Презентация, доклад на тему Қазақ тілі пәніндегі күрделі тақырыптарды меңгерту жолдары

мен әдебиет пәні мұғалімі
Нұрсейтова А.К.

игерту;
Өзіндік ойлау, іздену дағдыларын дамыту;
Тіл мәдениетіне тәрбиелеу.

сәйкестендіреді.
Алған білімдерін пайдаланып, кейбір тақырыптарды оңтайлы меңгеруді көрсетеді.
Көркем мәтінге тілдік талдау жасай отырып, ерекшеліктерін ажыратады.
Тақырыптар бойынша ойларын жинақтап, тұжырымдайды.
Қарастырылған мәселеге шығармашылық тұрғыда өзіндік баға береді

Ж.Баласағұн.

тақырыптарды меңгертуде қиындық бар? Оны меңгертудің тиімді жолдарын атаңыздар.

жауап береді.3.Оқушылар жұптарға бөлініп, ең үздік деген сұрақтарын біріктіреді. 4.Оқушылар жаңа жақсартылған жауаптарымен бөліседі.
«Алтын балыққа арналған аквариум»
«Алтын балықтар» ортада, қалған қатысушылар тыңдаушылар ретінде оларға сұрақ қойып, түсініктеме беруді талап ете алады.
«Еркін әңгіме»- шағын топта оқушылар материалды талқылайды, мұғалім не көшбасшы оқушы басқаларға көмектеседі.

алмай,
Еңку-еңку жер шалмай,
Қоңыр салқын төске алмай,
Тебінгі терге шірімей,
Терлігі майдай ерімей,
Алты малта ас болмай,
Өзіңнен туған жас бала
Сақалы шығып жат болмай,
Ат үстінде күн көрмей,
Ашаршылық, шөл көрмей,
Арып-ашып жол көрмей,
Өзегі талып ет жемей,
Ер төсектен безінбей,
Ұлы түске ұрынбай,
Түн қатып жүріп түс қашпай,
Тебінгі теріс тағынбай,
Темірқазық жастанбай,
Қу толағай бастанбай,
Ерлердің ісі бітер ме?! (Махамбет .)

Тоғжанға Абайдың бар өлеңін естіртіпті де, ақырында бір жол жүз көрісуге көндіріпті.Мал қораның есігін Ербол ептеп ашты да, Абайды түйе қораның ішіне енгізіп, өзі қараңғыны сипалап жүріп кетті. Абай сол қараңғыда тапжылмай, тынысын тартып тұрған шақта, өз жүрегінің тоқтасыз дүрсілін сезді.Абай ақырын сәлем беріп, жасаулы отауға кіргенде, аққұба жеңге төсек жанында тұр екен де, Тоғжан жерде көрпе үстінде отыр екен.Абай амандасып тоқтағанда, сыпайы жеңге жақындап кеп, тымағын алып, белін шешті.(М.Ә. «Абай жолы», 1-к, 188-бет)

аласыздар?
Үйірлі мүше мен күрделі мүшелердің ұқсастығы, айырмасы неде деп білесіздер?
«ды» формасы қандай қызметтерде жұмсалады?
«Кейін, бұрын, бірге» сөздері қандай жағдайда шылау, қандай жағдайда үстеу қызметін атқарады?

Морфологиялық талдау жасаңыздар.

4-топ. Шылау мен үстеуді ажыратып жазыңыздар.

тұрақты

Сөздердің байланысу түрлері, тәсілдері

Синтаксистік талдау

қоймаған соң, Амантай есік алдында, ең шетте, отырды. Тымақтың түрілмеген құлағы жағын сабалап, шекпенінің етегі делдие түсіп, еңкелектей басып, Омар Игілікті қуып жетті.Топ алдында сөзді ол түгел айтқызса, өзіне- өзі соққы тигізгендей болатынын сезіп, Дәркембай мен баланы ықсыра, қалың топтан шет бөлініп шықты. Бұлар үйге кіргенде түн ортасы жуық еді, бірақ Дәурен мен Айжан әлі жатпапты.

Жамалдың
құлағына анық естіледі. Қимылынан
өткірлікті байқаған Жомарт батыр
сүйсініп қалды. Бидай өңді жігітті есіне
түсірді. Шымыр бейнені берен сауыт әдемі
айқындайды. Ол елге енді келген-ді.
Елшілерге жылы ишарат көрсетті.

жазиралы өлкеге айналады.
Содан бері қаншама ғасыр өтті әрі адамдар
да өзгерді. Әміршіден бұрын сарайға біреу
кірген емес. Алтайдан әрі оның бұрымы
іспеттес Бұқтырманы көресіз. Алтайдан әрі
Қазақстанның жері жоқ. Осыдан бұрын
мұндай сұлу аймақты көрмеппін. Келгеннен
кейін көрдім.

талдау(фонологиялық)

Дыбыс үндестігі

, ә , , , е, э
Қысаң 0: ы,і,у,ұ,ү,и
Ерін-езу: Еріндік 0: о,ө,у,ұ,ү (ерін дөңгеленіп
айтылады)
Езулік 0: а,ә,е,э,и,ы,і.
Тіл қатысы: Жуан : а, о, (у), ұ,ы.
Жіңішке : ә, ө, (у), ү, і, е, э,и.

