Слайд 1№1 Дінмұхамед Қонаев атындағы мектеп-гимназия
Мектеп-білім тірегі,ұстаз оның жүрегі”
“Өз білімімді
көтеру
тақырыбым:
Сабақта оқушылардың
іздену мен зерттеу
дағдыларын қалыптас -
тыратын өзіндік жұмыстар
арқылы таным
қызығушылықтарын
арттыру.
2015-2016 о.ж.
Абуева Г.С.
Слайд 2Тиімді
әдіс-тәсілдер
-сапалы білім кепілі
Шеберлік сабағы
Өткізген: №1 Дінмұхамед Қонаев атындағы мектеп-гимназиясының тарих
пәні мұғалімі
Абуева Г.С.
Кордай ауылы 2015жыл
Слайд 3Мақсаты:
Мұғалімдерді оқыту мен оқудағы бағдарламаның
7 модулінің мақсаттары, негізгі ұғымдарына сай сабақта қолдануға болатын әдіс-тәсілдерімен таныстырып,
іс-тәжірибесінде пайдалануға бағыттау.
Слайд 4“ҰСМҚ”
әдісімен жауап беремін
Оқу сапасын арттыру үшін қойылатын талаптың ерекшелігі
Слайд 5Менің ойымша:
Сабақтар топтамасына жеті модульді ықпалдастыруда
Қазақстан Республикасының педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттыру
курстарының деңгейлік бағдарламалары оқушылардың қалай оқу керектігін үйреніп, соның нәтижесінде еркін, өзіндік дәлел - уәждерін нанымды жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни пікір - көзқарастары жүйелі дамыған, сандық технологияларда құзырлық танытатын оқушы ретінде қалыптасуын қамтиды. Мектеп жұмысы мен оқушы жетістіктерін өрістетудегі негізгі тұлға – мұғалім. Орта білім беру жүйесінде әлемдік жоғары деңгейге қол жеткізген анағұрлым танымал оқыту әдістемелері арасында сындарлы «конструктивті» теориялық оқытуға негізделген тәсіл кең тараған. Сындарлы оқытудың мақсаты - оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімдерін сыныптан тыс жерлерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамасыз ету.
Слайд 6
Сындарлы оқыту(ойлауды дамытуда бұрынғы алған білімдері астарласа қолданылады)теориясына,
оқушының идеясы мен
білім біліктілігін дамытуға
негізделген тәсіл
Сындарлы оқытудың мақсаты - оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту, алған білімдерін сыныптан тыс жерлерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуін қамтамасыз ету.
креативтілікті қалыптастыру
(жаңа идеялар қабылдау,дәстүрлі идеядан ауытқитын,проблемаларға өзгеше қарап оны шешу жолдарын ерекше тәсілмен шешетін индивид)
Себебі:
Оқытудағы Кембридж тәсілінің теориялық негіздері
Слайд 7
Деңгейлік бағдарламалар ойлаудың жаңа тәсілдерін ұсынады, содан кейін жұмысты
ұйымдастыру жөніндегі идеялар мен сыныптағы жұмысқа жаңа әдістерді енгізуге көмектесетін құралдарды алға тартады.
Сыныпта өзгерістерді іске асыру үшін бастап жатқан істеріміз мысал болады.
Слайд 8 Нәтижесінде:
Өздігінен реттелетін оқудың үш элементі маңызды
болып табылады:
Тапсырмамен жұмыс барысында өздігінен бағыттаушылығы
- оқушылардың проблемалар мен мақсаттарды өздігінен айқындауы
-проблеманы шешу және мақсатқа жету үшін әдіс-тәсілдерді өздігінен таңдауы
Слайд 9Сапалы және табысты оқыту
Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер
Сыни тұрғыдан
ойлауға
үйрету
Талантты және дарынды балаларды оқыту
Білім беру үшін бағалау және оқуды бағалау
Білім берудегі АКТ
Жас ерешелгіне сәйкес білім беру
Білім берудегі басқару және көшбасшылық
Мерсердің зерттеуіне сәйкес әңгімелесу оқушылардың білім алуының ажырамас бөлшегі болып табылады және әңгімелесудің үш түрі бар. Әңгіме- дебат, топтық әңгіме, зерттеушілік әңгіме
Мұғалім дамыту жұмысының көшбасшысы (Нұсқаулық)
Мерсер сыныпта талқылаудағы дәлелдің үш түрін анықтады. Олар: пікірталас-әңгіме, оқушылар бәсекеге қабілетті; басқа адамдардың көзқарасын қабылдауды қаламайды; кумулятивтік әңгіме; зерттеушілік әңгіме, ұсыныстар жайында күмән туып, қарсы дау айтылып, негізделген дәлел мен сыни тұрғыдан ойлау арқылы жалғасады.
