- Главная
- Разное
- Образование
- Спорт
- Естествознание
- Природоведение
- Религиоведение
- Французский язык
- Черчение
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Геометрия
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Математика
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, фоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
Презентация, доклад на тему Исмаил Семенов
Содержание
- 1. Исмаил Семенов
- 2. МКОУ «СОШ п. Орджоникидзевский»
- 3. Дерсни
- 4. Халкъ атагъан аты джырчы ИсмайылСеменланы Исмаил.(1891-1981) .
- 5. Туугъан эли
- 6. Медреседе окъугъанды
- 7. Семенланы Унух Исмаилны атасыСеменланы Унух Исмайылни атасы хаджи болгъанды.атасы, къарт атасы да Кябада ёлгендиле.
- 8. Семенланы Исмаилны анасы ДжулдузИсмайылны анасы назмучу тиширыу болгъанды.
- 9. Исмаилны
- 10. Ол Къочхарланы Къасбот бла Джанибекланы Аппаны кезюуюнде
- 11. Аны джазгъанларында кеси шагъат болгъан керти джашау
- 12. Миллетини туугъан джуртундан узакъ джерлеге, шаркъ джанына кёчюрюлгенин, башха джашау халла назмуларында, джарларында суратланадыКёчгюнчюлюкге аталгъан назмулары
- 13. Поэтни аты Карачаевскшахарда орамланыБирине аталгъанды.
- 14. Поэтни чыгъармачылыкъ джолуПоэтни тили байда, ол халкъны тилиди
- 15. Исмаилны чыкъгъан китаблары«Джырла» (1937 дж.)«Джырла бла ийнарла»
- 16. Исмаилны башхалагъа ушамагъан
- 17. 1936 джыл Ереванда «Давид Сасун»Деген эрмен эпосну
- 18. Слайд 18
- 19. «Къарачай
- 20. «Ат чабхан къаягъа къарай»Къара къая, сен тураса,Бой
- 21. Слайд 21
- 22. «Кюннге
- 23. «Микоян Шахаргъа»Шам Къарачайны ара белгисиМикоян-Шахар тамаша!Сенде табылаб хар излегенингДжолунг, орамынг джараша.
- 24. «Сагъыш»Беш джылымда-къоюнда,Он джылымда-оюнда,Джыйырманчы джылымдаТийрелени тоюнда
- 25. Слайд 25
- 26. Кечгюнчюлюкге аталгъан назмулары
- 27. «Кёчкюнчюлюк кюнюмде»Сейир дуния, джаннган
- 28. «Тансыкълау джыр»Мен
- 29. Слайд 29
- 30. Слайд 30
- 31. ЗаманымКюнюм-гузаба,Джылым-ашагъыш,Къарамым-мыдах,Бетимде сагъышДжауады джангурСызгъырыб джелиКъартлыкъ сакълайдыЭскертмей келиб.
- 32. Слайд 32
- 33. «Къышхы сагъыш»Къыш къыямыт
- 34. «Дуния деген джилтинди»Дуния деген джилтинди,Уф, дегенлей джукъланыр!..Мени кибик бу джергеЭнтда ненча сукъланыр?..
- 35. «Джырчы Сымайыл»Чыкъдым кёклеге учунуб, учуб,Мийикден къараб дунияны
- 36. «Келлик тёлюге»Къалай насыблы
- 37. Слайд 37
- 38. Сау къалыгъыз!
МКОУ «СОШ п. Орджоникидзевский» Къарачай тилни устазы: Джуккаланы М. Х.Неделя карачаевского языка: Семенланы Исмаилны къарачай литературада энчи къол ызы
Слайд 2 МКОУ «СОШ п. Орджоникидзевский»
Къарачай тилни устазы: Джуккаланы М. Х.
Неделя карачаевского языка: Семенланы Исмаилны
къарачай литературада энчи къол ызы
Слайд 3 Дерсни мураты:
Семенланы И. фахмулу джырчыны,
назмучуны, джыргъа
макъам салыучуны къарачай литературада энчи къол ызы
бла шахрей этиу.
2. Семенлыны И. назмуларыны юсю бла сохталаны тил
байлыкъларын ёсдюрюу.
макъам салыучуны къарачай литературада энчи къол ызы
бла шахрей этиу.
2. Семенлыны И. назмуларыны юсю бла сохталаны тил
байлыкъларын ёсдюрюу.
Слайд 5 Туугъан эли Учкулан.
Семенланы Исмаил Унухну
джашыКъарачайны эски эллерини биринде Учкуланда туугъанды.