а

о

ө

У,қ

0: р, л, й, у, м, н, ң.
25 - 7 үн = 18 0.
18 - 4 (х, ч, ц, щ)= сыңары жоқ =14
Қатаң 0: п,ф,к,қ,т,с,ш – 7.
Ұяң 0: б,в, г, ғ,д,з,ж – 7.

Тұйық буын

Бітеу буын :

өзен арқырап, етекке ентелей құлайды.

қазан)

бар бетінің әрі кетпегені.
В. Ол әрі қаламмен, әрі қарындашпен жазып отыр.
С. Бірақ Мамырбайдың қойшы деген аты ғана.
Д. Асаннан әрі Әйгерім отыр екен.
Е. - Әрі кет, - деді ағам.
 
2. Демеулік шылауды тап.
А. Қызметін істесе де, қарайлағысы келмегені ғой.
В. Уа, не қыл деп отырсың?
С. Менің жаным да алма ағаштай гүлдеді.
Д. Мен он төрттемін, ал сен нешедесің?
Е. Арман үшін аттану
 
3. Жалғаулық шылауды тап.
А. Ақыл мен санасы бар.
В. Оны мен бірге ойнама.
С. Дәру мен ішті
Д. Е мен отырғызды.
Е. Мен елдің елшісімін.

аударылып, адамдары суға батады-мыс.
С. Қарғам-ау сен қалайсың мен дегенде?
Д. Талдықорғанда әсем де биік ағаштар көп.
Е. Әлгі сөздің мәнісін отырмысың сұрамай?
 
Сұраулық демеулік
Септеулік демеулік
Демеулік шылау
Болжалдық демеулік
Жалғаулық (ыңғайластық)
 
5. Септеулік шылау
А. Ол алда келеді, мен кейін қалып қойдым.
В. Ауылдан кеткеннен кейін көрмедім.
С. Құс екеш құс та балапанын қорғайды.
Д. Түн мен күн орнын ауыстырады.
Е. Сен де ғашық болыпсың-ау!
 

Досың (мен ) сырлас.
С. Шексіз құрмет (пен) қарасады.
Д. Мұғалім (мен) кеңес.
Е. Астана (мен ) мақтанамыз.

7. Сәйкестендір
А. Баламды медресеге біл деп бергенмін.
В. Ол өзінің келешегіне күлімсірей қарайды.
С. Марат үйіне кеш барған-ды.
Д. Алыс-жақын түгел хабарланды.
Е. Жолаушылар малды ауылға тап болған.
 
Жедел өткен шақ
Табыс септік жалғауы
Жіктік жалғауы
Қатыстық сын есім
Демеулік шылау
 
8. Сәйкестендір
А. Шербек, ара, атауыз, пышқы, сүргі, ыңғыру.
В. Атыз, жүйек, құлақ суы, мұрап суы, орақ, тырма.
С. Қоза, шиіт, терім, терімші.
Д. Қауыншек, әңгелек, торлама.
Е. Жүген, шылбыр, үзеңгі.
 
Мал шаруашылығына (жылқы) байланысты кәсіби сөз.
Бау-бақшаға байланысты кәсіби сөз.
Ағаш кәсібіне байланысты сөз.
Мақта кәсібіне байланысты сөз.
Егіншілікке қатысты сөз.

жебе, уез
С. Биқасап, дүрия, патсайы, саптыаяқ.
Д. Кекілдім, төре жігіт, жасыл
Е. Албасты, мылжың, қыртпа.

Табу
Дисфемизм
Неологизм
Архаизм
Тарихи сөз

Тарихи сөздерді тап.
А. Даңғыл, космос, асадал
В. Қараша, ханзада, қызыл отау
С. Сынып, мәре, бастаңғы
Д. Ауылнай, төреші, класс
Е. Ұйқас, жүйек, мұғалім.

сабақтасты, үйірлі мүшелерді қатыстыру)

Бағалау

жетістіктерінің нәтижелерін бағалау үшін оқушылардың сандық, сапалық көрсеткіштері мен оқудағы нәтижелілігін, жеке ерекшеліктерін ескеретін 12 балдық межелік бағалау белгіленді.

беру үдерісіне қатысушыларға таныс, ұжым талқысынан өткен, нақты анықталған өлшемдер арқылы оқушылардың оқу жетістіктерін салыстыруға негізделген үдеріс. Жиынтық (оқуды бағалау- қорытынды)және қалыптастырушы бағалау(күнделікті жұмыс барысында жүзеге асады, оқушының ағымдағы оқу үлгерімінің көрсеткіші, оқушы- мұғалім арасындағы кері байланысты қамтамасыз етіп, оқу үдерісіне дер кезінде өзгеріс енгізуге мүмкіндік береді ) деген екі түрі бар.

Критериалды бағалау

*
Өлшенетін нәрсе ғана өнімдірек жасалады.
* * *
Жоспарлаған адам ғана жақсы ұйымдастыра алады
* * *
Мұхитты жүзіп өту үшін кемені өзің жасауың керек