Оқыту үшін бағалау-бұл білім алушылар өздерінің оқытудың қандай сатысында тұрғанын, қандай бағытта даму керек және қажетті деңгейге қалай жету керек екендігін анықтау үшін оқушылар және олардың мүғалімдері қолданылатын мәліметтерді іздеу және түсіндіру үдерісі.
Балалардың қабілеттіліктерін, біліктілігін, әлеуетті мүмкіндіктерін көрсету үшін оларға жағдай туғызу қажет және де бұл олардың ерте жасында олар үшін өте қиынға соғуы мүмкін.
АКТ оқушыларға ғылыми ұғымдарды түсіндіруді және олардың қабылдауын түсінуін жеңілдетуге мүмкіндік беріп, мұғалімдерге сабақ беруде көмектесетін маңызды құрал болып отыр.
Жас ерешеліктеріне сәйкес тапсырмаларды жүйелеп беру.
Слайд 10“Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер”
Мерсердің зерттеуіне сәйкес әңгімелесу оқушылардың
білім алуының ажырамас бөлшегі болып табылады және әңгімелесудің үш түрі бар. Әңгіме- дебат, топтық әңгіме, зерттеушілік әңгіме
Ойлан-жұптас-бөліс
Мақсаты: Идеялар мен ойларды дамытудың құрылымдалған әдісі.
Орналастыру:
Арнайы еш нәрсе қажет емес.
Жұмыс алгоритмі:
Төменде қараңыз
Слайд 14Оқушылар карточка таңдау арқылы топқа бөлінеді:
І-топ Сайлау
ІІ –топ Барлығы
ІІІ-топ Делегат
ІҮ-топ
Сенім
осы топтар бойынша мұғалім оқушылардың білімін тексереді.
1. Сайлау карточкасын алған топтан мұғалім бір оқушыны өзі сайлап, сұрақ береді.
2. Барлығы карточкасын алған топтан барлық оқушыдан сұрайды.
3. Делегат карточкасын алған топ іштерінен бір оқушыны дайындап, өздері делегат ретінде сабақ айтуға жібереді.
4. Сенім карточкасын алған топ жетекшісі оқушылардан сұрайды, бағалайды, мұғалім сенеді.
Топтарға бөлу түрлері:
әріптер, түстер,сандар, фигуралар, фантиктер, кәмиттер,гүлдер, тақырыпқа байланысты кездесетін сөздер т.б. бойынша
Слайд 15Міндеттерді бөлісу
Бір-біріне көмектесу
Құнды идеялар ұсыну
Белсенділік
Достарының пікірін қабылдау
ынтымақтастық
ол әрқашан диалог, іздене, дайындала, үйрене, шәкірттер болашағын ойлай жасалған еңбек пен тәжербиенің бірлігі.
Слайд 18Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер.
Оның бірі – диалог. Диалог негізінде оқыту
мен оқу оқушылардың өзара сұхбаттасуы және мұғалім мен оқушы арасындағы диалогтың шәкірттердің өзіндік ой - пікірін жүйелі дамытуына көмектесетін амал екенін меңзейді. «Қалай оқу керектігін үйрену» оқушыларға оқуды өз бетінше жалғастыра алатын білім жинау жауапкершілігін түсінуге және оны өз мойнына алуға қалай көмектесуге болатынын көрсетеді.