Слайд 6 Медреседе окъугъанды
Ол медреседе (араб
ал школ) окъугъанды. Назмуларын араб харифле бла джазгъанды. Башха школлада билим алырча амалы болмагъанды.
Слайд 7Семенланы Унух Исмаилны атасы
Семенланы Унух Исмайылни
атасы хаджи болгъанды.
атасы, къарт атасы
да Кябада
ёлгендиле.
ёлгендиле.
Слайд 9 Исмаилны энчилиги
Семенланы И. башха джырчыладан
артыкъ да белгили этген кеб тюрлю
фахмусу болгъанды: назму джазгъан,
макъам чыгъаргъан, джырлагъан.
фахмусу болгъанды: назму джазгъан,
макъам чыгъаргъан, джырлагъан.
Слайд 10Ол Къочхарланы Къасбот
бла Джанибекланы Аппаны кезюуюнде джашагъаны себебли, аланы усталыкъларын
да хайырландыра,
кесини табигъат берген закий фахмусун ачаргъа
онг табханды
кесини табигъат берген закий фахмусун ачаргъа
онг табханды
Слайд 11Аны джазгъанларында кеси шагъат болгъан керти
джашау керинеди. Джыйырманчы ёмюрню аллында
сексенчи джыллагъа дери къралда, аны тау
джуртунда болгъан джамагъат тюрлениуле,
Кавказны аламат табигъаты, урунуу, къазауатны суратлайды.
джуртунда болгъан джамагъат тюрлениуле,
Кавказны аламат табигъаты, урунуу, къазауатны суратлайды.
Слайд 12Миллетини туугъан джуртундан узакъ
джерлеге, шаркъ джанына кёчюрюлгенин,
башха джашау халла
назмуларында,
джарларында суратланады
джарларында суратланады
Кёчгюнчюлюкге аталгъан назмулары
Слайд 15Исмаилны чыкъгъан китаблары
«Джырла» (1937 дж.)
«Джырла бла ийнарла» (1938 дж)
«Джырла бла назмула»
(1939 дж)
«Джырла бла назмула» (1992 дж)
Орус тилге кечюрюлген «Джырла
бла назмула» (1940 дж)
«Джырла бла назмула» (1992 дж)
Орус тилге кечюрюлген «Джырла
бла назмула» (1940 дж)
Слайд 16 Исмаилны башхалагъа ушамагъан поэзиясы темалары
Сюймеклик назмула
Табигъатха аталгъан
назмула
Кечгюнчюлюкге аталгъан .
Ана тилге аталгъан
Анасына атагъан
Оюм, сагъыш этдирген
назмула
Тюзлюкню джакълагъан
назмула
Чам назмула
Кюуле
Слайд 171936 джыл Ереванда «Давид Сасун»
Деген эрмен эпосну
мингджыллыгъына аталгъан
Байрамда Совет Союзну
эм
онглу джырчыларын озуб, биринчи
Орунну алгъандыв.
онглу джырчыларын озуб, биринчи
Орунну алгъандыв.
Исмаил бютеу къралгъа белгили
джырланы «Минги Тауну»,
«Акътамакъны», «Чалкъычыкъны».
Слайд 18 «Минги Тау»
Сен
кёкге джете мийиксе
Кавказ тауланы ичинде.
Мияла кибик джылтырай,
Къанга бузларынг юсюнгде.
Юсюнгде барды акъ тонунг,
Сен джай да, къышды киесе,
Кюн бузулургъы тебресе,
Боран этерге сюесе.
Кавказ тауланы ичинде.
Мияла кибик джылтырай,
Къанга бузларынг юсюнгде.
Юсюнгде барды акъ тонунг,
Сен джай да, къышды киесе,
Кюн бузулургъы тебресе,
Боран этерге сюесе.
Слайд 19 «Къарачай таула».
Къанатлыла мекям салгъан мийикледе.
Джез
чабакъла джаратылгъан кёк кёлледе,
Алтын, кюмюш, накъут-налмаз джашыргъанса,
Ёмюрюнгю байлыкъ сакълаб ашыргъансы.
Бюгюн санга джигит джашла келедиле,
Кийик кирмез къаялагъа минедиле,
Таш ёзекден къоргъашынла аладыла,
Таш санынгда къара темир табадыла.
Алтын, кюмюш, накъут-налмаз джашыргъанса,
Ёмюрюнгю байлыкъ сакълаб ашыргъансы.
Бюгюн санга джигит джашла келедиле,
Кийик кирмез къаялагъа минедиле,
Таш ёзекден къоргъашынла аладыла,
Таш санынгда къара темир табадыла.
Слайд 20«Ат чабхан къаягъа къарай»
Къара къая, сен тураса,
Бой бермейин заманнга,
Санга джетмей
ёлюм къоркъуу,
Ёхдем къарай хар джаннга.
