Презентация, доклад на тему Етістерв 8 классе

Етіс түрлеріне тоқталу,жасалу жолдарын көрсете отырып айырмашылықтарын айқындау;
Тәрбиелілік- жаңа технологияны қолданып білімдерін көтеру.
Әдісі: деңгейіне қарай дамыта оқыту.
Түрі: Жаңа сабақ.
Көрнекілігі :Таблица,карточка,семантикалық карта.
І.Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау

өздік етістерінің қалай жасалғандығына көңіл аударыңыздар.Оларды мәтіннен теріп жазыңдар).
Үй тапсырмасын тексеріп, оқушыларға оқытқызу.
Үй тапсырмасын қорытындылау.

Етістіктің түрлері

Мағынасына қарай

Тұйық:
Көру,бергізу,нақтыла

Болымды:кел,бар.
Болымсыз:келме,барма.

Салт:жүр,ер,байла
Сабақты:ата,көр,
тап,ек

Құрамыны қарай
Дара:айтты
Күрделі:айтып барған

Өздік етіс:көрінді
Өзгелік етіс: айтқызды

Тұлғасына қарай
Негізгі:кел,бар
Туынды: шегеге

істеді?Не қылады?
Асан жуынды

Ырықсыз
Жина-л-ды
Қимыл иесі айтылмайды бірақ іс орындалады.
Не істелінеді?Не қылынады?
Сурет ілінді

Ортақ
Тер-іс-ті
Қимыл иесі бірнеше адам болады.Не қылысты?
Олар тасысты

Өзгелік
Оқы-т-ты
Қимыл иесі істі біреуге орындатады.Не істетті?Не қылғызды?
Сурет салғызды.

сөйлемдегі іс иесі,яғни субъектінің тікелей өзі емес,екінші бір басқа субъект,қимылды орындаушы арқылы істелінетінін білдіріп,белгілі бір жұрнақтар арқылы жасалады.Ол жұрнақтар мыналар: 1)-ғыз,-гіз,-қыз,-кіз: отырғыз,жүргіз; 2)-дыр,-дір,-тыр,-тір,-ыр,-ір: салдыр; 3)-т; жасат,сөйлет. Өзгелік етісті сөйлемде қимылды,іс-әрекетт іске асырушы екі субъект болады:Бірі- сол қимылды орындатушы,екіншісі-қимылды тікелей орындаушы. Мысалы: Мектеп айналасына ағаш отырғызылады. Абай үйге келген қонақтарға жыр айтқызды. Айнұр Омарға кітап оқытты,мазмұнын айтқызды. ІV.Оқулықпен жұмыс.241-жаттығу.Берілген сөздерден қажетті жұрнақ арқылы өзгелік етіс жаса. Үлгі: көбей-т-тір,ойлан-дыр,оқы-т-тыр.

242-жаттығу. Сөйлемдердің құрамынан өзгелік етісті теріп алып,олардың түбірі мен жұрнақтарын дефис арқылы ажыратып жазыңдар. Үлгі: тарт-тыр-ып. 2-деңгейдің тапсырмасы. Терме диктант. Берілген мақал-мәтелдерден өзгелік етістерді теріп жаз. 1.Ер өтірік айтпайды, Жоқтық айтқызады. 2.Ер асылық айтпайды,Тоқтық айтқызады. 3.Ақыл көпке жеткізер, Өнер көкке жеткізер. 4.Өзен,су көлге жеткізер, Соқпақ жолға жеткізер,Жол молға жеткізер. 5.Ақылды адам айқызбай білер, Ақ сұңқар қаққызбай білер. 6.Ашу шабыстырады, Ақыл табыстырады. 7.Елдестірмек елшіден, Жауластырмақ жаушыдан.

етісті тауып,өзгелік етіске айналдырып,сөйлем құраңдар. 1.Ағашқа қонып,қаранып, Қанатын,жүнін таранып, Болмақшы еді мәз-мейрам 2.Ісіндің,кебіндің, Сонда да не пайда? Түрі жат өгіздің, Сен қайда,ол қайда. 3.Төсі төмен салынған, Бауыры ішке алынған, Шоқтығы озат көрінген Қатар тұрған нарыннан Құлан дерсің мүсінін Қарап тұрсаң алдынан. Отан қорғар ұлымның Мінеріне осы ат Лайық деп танылған.

дегеніміз не? Мысал келтіріңдер. VII.Үй тапсырмасы. 243-жаттығу. Берілген өзгелік етістерді қолданып сөз тіркесі мен сөйлем құраңдар. Үлгі: Жыр айтқыз. Абай үйге келген қонақтарға жыр айтқызды.