Слайд 19Диалогтік оқытуды ұйымдастыру формалары
жеке
жұп
топ
ұжым
Слайд 20Әңгіменің түрлері
Мерсер (1995) әңгімелесудің үш түрін
анықтады:
Әңгіме-дебат (мәлімдеу және қарсы
мәлімдеу)
Кумулятивтік(қайталау, мақұлдау, түсіндіру)
Зерттеушілік (сыни әрі сындарлы).
Сонғы екеуі PSHE-де кең тараған, өйткені олар оқушыларды эмоцияларын білдіруге, бағалауға, сипаттама беруге және өз ұстанымдарын білдіруге ынталандырады. Кейде дебат та болуы мүмкін, бірақ оның дәлелдерге негізделген стилі қауіпсіз және қолайлы орта құра алмайды. Бұл оқушыларды өз көзқарастарына бағытталған орынсыз шабуылдардан сақтанып, тайсалмай сөйлеуге итермелейді. Топтық әңгіме қауіпсіз ортаны құруға барынша ыңғайлы. Бұл жерде «сөйлеушілер әңгіме құрып, өз бетінше және өзара қолдау көрсету арқылы, сынап-мінемей ақпаратты ұсына отырып, білім және түсінік негізін бірлесіп құрады» (Мерсер, Сөздер мен Саналар, 2000)
Слайд 21Мерсердің зерттеуіне сәйкес субъектіге тартылатын әңгімелесудің түрлері
Слайд 22Оқушылардың жауаптары мен түсініктемелеріне қарай әрекет түрлері (Рэгг және Браун (2001)
Мұғалімдер:
Слайд 24Идеялар банкі.
Бұл әдіс ой майданы деп аталады. Топтық алдына бір
міндет қойылады, осы міндетті шешу үшін топ мүмкіндігінше жаңа, тың ұсыныстар айту керек. Барлық ұсыныстарды топ жинап алып, оларға баға береді. Бұл әдіс арқылы проблемалық жағдаят жасалып, оны шешу туралы ұсыныстар айтылып, ол ұсыныстар тексеріліп, бағаланады және ең жақсы ұсыныстар таңдалып алынады.
Слайд 25«Көршіңмен сырлас» әдісі
Бұл әдіс оқушылардың өз ойын ауызша білдіруіне үйретеді.
Сұрақ
қойып, ойлануына уақыт беріңіз.
Өз ойымен көршісімен бөлісіп, ақылдасуын сұраңыз.
Бір-бірінің жауабын толықтырып,берілген тақырып бойынша білімдерін ортаға салуын тапсырыңыз.
Бұл әдіс топтық жұмыс барысында мұғалім топ жұмысын бақылау үшін «біз не істеп жатырмыз?» деген сұрақ қою арқылы оқушылардың жұмысы нәтижелі болу үшін бағыт береді.
Слайд 27Уақыт шеңбері
Мақсаты:
Идеялар, тәжірибелер және ойлармен бөлісу. Өз-өзіңді және басқаларды түсінуді
алға бастыру. Топ сұрақтарын құрастыру.
Ұйымдастыру:
Барлығы орындықта немесе еденде шеңбер құрып отырады. Сөйлеуші ғана ұстайтын зат бар (мысалы, доп).
Жаттығудың сипаттамасы:
Мұғалім оқушылар сияқты орындықта немесе еденде отыр. Бұл мына ерекше сынып тапсырмасында мұғалімнің директор емес, үйлестіруші екенін білдіреді. Мұғалім Уақыт шеңберіндегі құрылымдық ережелерінің сақталуына, әр оқушының эмоциясын қорғауға және лайықты тапсырмаларды дайындауға жауапты. Егер оқушылар ережелерді үнемі бұза берсе, мұғалім тапсырманы аяқтауға дайын болуы керек.
Уақыт шеңберіндегі ең маңызды ереже – талқылауға барлығы түгелдей қатысулары керек. Бұл бірініші болып өткізілуге тиісті тапсырмалардың бірі. Негізгі үш ережені талқылау керек:
Тек біреу ғана сөйлеу керек – әңгіме тақырыбы ережелердің сақталуына мүмкіндік туғызуы керек.
Егер сіз бір тақырып аясында сөйлегіңіз келмесе, «сөзіңізді» басқаға бере аласыз.
Ешқандай қатты ескерту болмауы керек.