Ненча адам келген болур,
Сейир болуб къатынга?
Ненча тёлю ётген болур,
Джангы ат атай атынгы?
Ёхдем къарай хар джаннга.
Ненча адам келген болур,
Сейир болуб къатынга?
Ненча тёлю ётген болур,
Джангы ат атай атынгы?
Слайд 21 «Джаз»
Кюн тиеди тёгерекни джарытады,
Къанатлыланы
джыргъы оюннга тарта…
Кёзюм къарайд табигъатны хатына…
Термилеме джеталмазлыкъ затыма.
Къанатлыча кексюл кекде учалсам,
Джарлы халкъгъа тюзлюк излей кетерем.
Эй, халкъ чекген къыйынлыкъны айталсам,
Бу дунияда муратыма джетерем
Кёзюм къарайд табигъатны хатына…
Термилеме джеталмазлыкъ затыма.
Къанатлыча кексюл кекде учалсам,
Джарлы халкъгъа тюзлюк излей кетерем.
Эй, халкъ чекген къыйынлыкъны айталсам,
Бу дунияда муратыма джетерем
Слайд 22 «Кюннге къарай»
Кюн, батма сен, тилекчиме,
Мадар
таб да джаннганлай тур.
Къараннгыны ийме джерге,
Юйле ишле, къалала къур.
Хар джюрекге эт сен бийлик,
Иги умутну джетдир чакъгъа,
Хар джюрекге сал сюймеклик,
Тынчлыкъ орнат хар бир халкъгъа.
Къараннгыны ийме джерге,
Юйле ишле, къалала къур.
Хар джюрекге эт сен бийлик,
Иги умутну джетдир чакъгъа,
Хар джюрекге сал сюймеклик,
Тынчлыкъ орнат хар бир халкъгъа.
Слайд 23 «Микоян Шахаргъа»
Шам Къарачайны ара белгиси
Микоян-Шахар тамаша!
Сенде
табылаб хар излегенинг
Джолунг, орамынг джараша.
Джолунг, орамынг джараша.
Слайд 25 Патимат»
Хырхалады
Субай Патимат
Олтара бардыкъ къараша
Бизни аллыбызгъ алай чыкъгъаненг
Кийген кийиминг джараша.
Чериуанча чилле джаулугъунг
Чачагъы токъмакъ тюйюлюб,
Келишалмасакъ абзырачама
Насыб дегенден тюнгюлюб.
Олтара бардыкъ къараша
Бизни аллыбызгъ алай чыкъгъаненг
Кийген кийиминг джараша.
Чериуанча чилле джаулугъунг
Чачагъы токъмакъ тюйюлюб,
Келишалмасакъ абзырачама
Насыб дегенден тюнгюлюб.
Слайд 27 «Кёчкюнчюлюк кюнюмде»
Сейир дуния, джаннган джулдуз,
Тийген кюн,
Барысы да бизники
эд
Кёчгюнчю.
Джюрюте эк иги умутла,
Адетле,
Талпына эк джашау деген
Джандетге.
Кёчгюнчю.
Джюрюте эк иги умутла,
Адетле,
Талпына эк джашау деген
Джандетге.
Слайд 28 «Тансыкълау джыр»
Мен тансыкъ болуб келгенме, тенгле,
Учкулан
башы таулагъа.
Мен джылы салам береме энди
Ёлгенле къалыб саулагъа.
Ой, ташын джалаб, суун ичейик
Бу ёзенлени, джерлени,
Сыйлы атларын кюуге салайыкъ
Тышында джан бергенлени.
Шам Къарачайым, къачакъ джаяйым
Сени терсликден къоруулай!
Мен джылы салам береме энди
Ёлгенле къалыб саулагъа.
Ой, ташын джалаб, суун ичейик
Бу ёзенлени, джерлени,
Сыйлы атларын кюуге салайыкъ
Тышында джан бергенлени.
Шам Къарачайым, къачакъ джаяйым
Сени терсликден къоруулай!
Слайд 29
«Анам»
Ана деген Минги Таугъа миннгенлей
Ана деген дарий, дамха кийгенлей,
Кюнюм батды джарлы анам ёлгенлей,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!
…Ата деген накъут-налмаз къалады,
Ана деген джанынга джан салады,
Ол джашауну бир насыблы табады,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!
Слайд 30 «Ана тилим»
Тил
дегенинг адам джанны башха джандан
Сыйлы этген,
Тил дегенинг хар инсанны билим бериб
Алгъа элтгенн,
Тили болгъан бу дунияны патчахыды,
Тёриндеди.
