Презентация, доклад на тему Көнерген сөздер тақырыбындағы сабақтың презентациясы

меңгерту
Сабақтың жүру барысы: 
І. Ұйымдастыру бөлімі:
а) Оқушыларды түгендеу
ә) Оқу құралдарын тексеру
б) Сабақ жабдықтарын орналастыру

Мен гүлді жақсы көремін.
Менің атым........ . Мен...........жақсы көремін.

арқылы оқушылардан үй тапсырмасын сұрау. 1. Тілдегі сөздердің тұтас жиынтығы сөздік құрам деп аталады. (иә) 2. Сөздік құрамға халықтың тұрмыс жағдайын, кәсібін, мәдени қалпын танытатын барлық сөздер кірмейді. (жоқ) барлық сөздер енеді екен. 3. Қазақ тілінің сөздік құрамына халқымыздың ғасырлар бойы сақталып келе жатқан байырғы сөздері де, термин сөздер де диалектизмдер мен кәсіби сөздер де кіреді. (иә) 4. Сөздік құрамдағы сөздер қолданылу жағдайына қарай жиі қолданылатын сөздер және сирек қолданылатын сөздер болып бөлінеді. (иә) 5. Сөздік құрамның ең басты және тұрақты бөлігін қазақтың байырғы төл сөздері құрамайды. (жоқ) құрайды.

тұрсыңдар?

сөздер

жұмыстары арқылы пысықтау

Тіл байлықтарын дамыту,ауызша, жазбаша сауаттылықтарын арттыру.

Тіл тазалығын сақтауға, ана тілін құрметтеуге,
ұлттық құндылықтарды дәріптеуге тәрбиелеу.

Архаизмдер

Тарихи сөздер-қолданылған Халықтың тұрмыс-тіршілігіне,
дәуірі өтіп,ескі заманның салт-сана,әдет-ғұрпына қарай
өзімен бірге көнерген тарихи әр дәуірде өзгеріп, басқа
атаулар сөздермен ауысып отырған
немесе ескіріп кеткен сөздер

Мысалы:хан,патша,уәзір,би кебеже,сәукеле,шидем,сауын
жебе,отарба айту

Қоғам дамуына орай тіліміздегі қолданыстан шыққан сөздер

Көнерген сөздің түрін анықтаңдар.Жоқ әріптерді орнына қойыңдар.(компьютерге орындау) 1.Қаламқас орта бойлы , ақ құба,отты қара көзді бойжеткен.Ақ шәйі көйлектің сыртынан қызыл бе...пет киіпті. Аяғына кигені- м...сі. Басында- құндызбен ұсталған сә...келе. Шашына күмістен шашбау таққан.
2.Исатайдың сол күнде Ақтабан аты астында, Д...лығасы басында... 3.Биенің сүтінен қымыз дайындау үшін оны са...а аталатын көн ыдысқа жылы күйінде емес, салқындаған қалпында құяды. Үйіне кірген кісіге қазақ ас татырмай жібермейді. Сондағы ұсынатыны , бар болса қымыз, ол болмаса, айран, ірімшік, құрт сияқты тағамдар болған. 4.Төстік бір күні ауылдың арасында отырған тарғақты садақпен тартып қалады. Ақ сырмалы сауыт...ы сұрағаным , Ер Төстік ер еді, сол кисін деп едім. Қырық у...зір үш күншілік жерге шығарып салып қайтады. 5.(«Ер Төстік»ертегісінен) Алмас қы...ыш сартылдап Алтынды жүген жарқылдап Найза...ы аумай қолынан, Желі тұрып оңынан 6.Бір қыз кетіп барады, Қара жорға мінгені, Қара торқа кигені... -Білегінің шырайы айб...лтаның сабындай . -Көш алдында сұлудың Он қыз нө...ер қасында.(«Қыз Жібек») 7.Қазақтың киіз үйіне лайықталып жасалған үй жиһаздары болған. Олар кебе...е, әбдіре, жүк аяқ, жастық ағаш. 8.Өзге елде с...лт...н болғанша ,өз еліңде ұлтан бол

түрін анықтаңдар:
1.Қаламқас орта бойлы , ақ құба,отты қара көзді бойжеткен.Ақ шәйі көйлектің сыртынан қызыл бешпет киіпті. Аяғына кигені- мәсі. Басында- құндызбен ұсталған сәукеле. Шашына күмістен шашбау таққан. (Архаизмдер) 2.Исатайдың сол күнде Ақтабан аты астында, Дулығасы басында...(архаизм сөз) 3.Биенің сүтінен қымыз дайындау үшін оны саба аталатын көн ыдысқа жылы күйінде емес, салқындаған қалпында құяды. Үйіне кірген кісіге қазақ ас татырмай жібермейді. Сондағы ұсынатыны , бар болса қымыз, ол болмаса, айран, ірімшік, құрт сияқты тағамдар болған.(С.Мұқанов) (Архаизм) 4.Төстік бір күні ауылдың арасында отырған тарғақты садақпен тартып қалады. Ақ сырмалы сауытты сұрағаным , Ер Төстік ер еді, сол кисін деп едім. Қырық уәзір үш күншілік жерге шығарып салып қайтады. (Тарихи сөздер) («Ер Төстік»ертегісінен) 5.Алмас қылыш сартылдап Алтынды жүген жарқылдап Найзасы аумай қолынан, Желі тұрып оңынан... (Тарихи сөздер) 6.Бір қыз кетіп барады, Қара жорға мінгені, Қара торқа кигені... -Білегінің шырайы айбалтаның сабындай . -Көш алдында сұлудың Он қыз нөкер қасында.(«Қыз Жібек») (Тарихи сөздер) 7.Қазақтың киіз үйіне лайықталып жасалған үй жиһаздары болған. Олар кебеже, әбдіре, жүк аяқ, жастық ағаш. (Архаизмдер) Ойлы болсаң озып көр 8.Өзге елде сұлтан болғанша ,өз еліңде ұлтан бол

у с ә т і

“Оркестр”
(Имитация жасау арқылы әркім өз аспабында ойнағандай қимылдар жасау)

тестін орындау(топпен жұмыс)

Сәйкестендіру тесті


1.Тарихи сөз биік ,аласа

2.Архаизм сабарлы, байсалды

3.Антоним жәшік, әдебиет

4.Синоним отарба, патша

5.Кірме сөздер ораза,пітір

6.Қолданысқа қайта кірген сөз кебеже,кесеқап

пен тәжірибе алдым?
Төртінші бармақ -мақсатқа жету; Мен бүгін не істедім және не нәрсеге қол жеткіздім?

3. Ортаңғы бармақ -көңіл-күй жағдайы; Менің бүгінгі көңіл-күйім қандай ?
4. Екінші бармақ -ұсыныс беру, көмек беру, қызмет көрсету; Мен бүгін кімге ұсыныс бердім, көмек көрсеттім?

5. Бас бармақ -өзін-өзі бағалай, белсенділік таныту; Мен өзімді қалай сезіндім? Неліктен? Енді қандай жоспарым бар?

Үлгі

162-жаттығу
4-топ 164-жаттығу