Слайд 28Ақпаратпен бөлісу
1-ші оқушыда ақпараттың
50% бар
2-ші оқушыда ақпараттың 50% бар
Жұптар бір-бірінің ақпараттарын толықтырады
Жұптар сыныппен жұмыс жасайды.
Слайд 30«Шырша немесе фишбоун»
Бұл стратегия оқушыларды көлемі үлкен тақырыпты бірнеше себебі мен
дәлелдемесі келтірілген шағын тақырыпшаларға бөлуді үйретеді.
қорытынды
мәселе
себебі
фактілер
Слайд 31Фишбоун
проблема
себебі
шешімі
фактілер
Мұғалімнің өзгеруін қолдаймын,бірақ...
Слайд 33Сыни тұрғыдан ойлауға
үйрету
Мерсер сыныпта талқылаудағы дәлелдің үш түрін анықтады. Олар:
пікірталас-әңгіме, оқушылар бәсекеге қабілетті; басқа адамдардың көзқарасын қабылдауды қаламайды; кумулятивтік әңгіме; зерттеушілік әңгіме, ұсыныстар жайында күмән туып, қарсы дау айтылып, негізделген дәлел мен сыни тұрғыдан ойлау арқылы жалғасады.
Слайд 34Сыни ойлау – ашық қоғам негізі. Сыни ойлау деген –әр жеке
тұлғаның кез –келген жағдайдағы мәселені ойлап, зерттеп қорытып, өз ойын еркін ортаға жеткізе алуы.Сыни тұрғыдан ойлау, өзіндік, жеке ойлау болып табылады.Ол – өз алдына сұрақтар қойып және үнемі оларға жауап іздеу, шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтау, әр мәселеге байланысты өз пікірін айту, оны дәлелдей алу, сонымен қатар басқалардың пікірлерін дәлірек қарастыруды және сол дәлелдемелердің қисынын зерттеу дегенді білдіреді.
Сын тұрғысынан ойлау үш бөліктен тұрады:
Біріншіден, сын тұрғысынан ойлау өзіндік және жеке ойлау болып табылады.
Екіншіден , сын тұрғысынан оқыту жаттанды қағидаларды дәлелдеп айта беру емес, оқушы оқып, оны еске сақтап айту қаблеті жоқ, керсінше терең ойлау арқылы ескіге жаңаша көзқарас қалыптастыру мүмкін, тың идеялар ойлап табуы мүмкін.
Үшіншіден, сын тұрғысынан ойлау сұрақтар қойып, шешімін табуды қажет ететін мәселені анықтаудан басталады.Жалпы адамзат баласы тумысынан білуге құмар болып келеді.Өзінің жеке қызығушылықтарымен қажеттіліктеріне жауап беруге талпынады.
Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны ашу, ой толғаныс кезеңдерінен түзіледі.
Слайд 35Сын тұрғысынан ойлау неге соншалықты маңызды?
Оқу – ойлау дегенді білдіреді.
Жаман
ойлау дегеніміз – жаман оқу.
Жақсы ойлау дегеніміз – жақсы оқу.
Оқып үйренуге қажетті барлық мазмұн зияткерлікпен құрылуы керек.
Еске сақтау - оқу ЕМЕС.
Слайд 36
Сыни ойлау
СТО
әдістерін қолдану
зерттеушілік әңгіме, ұсыныстар жайында күмән туып, қарсы дау айтылып,
негізделген дәлел мен сыни тұрғыдан ойлау арқылы жалғасады.
Слайд 37ТОПТЫҚ ПІКІРТАЛАС
\пікірталас-әңгіме,оқушылар бәсекеге қабілетті\
Пікірталас латын тілінен аударғанда – зерттеу, талдау,
қандай да бір сұрақты талдау. Оқушыларға бір – бірлерімен білімдерімен, ойларымен, уәждерімен бөлісу ұсынылады. Пікірталасты жүргізуде басты шарт:
оған қатысушылардың әртүрлі көзқарастарын сыйлау;
туындаған қайшылықтардың құрылымдық шешімін бірге іздеу.
