. Маннык күн хайыһардыыр олус үчүгэй. Бэҕэһээ тымныы күн этэ. Маннык күн киһи дьиэттэн тахсыбат. Ылааҥы, тымныы – маннык.
Буурҕа түһэн, биэс хонукка хаайтардыбыт. Урут бачча хаайтарбат этибит. Биэс - бачча.
Макаар – мин, эн.
Бүгүн ылааҥы күн буолла. Маннык күн хайыһардыыр олус үчүгэй. Бэҕэһээ тымныы күн этэ. Маннык күн киһи дьиэттэн тахсыбат. Ылааҥы, тымныы – маннык.
Буурҕа түһэн, биэс хонукка хаайтардыбыт. Урут бачча хаайтарбат этибит. Биэс - бачча.
Слайд 5
Солбуйар аат этии ханнык баҕарар чилиэнэ буолар.
Туһаан Мин үөрэнэ бардым.
Ким? – мин
Кэпсиирэ Учуутал эппитэ итинник. Эппитэ тугуй? –
итинник.
Быһаарыы Биһиги уолбут армияҕа барда. Ханнык уол? – биһиги уолбут.
Толоруу Мин тугу эрэ көрдүм. Тугу көрдүм? – тугу эрэ.
Сиһилии Эн баччаҕа кэлээр. Хаһан кэлээр? – баччаҕа
Кэпсиирэ Учуутал эппитэ итинник. Эппитэ тугуй? –
итинник.
Быһаарыы Биһиги уолбут армияҕа барда. Ханнык уол? – биһиги уолбут.
Толоруу Мин тугу эрэ көрдүм. Тугу көрдүм? – тугу эрэ.
Сиһилии Эн баччаҕа кэлээр. Хаһан кэлээр? – баччаҕа
Слайд 6 Солбуйар аат арааһа элбэх, олус киэҥник туттуллар саҥа чааһа.
Билиҥҥи саха
тылыгар солбуйар ааты уон көрүҥҥэ араараллар.
1. Сирэй солбуйар аат
2. Тардыылаах солбуйар аат
3. Бэйэни солбуйар аат
4. Ыйар солбуйар аат
5. Ыйытар солбуйар аат
6. Быһаарыылаах солбуйар аат
7. Быһаарыыта суох солбуйар аат
8. Түмэр-буолбат солбуйар аат
9. Түмэр солбуйар аат
10. Хомуур солбуйар аат
1. Сирэй солбуйар аат
2. Тардыылаах солбуйар аат
3. Бэйэни солбуйар аат
4. Ыйар солбуйар аат
5. Ыйытар солбуйар аат
6. Быһаарыылаах солбуйар аат
7. Быһаарыыта суох солбуйар аат
8. Түмэр-буолбат солбуйар аат
9. Түмэр солбуйар аат
10. Хомуур солбуйар аат
Слайд 7Сирэй солбуйар аат
Сирэй солбуйар аат сүрүн суолтата – дьону сирэйдээн бэлиэтээһин.
Манна МИН, ЭН, КИНИ, БИҺИГИ, ЭҺИГИ, КИНИЛЭР диэн тыллар киирэллэр.
Слайд 82. Тардыылаах солбуйар аат
барамай кимиэнэ буоларын сирэйдээн бэлиэтиир. Кини сирэй солбуйар
ааттан –ИЭН уустук сыһыарыы көмөтүнэн үөскүүр: МИЭНЭ, ЭЙИЭНЭ, КИНИЭНЭ, ЭҺИЭНЭ, МИЭННЭРЭ, ЭЙИЭННЭРЭ о.д.а.
Слайд 93. Бэйэни солбуйар аат
хайааһыны хайааччы бэйэтэ оҥорорун тоһоҕолоон бэлиэтиир. БЭЙЭ тылга
тардыы сыһыарыыта эбиллэн үөскүүр: БЭЙЭМ, БЭЙЭҤ, БЭЙЭТЭ, БЭЙЭБИТ, БЭЙЭҔИТ, БЭЙЭЛЭРЭ. Бу курдук араарыы, бастатан туран, кинилэр дьиҥ эйгэҕэ баар барамайдары хайдах бэлиэтииллэригэр олоҕурар. Ол аата ити көрүҥнэр бэйэ-бэйэлэригэр ыйар ньымаларынан утарылаһаллар. Холобур, сирэй солбуйар аат барамайы саҥарааччы эбэтэр истээччи быһыытынан бэлиэтиир, онтон ыйар солбуйар аат кини миэстэтин үксүн быһаарарга туттуллар. Иккиһинэн, үөһэ аҕалыллыбыт көрүҥнэр, биирдиилэрэ туспа морполуогуйалыы бэлиэлээхтэр, а.э. түһүк, ахсаан о.д.а. кырамаатыкалыы халыыптарга уратылааахтар. Ол курдук, сирэй солбуйар аат элбэх ахсаанын халыыба –ИГИ өлүүскэнэн, оттон ыйар солбуйар аат –ЛАР сыһыарыынан үөскүүр. Маны таһынан, биир көрүҥҥэ киирэр солбуйар ааттар үөскүүр ньымалара эмиэ баар.
Слайд 104. Ыйар солбуйар аат
чопчу ыйан көрдөрүүгэ уонна ааттары солбуйууга туттуллар.
Бу көрүҥҥэ киирэллэр: БУ, ИТИ, ОЛ, БИЛИ.
Слайд 115. Ыйытар солбуйар аат
сүнньүнэн, саҥарааччы барамай, бэлиэ, кэм, миэстэ о.д.а. туһунан
билиэн баҕарарын бэлиэтииллэр. Уустук этиигэ, ыйар солбуйар ааты кытта чопчулуур суолталаах буолуохтарын сөп. Бу бөлөх балачча элбэх ахсааннаах: КИМ, ТУОХ, ТӨҺӨ, ХАННЫК, ХАЙДАХ, ХАННААҔЫ, ХАС, ХАҺЫС о.д.а.
Слайд 126. Быһаарыылаах солбуйар аат
ис хоһооно ханнык эрэ биллэр, көстөн турар барамай
нөҥүө бэлиэтэнэр: БАЧЧА, ИТИЧЧЭ, ОЧЧО, МАННЫК, ИТИННИК, ОННУК, БАРЫТА, ХАС БИИРДИИ
Слайд 137. Быһаарыыта суох солбуйар аат
барамай, эбэтэр кини бэлиэтэ, хайааһын миэстэтэ, кэмэ,
о.д.а. түгэн биллибэт буоллаҕына туттуллар. Кинилэр ыйытар солбуйар ааттар ЭРЭ, ЭМЭ эбиискэлэр көмөлөрүнэн үөскүүллэр: КИМ ЭРЭ, ТУОХ ЭМЭ, ХАС ЭРЭ, ХАЙА ЭРЭ, КИМ ДАҔАНЫ, КИМ ДА, КИМ БАҔАРАР о.д.а.
