Презентация, доклад по башкирскому языку на тему Лексикология

башҡорт теленең лексикаһы һәм фразеологияһы,Ө, 1966.
3. Ҡаһарманов Ғ.Ғ. Башҡорт теле лексикаһы һәм терминологияһы, С,2002.
4. Әхтәмов М.Х. Хәҙерге башҡорт теле. Лексикология. Фразеология. Лексикография,Ө, 1986. (2002)
5. Башҡорт теленең аңлатмалы һүҙлеге. I, II том, М,1993.

яҡтан тикшерә ?
Лексикология тел ғилеменең ниндәй бүлектәре менән тығыҙ бәйләнгән ?
Нимә ул һүҙ ?
Һүҙҙең мәғәнәһен нисек аңлайһығыҙ ?
Һүҙҙең ниндәй мәғәнәләре бар ?
Һүҙҙең лексик мәғәнәһе нимә ул ?
Һүҙҙең коннотатив мәғәнәһе тигәнде нисек аңлайһығыҙ ?
Һүҙҙең грамматик мәғәнәһе нимә ул ?
Лексикология буйынса ниндәй хеҙмәттәр бар ?

?
Нимә ул күсмә мәғәнә ?
Күп мәғәнәлелек омонимдарҙан нимәһе менән айырыла?
Полисемияның ниндәй төрҙәрен айыралар?
Нимә ул метафоралар?
Метафораларҙа оҡшашлыҡ нимәләргә нигеҙләнергә мөмкин?
Телдәге таралыу дәрәжәһе, телмәрҙәге стилистик роле буйынса метафоралар ниндәй төрҙәргә бүленә?
Тел метафоралары һәм әҙәби метафоралар төшөнсәләре бер үкме?
Нимә ул метонимиялар? Метонимия метафоранан нимәһе менән айырыла?
Метонимияның ниндәй төрҙәре бар?
Нимә ул синекдохалар?

атыу – мылтыҡ атыу.
2. Кеше күҙе – энә күҙе.
3. Ат башы – йылға башы.
4. Хәбәр биреү – һөйләмдең хәбәре.
5. Ағас төбө - эштең төбө.
6. Үлән тамыры – һүҙҙең тамыры.
7. Бөҙрә сәс – бөҙрә тал.
8. Еңел йөк – еңел мәсьәлә.
9. Ныҡ еп – ныҡ тәртип.
10. Таш йорт – таш йөрәк.

йыуып таҙартыу.
Аң-белем, культура таратыу.
Баш
Тәндең бер өлөшө.
Йылғаның сыҡҡан урыны.
Эштә, тормошта өҫтөнлөк иткән кеше.
Ҡабыныу
Тоҡаныу, янып китеү.
Асыуланып, ҡыҙып китеү.
Ҡабатлау
Берәй эште яңынан эшләү.
Арифметик ғәмәл башҡарыу.
Күсеү
Бер урындан икенсе урынға шылыу.
Түбән курстан юғары курсҡа үрләү.

яҙырға.

1.Йондоҙҙарҙың алтын
тояғынан
Туҙып ҡалды көмөш томандар. (Р.Ғарипов)
2.«Булмағанды бар итеү,
инаныу, бушҡа ышаныу; һуҡыр
һөйөү, һуҡыр иман менән,
һуҡыр ышаныуҙар менән
яратабыҙ». (М.Кәрим).
3.Тау һырты; терпе энәһе,
эш усағы, көләс көн,
диңгеҙ ҡайнай, тауҙар йоҡлай;
ҡылыс танау, ай ҡаш,
күҙ алмаһы, күҙ ҡараһы;
сәғәт йөрөй, радио һөйләй.

1. Етегәндең алтын ижауынан).
Бергә эстек беҙ яҙ моңдарын. (Р. Ғарипов).

2.Ап-аҡ күбеккә төрөнә
Яҙҙарын муйыл. (М.Кәрим).

3.Тау түбәһе, сәғәт теле,
тормош яҙы, һөйөү ялҡыны;
ауыр уй, күңел оса,
күңел ҡанатлана, көрәк һаҡал,
самолет ҡойроғо, таяҡ башы,
поезд ҡысҡыра, сәғәт һуға.

ҡалды. (Я. Хамматов.)

Разведчиктарға тел алып ҡайтыу бурысы йөкмәтелгәйне. («Совет Башҡортостаны».)

Урман...
Урмандарҙа бысаҡ йөрөй. (Ғ. Сәләм.)

Был миссияны үтәүҙә Башҡортостандағы йәш ҡәләмдәрҙең дә үҙ хеҙмәте, үҙ өлөшө бар. («Ағиҙел».)

Әҫәрҙең үҙәгендә ҡултыҡ таяҡтары һәм ағас аяҡтар, ҡулһыҙ еңдәр һәм буш балаҡтар. («Ағиҙел».)

тотоп сыҡты урамға. (Р. Ниғмәти.)

Бына шул саҡ шаулап китте майҙан.
Йөнтәҫ сәүек килеп сыҡҡан әллә ҡайҙан.
Майҙан көлә: «Ни һөйләй был алйот, бахыр,
Йә хыялый, йә булмаһа, аҡыл таҡыр!» (С. Иманғолов.)

Йылға буйына теҙелеп ултырған ауыл да бөгөн әллә ниңә оҙаҡ йоҡлай. (Б. Хәсән.)

Оригиналда уҡый Пушкинды ул,
Урыҫ телендә — Гейне томдарын. (Р. Ниғмәти.)