Слайд 1БАШҠОРТостандың
ХАЛЫҠ
шағирҙарЫ
һәм яҙыусылары
Слайд 21) Мәжит Ғафури (1923 йыл)
2) Рәшит Ниғмәти (1959 йыл)
3) Мостай Кәрим
(1963 йыл)
4) Сәйфи Ҡудаш (1964 йыл)
5) Зәйнәб Биишева (1990 йыл)
6) Назар Нәжми (1992 йыл)
7) Рәми Ғарипов (1992 йыл)
8) Рауил Бикбаев (1993 йыл)
9) Әнғәм Атнабаев (1997 йыл)
10) Ноғман Мусин (2001 йыл)
11) Әхиәр Хәкимов (2001 йыл)
12) Марат Кәримов (2003 йыл)
13) Тимер Йосопов (2003 йыл)
14) Александр Филиппов (2004 йыл)
15) Нәжиб Асанбаев (2006 йыл)
16) Ғайса Хөсәйенов (2008 йыл)
17) Абдулхаҡ Игебаев (2010 йыл)
18) Ҡәҙим Аралбаев (2011 йыл)
Слайд 3Мәжит Ғафури –
(1880-1934)
1923 йылда Башҡорт АССР-ның халыҡ шағиры тигән юғары
исем бирелә.
Слайд 4Әҫәрҙәре:
Поэзияһы: «Ишан шәкерттәре», «Гөлдәр
баҡсаһында», «Бир ҡулыңды», «Ҡыҙыл
байраҡ», «Үҙем
һәм халҡым», «Мин ҡайҙа?»;
Прозаһы: «Ярлылар йәки өйҙәш ҡатын»,
«Ҡара йөҙҙәр», «Шағирҙың алтын приискыһында», «Тормош баҫҡыстары»;
Драматургияһы: «Ҡыҙыл йондоҙ»,
«Ҡара йөҙҙәр» һ.б.
Слайд 5Рәшит Ниғмәти
(1909-1959)
1959 йылда Башҡорт АССР-ның халыҡ шағиры тигән исем бирелә.
Слайд 6Әҫәрҙәре:
«Ҡыҙымдың hорауҙарына яуаптар»,
«Киләсәккә сәйәхәт», «Кереш», «Минең
баҡсамда», «Йәмле Ағиҙел буйҙары»,
«Дауылдар тыуҙырған ғүмер»,
«Һинең кәләшеңдең хаттары» - 1943,
«Башҡортостан hүҙе» - 1944,
«Мөхәббәт һәм нәфрәт йыры» - 1942
Һаҡмар ҡыҙы» - 1952, «Сәләм һүҙе» - 955,
«Врач Ғимранов», Ағиҙел ярында»,
«Урман шаулай», «Уның йондоҙо» һ.б.
Слайд 7Мостай Кәрим
(1919-2006)
СССР-ҙың Социалистик Хеҙмәт Геройы, СССР-ҙың
Ленин һәм Дәүләт премиялары, Башҡортостандың
Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты.
1963 йылда Башҡорт АССР-ның халыҡ шағиры
тигән юғары исем бирелә.
Слайд 8Әҫәрҙәре:
Шиғри шәлкемдәре: «Европа –Азия»,
«Вьетнам яҙмалары», «Болгар дәфтәренән»,
«Үлмәҫбай», «Сер», «Йылмайыу»,
«Ҡара һыуҙар» поэмалары.
Драма әҫәрҙәре: «Ҡыҙ урлау», «Ай тотолған төндә», «Ташлама утты, Прометей!», «Салауат», «Айгөл иле» һ.б.
Проза әҫәрҙәре: «Өс таған», «Беҙҙең өйҙөң йәме», «Оҙон-оҙаҡ бала саҡ», «Ярлыҡау» һ.б.
Слайд 9Сәйфи
Ҡудаш
(1894-1993)
1964 йылда Башҡорт АССР-ның халыҡ шағиры тигән исем бирелә.