Топтық пікірталас шақыру сатысында да, рефлексия сатысында да қолданылуы мүмкін. Және бірінші жағдайда оның міндеті: алғашқы ақпаратпен алмасу, қайшылықтарды анықтау, ал екінші жағдайда – алынған мағлұматтарды қайта ойлауға, мәселені өзіндік көруін басқа көзқарастармен және ұстанымдармен салыстыруға мүмкіндік. Топтық пікірталас түрі диалогтық қатынасты дамытуға, ойлаудың өзіндік болуына көмектеседі.
Слайд 38 Оқу пікірталастары оқытудың сөздік әдістерінің ішінде елеулі орын алады. Оның
оқыту процесіндегі ең басты қызметі - танымдық қызығушылықты ынталандыру, оқушыларды қандай да мәселе бойынша түрлі ғылыми көзқарастарды белсенді түрде талдауға қатыстыру, басқа жеке тұлғанық және өзінің көзқарастарының негіздерін түсінуге жағдай жасау. Пікір-сайыс өткізу үшін оқушылардың дайындығы, талданатын мәселе бойынша кем дегенде екі қарама-қарсы көзқарас болу керек. Білімсіз өткен пікірсайыс жүйесіз мәселеден ауытқып, нәтижесіз өтеді. Оқу пікірсайыстары оқушылардың өз ойларын анық және дәл тұжырымдау іскерлігінің болуын, дәйекті дәлелдерді құрастыра білуін талап етіп, оларды ойлауға, өз пікірінің дұрыстығын дәлелдеуге, ой жарыстыруға үйретеді. Мұғалім сөз мәнерінің үлгісі болып, оқушылардың ой-пікірлерін тыңдап, оған әдепті түрде түзетулер енгізіп, өз пікірінің ақиқаттығына таласпай, соңғы сөзді айтуға құқығы бар екендігін оқушылардың естеріне салуы қажет.
Слайд 39Ассасация жасау
Ойнаған кезде қандай адами қарым-қатынас керек?
Слайд 40КЛАСТЕРЛЕР
Қандай да бір тақырыпты ұғынуда болатын ой үрдісін көрнекті ететін, материалды
графикалық ұйымдастыру тәсілі. Кластер ойлаудың сызықтық емес форманың бейнесі болып табылады. Кейде осы тәсілді «көрнекті миға шабуыл» деп атайды.
Іс-әрекет тізбегі оңай және қисынды:
1. Ойдың, тақырыптың «жүрегі» болып табылатын басты сөзді немесе сөйлемді таза беттің ортасына (тақтаға) жазу керек.
2. Берілген тақырыпқа келетін, бейнелерді, фактілерді, ойды көрсететін сөздерді немесе сөйлемдерді жан-жағына «лақтырып» тастау керек. («Планеталар және оның серіктері» үлгісі)
3. Жазылуына қарай, пайда болған сөздер пасты ұғыммен түзу сызықпен біріктіріледі. Әрбір «серіктің» өз кезегінде тағы да «серіктері» пайда болады, жаңа логикалық байланыстар тұрғызылады.
Нәтижесінде біздің ойларымызды графикалық бейнелейтін, берілген тақырыптың ақпараттық өрісін анықтайтын құрылым пайда болады.
Кластерлермен жұмыс жасағанда келесі ережелерді сақтау керек:
1. Ойға келген нәрсенің барлығын жазудан қорықпау керек. Қиял мен интуицияға ерік беру керек.
2. Уақыт біткенге дейін немесе ойлар сарқылғанға дейін жұмысты жалғастыру.
3. Көбірек байланыстар жасауға тырысу. Алдын-ала белгілі жоспарды қолданбау.
Кластерлер жүйесі Ақпараттың артық көлемін қамтуға мүмкіндік береді. Ары қарайғы жұмыста, алынған кластерді «ойлардың өрісі» ретінде талдай отырып, тақырыптың даму бағытын нақтылау қажет.
Слайд 41Графические организаторы: «Кластеры» (2)
Слайд 42ИНСЕРТ (INSERT)
I – interactive: өзінен-өзі белсендендіретін "Ә" – әлдеқашан білгенмін;
N –
noting: жүйелік белгілеу "+" – жаңа;
S – system: тиімділік үшін "–" – басқалай ойлады;
E – effective: оқу және ойлану "?" – басқалай ойлады.
