Презентация, доклад на тему Фразеологизмнар дөньясында 5нче сыйныфта татар теле дәресе өчен презентация

мәктәбенең татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Мыегыңа чорнап куй! Бүген сиңа җиң сызганып энә белән кое казырга туры киләчәк. Вакытлыча уңышсызлыкларга очраганда күңелең төшмәсен, үзеңне кулга ал. Яңа көч туплап, алга ыргыл. Сүз бирәм, актык чиктә сине уңыш көтә!

13, 1, 8, 12, 8, 14, 17, 13, 10, 15, 7, 5
11, 2, 15, 16, 9, 4, 3, 15, 11, 7.

байлыгын, үткенлеген күрсәтә.
Бүген нәкъ менә шул бизәкләр турында сөйләшербез.

үзара берләшеп, бүленми торган төзелмәләр барлыкка китерәләр.

бәйсез сүзтезмәләр буларак та кулланылалар, мәсәлән тумаган тай, бил сындыру h.б. Әмма тумаган тайның билен сындыру дигән әйтелмә генә фразеологизм була hәм кулга кермәгән әйбердән файда алуны уйлау дигән мәгънәне белдерә.

Фразеологизм тууы

Үзара тыгыз бәйләнгән берничә сүзле төзелмәләр бер бөтен мәгънә аңлата, җөмләнең бер кисәге була. Аларны тотрыклы сүзтезмәләр яки фразеологизмнар, фразеологик әйтелмәләр (грекча phrases (фрасис) «әйтем» ) дип атыйлар.

йомганчы
Кызыл кар яугач
Кояш белән тору
Куеныңда таш саклау
Ике куян тоту

Буйсынмау
Ике эшне берьюлы башкару
Начар язу
Зыян салу
Тиз
Үчле булу
Алдау
Беркайчан
Иртә

тиен
шикелле

Колагына аю баскан

Куян булып йөрү

балык кебек йөзә, ут-суны кичкән, борын чөю, талканы коры, үгез үлсә- ит, арба ватылса – утын, чебен тимәс чер итәр, кулында ут уйната, куш йөрәкле, тулган ай кебек, дилбегә кактырмый.

Кешене фразеологизмнар ярдәмендә бәяләү

Тискәре

уңай

… телен кискән
… кебек кабарынган
… кебек телсез
… кебек киребеткән
… тиресе ябынган

Тавык чүпләп бетерерлек түгел

Дуга белән печән чабу

Аю хезмәте күрсәтү

таң әтәчләре белән уяндым. Эчемдә бүреләр улый иде. Күршеләргә кердем, аның да көймәсе комга терәлгән. Без аның белән бармакка бармак сукмыйча икенде күләгәсенә кадәр утырдык. Балыксыз балык шулпасы пешереп ашадык. Ни үле, ни тере түгел кайттым. Ә монда абый йомыш куша: «Бер аягың монда, икенчесе тегендә булсын» - ди. Тышка чыксам, болыт тишелгәнмени: яңгыр чиләкләп коя, Күкри бабай тарантасына утырып чыккан, ялт-йолт яшен кисә. Кире борылдым: гомерем ике түгел лә! Керсәм абый гайрәт чәчә: «Стенага борчак аткан сыман, бер йомышка ярамыйсың, синнән ни Аллага, ни муллага, югал күземнән!» Мин борынымны салындырып, юрган астына чумдым. Ярар, безнең урамда да бәйрәм булыр әле!
(Белешмә өчен сүзләр: күк күкри, коры су, күп, эшләре бармый, арып, тиз генә, кич җиткәнче, яшен яшьни, ачулана, кит моннан, файдасыз, иртә, сүзне тыңламыйсың, үпкәләп, бер нәрсә эшләмичә, безгә дә рәхәт чаклар килер, ашыйсы килә,).

мисаллар китерегез.

сез ничек
эшләдегез?