Слайд 10Китаптары:
«Азатлыҡ йырҙары»,
«Һабан йырҙары»,
«Көрәш батыры»,
«Яҙ көткәндә»,
«Яҙҙы ҡаршылағанда»
«Ҡушҡайын» романы.
һ.б.
Слайд 11Зәйнәб
Биишева
(1908 – 1996)
1968 йылда Салауат Юлаев исемендәге премияға, 1990 йылда
Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы тигән юғары исемгә лайыҡ була.
Слайд 12Әҫәрҙәре:
«Партизан малай» китабы (1942);
Повестары: «Көнһылыу», «Гөлъямал»,
«Дуҫ булайыҡ», «Сәйер кеше» (1960),
«Уйҙар, уйҙар» (1963);
Хикәйәттәре: «Мөхәббәт һәм нәфрәт» (1964),
«Һөнәрсе һәм Өйрәнсек»;
Сәхнә әҫәрҙәре: Тылсымлы ҡурай (1957),
Гөлбәҙәр (1961), Зөлхизә (1981),
«Яҡтыға» трилогияһы: (1956 – 1969)
«Кәмһетелгәндәр» (1959), «Оло Эйек
буйында» (1967), «Емеш» (1968) һ.б.
Слайд 13Назар
Нәжми
(1918-1999)
1992 йылда Башҡортостандың халыҡ шағиры
тигән юғары исем бирелә.
Салауат Юлаев
исемендәге дәүләт премияһы лауреаты.
Слайд 14Китаптары:
«Тамсылар» - (1950)
«Тулҡындар» - (1955)
«Көтөлмәгән ямғыр» - (1960)
«Ер һәм йыр»
- (1962)
«Шиғырҙар һәм поэмалар» - (1964)
«Көҙгө һуҡмаҡтар»
«Яҙғы йыр»
«Ата йорто» - (1988)
«Яңы йырҙар» - (1966)
«Тыуған яғым -тыуған ерем» - (1979)
«Йырҙар һәм романстар» - (1983)
Драматургияһы: «Яҙғы йыр»,
«Хуш, Хәйрүш!»,
«Егет егетлеген итә!»,
«Гармунсы дуҫ»,
«Күршеләргә ҡунаҡ килгән»,
«Ҡыңғыраулы дуға»,
«Әтәмбай».
Слайд 15Рәми
Ғарипов
(1932-1977)
Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты.1992 йылда Башҡортостандың халыҡ шағиры
тигән юғары исем бирелә.
Слайд 16Китаптары:
«Йүрүҙән» - 1954;
«Таш сәскә» - 1958;
«Һабантурғай йырҙары» - 1964;
«Осоу»
- 1966;
«Аманат» - 1969;
«Миләш-кәләш» - 1974;
«Йондоҙло уйҙар» - 1979;
«Умырзая йыры» - 1981;
«Возвращение» - 1981;
«Минең антологиям» - 1990;
«Алырымҡош менән Бирмәмҡош» - 1992;
«Ғүмәр Хәям» - 1993.
Слайд 17Рауил
Бикбаев
(1938)
Ғәлимов Сәләм исемендәге йәштәр,
Салауат Юлаев исемендәге дәүләт
премиялары
лауреаты.
1992 йылда Башҡортостандың халыҡ шағиры
тигән юғары исем бирелә.
Слайд 18Китаптары:
«Ҡош юлы»: шиғырҙар, 1967;
«Ғүмер уртаһы»: шиғырҙар, поэмалар, 1976;
«Бураҙналар»: шиғырҙар, поэмалар, 1985;
«Поющие скалы»: стихи, 1986;
«Эволюция современной башкирской поэзии», 1991;
«Ш.Бабич. Жизнь и творчество», 1995.
Слайд 19Әнғәм Атнабаев
(1928-1999)
Башҡорт әҙәбиәтен үҫтереүҙә күрһәткән юғары хеҙмәттәре өсөн 1997 йылда Башҡортостандың
халыҡ шағиры тигән исем бирелә.
Слайд 20Китаптары:
Шиғыр китаптары:
«Мин һиңә өндәшәм»,
«Йөрәк менән һөйләшеү»,
«Йәшлек менән
осрашыу»,
«Йөрәгем юлдары» һ.б.