R – reading
T – thinking
Инсерт ағылшын тілінен сөзбе-сөз аударғанда: тиімді оқу және ойлау үшін жазудың интерактивті жүйесі. Тәсіл бірнеше сатымен жүзеге асады.
Слайд 44
I саты: Мәтіндегі ақпаратты келесі түрде бөлшектеу үшін мәтінді белгілеу:
V
«қанат белгімен» оқушыларға әлдеқашан белгілі нәрсе белгіленеді; - «алу» белгісімен олардың түсінігіне қайшы нәрсе белгіленеді; + «қосу» белгісімен оларға қызықты және тосын нәрсе белгіленеді; ? «сұрақ белгісі» егер, бір нәрсе анық емес, көбірек білуге құштарлық пайда болса қойылады.
II саты: Мәтінді оқи отырып, студенттер жеке азат жолдар мен сөйлемдерді белгілейді.
III саты: Оқушыларға ақпараттарды өздерінің белгілеуіне сәйкес келесі кестеге орналастырып, жүйелеу ұсынылады:
IV саты: Кестенің әрбір бағанын тізбектей талқылау.
Қолдануының пәндік саласы: көбінесе көптеген фактілер мен мәліметтерден тұратын ғылыми-танымал мәтіндер.
Осы тәсіл аналитикалық ойды дамытады, материалды түсінгенін қадағалаудың құралы болып табылады.
ИНСЕРТ-тің кезеңдері үш сатыға сәйкес: шақыру, ұғыну, рефлексия.
ИНСЕРТ (INSERT)
Слайд 45
Логикалық тізбекті ажырату
Бұл әдісті сабақ қорытындысын шығару кезінде қолданған тиімді.Оқушыларға тақырыпқа
сәйкес негізгі сөздер тізбегін жүйелілікке келтіру тапсырылады.
Слайд 46Мен нені білдім?
(талқылау)
Мен нені білдгім келеді?
(талқылау)
Тақырыбы:Қазақ халқының материалдық мәдениеті
Мен нені білемін?
(кіріспе
тапсырма)
Слайд 47БАСТЫ ТЕРМИНДЕР
Оқытушы мәтіннен 4-5 басты сөздерді таңдайды және тақтаға жазады.
«а»
нұсқасы: Жұптарға миға шабуыл әдісімен осы терминдерге жалпы түсініктеме беруге және олар келесі мәтінде қалай қатысатынын болжауға 5 минут беріледі.
«б» нұсқасы: Оқушыларға топта немесе жеке түрде берілген басты терминдерді қолданып баяндаманың өз нұсқасын құру және жазу ұсынылады.
Негізгі мазмұнмен танысуда оқушы «өздерінің» нұсқасы мен «түпкі мәтін» нұсқасын салыстырады. Сипатталған тапсырма әдетте «шақыру» сатысында қолданылады, бірақ «рефлексия» сатысында басты терминдерге қайта оралып және табылған сәйкестіктер мен қайшылықтарды талдау орынды. Берілген түрді қолдану елестетуді, қиялдауды дамытады, түпкі мәтінмен танысуда зейінді белсендендіруге көмектеседі. Пәндік сала шектеусіз.
Слайд 48Мұғалімге хат жазу
Сабақ аяғында оқушылар өтілген тақырып бойынша сұрақ қояды немесе
түсінбеген, түсініксіз сұрақтар бойынша ұсыныстарын жазады.
Эссе жазу
3 минут ішінде өтілген тақырып бойынша не түсінгенін жазады.
Слайд 49ЭССЕ
Сынның және публицистиканың жанры, қандай да бір әдеби, философиялық, эстетикалық, моральдық
және әлеуметтік мәселенің еркін баяндамасы. Әдетте сұрақтың жүйелі ғылыми қарастырылуына қайшы қойылады. Батыс педагогикасында жазба жұмыстарының өте кең таралған жанры. Әдетте рефлексия сатысында кішкене жазба тапсырмасы ретінде қолданған орынды.
5-минуттық эссе, 10-минуттық эссе, және де ұзағыраққа созылған және көп еңбек сіңіруді қажет ететін шығарма болып табылады.