Болмагъан а баш баулуду, хайуанны
Кеминдеди.
Сыйлы этген,
Тил дегенинг хар инсанны билим бериб
Алгъа элтгенн,
Тили болгъан бу дунияны патчахыды,
Тёриндеди.
Болмагъан а баш баулуду, хайуанны
Кеминдеди.
Слайд 31 Заманым
Кюнюм-гузаба,
Джылым-ашагъыш,
Къарамым-мыдах,
Бетимде сагъыш
Джауады
джангур
Сызгъырыб джели
Къартлыкъ сакълайды
Эскертмей келиб.
Сызгъырыб джели
Къартлыкъ сакълайды
Эскертмей келиб.
Слайд 32 «Къартлыкъгъа»
Къартлыкъ, сени
келгенинге хош тюлме,
Ийнан анга,
Уруш этмей бой салалмам къутсуз джыйрыкъ
Киши санга,
Сымайылны тюшюрсенг да чабхан атны
Деу белинден
Айырмазса аны алай джашаб тургъан
Шох элинден
Ийнан анга,
Уруш этмей бой салалмам къутсуз джыйрыкъ
Киши санга,
Сымайылны тюшюрсенг да чабхан атны
Деу белинден
Айырмазса аны алай джашаб тургъан
Шох элинден
Слайд 33 «Къышхы сагъыш»
Къыш къыямыт боранлытыб титиретед,
Къуу кюнлени бирем-бирем
седиретед,
Джюрегиме кетмез бушуу тюшюреди,
Ахыр кюнню кёз аллыма келтиреди.
Джюрегиме кетмез бушуу тюшюреди,
Ахыр кюнню кёз аллыма келтиреди.
Слайд 34 «Дуния деген джилтинди»
Дуния деген джилтинди,
Уф, дегенлей джукъланыр!..
Мени кибик бу джерге
Энтда
ненча сукъланыр?..
Слайд 35«Джырчы Сымайыл»
Чыкъдым кёклеге учунуб, учуб,
Мийикден къараб дунияны кердюм.
Мен эшитмеген таууш къалмады,
Джашаугъа
«сейир, тамаша», -дедим.
Маннга келгенед аллай бир кезюу:
Джумлай аламгъа айтдым сезюмю,
Къарачай тилни сыйлы этдирдим,
Къарачай джырны кенгнге эшитдирдим.
… Бир кёл басханым джаб-джангыз бир зат:
«Джырчы Сымайыл» халкъ атагъан ат,
Ёлюб кетсем да ол атым къалыр,
Халкъ ауузунда джырым сакъланыр.
Маннга келгенед аллай бир кезюу:
Джумлай аламгъа айтдым сезюмю,
Къарачай тилни сыйлы этдирдим,
Къарачай джырны кенгнге эшитдирдим.
… Бир кёл басханым джаб-джангыз бир зат:
«Джырчы Сымайыл» халкъ атагъан ат,
Ёлюб кетсем да ол атым къалыр,
Халкъ ауузунда джырым сакъланыр.
Слайд 36 «Келлик тёлюге»
Къалай насыблы адамлабыз биз!
Сёлешир ючюн-хазыр тилибиз.
Бютеу
аламда болгъан затланы
Бир да къалмайын барды атлары.
Зыгъырдан башлаб, джулдузгъа дери
Бу тилни ичине кирелле бери…
Хар не затны да сыфаты, саны
Тилибиз кескин тамамлай аны.
Келген телюле! Келлик телюле!
Сакълагъыз аны, миндемей энин-
Къошулгъан къона, къорагъан къайыта,
Ол бизни халкъгъа ёкюллюк этсин.
Бир да къалмайын барды атлары.
Зыгъырдан башлаб, джулдузгъа дери
Бу тилни ичине кирелле бери…
Хар не затны да сыфаты, саны
Тилибиз кескин тамамлай аны.
Келген телюле! Келлик телюле!
Сакълагъыз аны, миндемей энин-
Къошулгъан къона, къорагъан къайыта,
Ол бизни халкъгъа ёкюллюк этсин.
Слайд 37 Ахыр джыллары
Джырчы
Къазахстандан къайтыб
келгенден сора Учкуланда,
Октябрь элде джашагъанды.
Ол джашауун 90-чы джылында,
ауруб Гитче Къарачайда Терезе
элде ёлгенди, анда джамагъат
къабырлада асыралгъанды.
келгенден сора Учкуланда,
Октябрь элде джашагъанды.
Ол джашауун 90-чы джылында,
ауруб Гитче Къарачайда Терезе
элде ёлгенди, анда джамагъат
къабырлада асыралгъанды.