Драматургияһы: «Ул ҡайтты»,
«Әсә хөкөмө»,
«Балаҡайҙарым»,
«Игеҙәктәр»,
«Хушығыҙ, хыялдарым» һ.б.
Слайд 21Ноғман
Мусин
(1931)
Башҡорт әҙәбиәте өлкәһендәге оло хеҙмәтен баһалап уға 2001 йылда Башҡортостандың
халыҡ яҙыусыһы тигән юғары исем бирелде.
Слайд 22Әҫәрҙәре:
Повестары: «Зөһрә», «Ер биҙәге»,
«Ауылым юлы», «Йыртҡыс тиреһе»;
«Төпкөлдән төшкән килен»,
Балалар
өсөн повестары: «Һуғыш төш түгел», «Аҡ бурандар», «Атайымдың өс һәнәге»,
«Аҡ юл һиңә!», «Мин дә ата балаһы»;
Романдары: «Һайлап алған яҙмыш»,
«Мәңгелек урман», «Яралы кеше тауышы»,
«Шунда ята батырҙар һөйәге».
Слайд 23Әхиәр Хәкимов
(1929 – 2003)
Башҡорт әҙәбиәтен үҫтереүҙә күрһәткән юғары хеҙмәттәре өсөн 2001
йылда Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы тигән юғары исемгә лайыҡ була.
Слайд 24Әҫәрҙәре:
Повестары: «Осар ҡоштар»,
«Бәйге» (1981)
«Күпер» (1983)
«Аҡһаҡ бүре»;
Романдары: «Ҡуштирәк» (1984)
«Һауыр ҡумта»,
«Думбыра сыңы» (1991)
«Каруан»
һ.б.
Слайд 25Марат
Кәримов
( 1930)
Башҡорт әҙәбиәтен үҫтереүҙә күрһәткән
хеҙмәттәре өсөн 2003 йылда
Башҡортостандың халыҡ
шағиры тигән
юғары исем бирелә.
Слайд 26Китаптары:
Шиғри әҫәрҙәре: «Йырҙың дауамы»,
«Бөрөләр», «Яңы йондоҙ күрҙем»,
«Йәшлегем - йәшнәр
көнөм»,
«Ете көнөм - ете моң»,
«Тынышмау билдәләре».
Проза әҫәрҙәре: «Көлкөлө хикәйәләр»,
«Алланың ҡашҡа тәкәһе»,
«Ялған һуҡмаҡ» һ.б.
Слайд 27Тимер
Йосопов
(1938)
Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы лауреаты.
2003 йылда Башҡортостандың
халыҡ
шағиры тигән маҡтаулы исем бирелә.
Слайд 28Китаптары:
«Икмәк еҫе»,
«Йылдар сылбыры»,
«Алтын туҙан»,
«Усаҡ яна»,
«Хәтеремдең тере ҡуҙҙары»,
«Олатайҙар юлы»,
«Ташҡын» һ.б.
Слайд 29Александр Филлипов
(1932-2011)
Ғәлимов Сәләм исемендәге йәштәр
премияһы лауреаты.
2004 йылда Башҡортостандың халыҡ шағиры
тигән исемгә лайыҡ булды.
Слайд 30Әҫәрҙәре:
«Зарницы», «Зимний сон»,
«Когда сверкает молния»,
«Горсть земли» (1968),
«Пора тополиных
вьюг» (1972),
«И много-много лет» (1976),
«Перелески» (1981),
«Слог» (1984), «Добрый свет дня. Избранные произведения» (1982),
книга переводов «Звездные пути» (1989),
«Белая верба» (1992) и другие.
Поэтический сборник «Журавлиный полет».
Слайд 31Нәжиб
Асанбаев
(1921)
2006 йылда Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы тигән юғары исемгә лайыҡ булды.