10-минуттық эссе. Мәтінді оқығаннан (тыңдағаннан) және жалпы талдағаннан кейін оқушыларға 10-минуттық эссенің көмегімен өз ойларын ұйымдастыру ұсынылады (еркін хат әдісі бойынша). Ол үшін оқытушы берілген тақырыпты 10 минуттың ішінде жазуды сұрайды. Еркін хаттың басты ережесі – тоқтамау, қайта оқымау, түземеу. Қиындық туған жағдайда пайда болған мәселені жазбаша түсініктеме жасап, ары қарай жазуға тырысу керек. Кейде еркін эссе мәтінін одан да қомақты шығарманың дайындық сатысы ретінде қолдану ұсынылады.
5-минуттық эссе. Жазба тапсырманың бұл түрі әдетте сабақтың соңында оқылған тақырып бойынша өз білімдерін қорытуға көмектесу үшін қолданылады. Оқытушы үшін – бұл кері байланыс алу үшін мүмкіндік. Сондықтан оқушыларға екі пункт ұсынуға болады:
1) жаңа тақырып бойынша олардың не білгенін жазу;
2) олардың жауап ала алмаған бір сұрағын қою.
Слайд 50«Бес сатылы эссе жазу» моделі
Тақырып бойынша негізгі идеяларды анықтап алу;
Кірпарақпен жұмыс;
Жұптық
жұмыс. Қателерді анықтау;
Жіберілген қателерді есепке ала отырып, қалыпқа келтіру жұмысын жүргізу;
Сынып алдында жұмысын жариялау.
Слайд 51“5” алу үшін эссе мына шарттарға
лайық болуы тиіс
1.Мазмұнды болуы
2.Өз ойы
мен сезімдерін білдіруі
3.Әңгіменің кіріспесі анық,мәтіннен және қорытындылаудан тұру керек
4.Көлемі шағын,мағыналы болуы
Слайд 52“4” алу үшін эссе мына шарттарға
лайық болуы тиіс
1.Бір айтқанды қайталамай,мазмұнды
болуы
2.Ой мен сезімдерін білдіруі
3.Әңгіме құрылымында жүйелілік
жетіспейді.
\кіріспесі анық,мәтіннен және қорытындылаудан
кемшілік кетуі \
4.Көлемі шағын,мағынасы толық ашылмай қалуы.
Слайд 53“3” алу үшін эссе мына шарттарға
лайық болуы тиіс
1.Бір айтқанды қайталамай,мазмұнды
болуы
2.Ой мен сезімдерін білдіруі
3.Әңгіме құрылымында жүйелілік жетіспейді.
\кіріспесі анық емес,мәтіннен және қорытындылаудан
кемшілік кетуі,үйлеспеуі \
4.Көлемі шағын,мағынасы толық ашылмай қалуы.
Слайд 54Синквейнді жазу ережесі:
1. (бірінші жол – БІР сөзбен, әдетте зат
есіммен көрсетілген өлеңнің тақырыбы);
2. (екінші жол – ЕКІ сөзбен, әдетте сын есімдермен берілген тақырыптың сипаты);
3. (үшінші жол – ҮШ сөзбен, әдетте етістіктермен берілген осы тақырып көлеміндегі іс-әрекеттің сипаты);
4. (төртінші жол – автордың берілген тақырыпқа қатысын көрсететін, ТӨРТ сөзден тұратын сөз орамы);
5. (бесінші жол – БІР сөз – тақырыптың негізін қайталайтын жалынды-көркем немесе философиялық-жалпыланған деңгейдегі бірінші сөздің синонимі).
Слайд 55 ”Бес жолды өлең”
Синквейн
І топ; УІІ Генрих Тюдор
Слайд 56Семантикалық карта.
Дұрыс жауапқа “+” белгісін қояды.
Слайд 57Кубизм стратегиясы.
Кубиктің қырларындағы сандар бойынша карточкаларда алты сұрақ беріледі.Кубикті айналдырып тастағанда
қай сан түссе сол сан жазылған карточканы алады.Сұрағына жауап береді.