Слайд 32Хикәйәләр йыйынтығы: «Кәрим» (1947),
«Вәлимә» (1953);
Сәхнә өсөн әҫәрҙәре: «Беҙгә егеттәр килде» (Комедия,
1955),
«Рәйсә» (Пьеса, 1959),
«Фәйзи» (Пьеса,1964),
«Кәләш әйттергәндә» (Комедия, 1964),
«Ҡанат йәйгәндә» (Драма, 1969),
«Куктән төшкән бәхет» (Комедия, 1969),
«Алтын бишек» (Пьеса, 1971),
«Һыу юлы» (Комедия, 1972),
«Зәйтүнгөл» (Пьеса, 1975),
«Иртәнге йондоҙ» (Пьеса, 1976),
«Киң урамдар тар ине» (Комедия)
«Ҡыҙыл паша» (Пьеса, 1982),
«Көҙән башҡорто» (Пьеса, 2004).
Әҫәрҙәре:
Слайд 33Ғайса
Хөсәйенов
(1928)
Башҡортостандың Атҡаҙанған фән эшмәкәре, (1976),
Рәсәй Федерацияһының Атҡаҙанған фән эшмәкәре
(1989),
Салауат Юлаев исемендәге премия лауреаты, (1980).
Ил, халыҡ алдындағы оло хеҙмәтен баһалап уға 2008 йылда Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы тигән юғары исем бирелде.
Слайд 34Монографиялары: «Сәйфи Ҡудаш ижады» (1959),
«Дауыт Юлтый» (1963), «Шағирҙар» (1981),
«Мостай
Кәрим: Шәхес. Шағир. Драматург. Прозаик» (1994);
Тарихи-документаль повестары: «Алдар-батыр
ҡиссаhы» (1981), Пугачев фельдмаршалы» (1984);
Тарихи китаптары: «Мөхәмәтсәлим Өмөтбаев» (1989),
«Ҡанлы илле биш» (1993), «Әхмәтзәки Вәлиди Туған» (2003), «Батырша» (2005);
Эссе-китабы: «Тормош» (1989).
Әҙәбиәт буйынса мәктәп дәреслектәре һәм хрестоматиялары төҙөүсеһе
Хеҙмәттәре:
Слайд 35Абдулхаҡ Игебаев
(1930)
2010 йылда Башҡортостандың халыҡ
шағиры тигән юғары исемгә лайыҡ була.
Башҡортостандың Ғәлимов Сәләм исемендәге
йәштәр һәм Салауат Юлаев исемендәге дәүләт
премиялары лауреаты.
Слайд 36Китаптары:
«Йәшлек йыры», «Тыуған ер»,
«Яңы һыҙаттар», «Минең һеңлем»,
«Ирәндек бөркөтө», «Аҡбуҙат «,
«Йылмайығыҙ, йондоҙҙар»,
«Алтын тулҡындар»,
«Еҙ ҡыңғырау», «Урал тауышы»,
«Һағына белә икән таштар ҙа»,
«Ҡайҙа һайрай һандуғасҡай»,
«Беләм ерем-һыуым ҡәҙерен!»,
«Бәләкәс дуҫтарыма»,
«Гөлдәр һиберҙәй булам!»,
«Һеҙҙең өсөн, балалар»,
«Йәнгүзәлем» һ.б.
Слайд 37Ҡәҙим
Аралбай
(1941)
1996 йылда Салауат Юлаев исемендәге премияға, 2011 йылда Башҡортостандың халыҡ
шағиры тигән юғары исемгә лайыҡ була.
Слайд 38Китаптары:
«Батыр яраһы» (1980),
«Аҡ тирмә» (1982), «Әле һуң түгел» (1982),
«Утлы кисеүҙәр» (1983),
«Һөйөүем йондоҙо» (1986), «Рух яҙыуы» (1995),
«Тау эйәһе» (1997), «Замана әкиәте»,
«Таналыҡ тауышы»,
«Һандуғас һәм ҡылыс»,
«Йырҙарында һуғыш һулышы»,
«Шәжәрә байрамын үткәреү буйынса өлгө» (2006),
«Хәтеремдең тере ҡуҙҙары»,
«Ҡаратау тотҡоно»,
«Һайланма әҫәрҙәр» һ.б