Слайд 58
РАФТ
Экспрессивтік әдістер. Экспрессия (латын сөзі, бейнелеу) әдісі
арқылы жасалған жағдайда оқушылар нақты құндылықтар жасап, өздерін танытады. Оның жақсы мысалы оқушылардың сахналық қойылымдарда түрлі рөлдерде ойнауы, сценарий жазулары, режиссер, ұйымдастырушы болулары, қарапайым шығарманы сахнаға лайықтап қоюы.
1 топ – театр үйірмесінен қойылым көрсету;
2 топ – спорт секциясына жарнама дайындау;
( Р – роль, А – аудитория ,
Ф – форма,Т - тақырып)
Слайд 59 РАФТ әдісі.
Р – рөл, А – аудитория, Ф-форма, Т-тақырып.
Рөл ретінде
мұғалім тақырып айтады. Жергілікті жерде өздерің тұратын өлкеде өздеріңе таныс дәрілік өсімдіктер туралы «Өсімдік – дертке дауа, жанға шипа»
І-топ. Аудитория (тақырыпқа сипатамма береді өздеріне таныс өсімдіктер туралы топ болып шешеді)
ІІ-топ. Форма (осы таөырып бойынша хат, өлең, шығарма т.б. жазады)
ІІІ-топ. Тақырып. (берілген тақырыпты өздерінің шығармашылығына байланысты өзгертуге болады тапсырмаға тақырып қойып қорғайды)
Слайд 60ШАТАСТЫРЫЛҒАН ЛОГИКАЛЫҚ БАУЛАР
«а» нұсқасы: «Басты терминдер» тәсілінің түрленуі. Қосымша сәті болып
тақтадағы басты терминдердің арнайы «шатастырылған» логикалық тізбекте орналасуы болып табылады. Мәтінмен танысқаннан кейін «рефлексия» сатысында оқушыларға бұзылған тізбекті қалпына келтіру ұсынылады.
«б» нұсқасы: Жеке беттерге мәтіннен (әдетте, тарихи-хронологиялық немесе жаратылыстанулық) 5-6 оқиға жазылады. Сыныптың алдында әдейі бұзылған тізбекте көрсетіледі. Оқушыларға хронологиялық немесе себеп-салдарлық баудың дұрыс ретін қалпына келтіру ұсынылады. Әртүрлі ойларды тыңдағап, қандай да бір ортақ шешімге келгеннен кейін, оқытушы оқушыларға бастапқы мәтінмен танысып, олардың ұйғарымдарының дұрыстығын анықтауды ұсынады. Осы форма зейін мен логикалық ойлаудың дамуына көмектеседі. Көбінесе ақпараттық-мазмұндық мәтіндерді оқығанда қолданылады.
Слайд 61Сыни тұрғыдан ойлауды үйрену барысында оқушыларды оқуға, жазуға ғана емес, өз
ойын еркін жеткізе білуге, сыни ойлауға, өз бетінше ізденіске,талдап,талқылауға,
сараптауға,жинақтауға,сұраққа терең ойланып,сыни тұрғыдан жауап беруге ,пікірталас арқылы
өз көзқарасын қалыптастыруға дағдыланады.
Нәтиже
Слайд 62Сұрақ қою технологиясы
Диалог/Сұрақтарды пайдалану. \
Мұғалім оқушылардың деңгейіне қарай өзі қоятын сұрақтары мен оқушылар қоятын сұрақтарға жауаптарын саралайды. Соңғы кезде диалог бойынша саралау жоғары қабілетті балалардың қажеттілігін қанағаттандыру мәселелерін шешуде шешуші кезең ретінде атап көрсетілуде.
Слайд 63
Сұрақ қою техникасы
Түрткі болу сұрақтары
Жауап алу үшін
Оқушының жауабын түзетуге көмектесу үшін
Сұрақты қарапайым қою
Өткен материалға оралу
Ойға салу
Дұрысын қабылдау, толығырақ жауап беру
Сынақтан өту сұрақтары
Толық жауап беру
Ойларын анық білдіру
Идеяларын дамытуға көмектесетіндей етіп құру
“Сіз мысал келтіре аласыз ба?” тапсырманы орындау барысында бағдар беру
Слайд 64
Қайта бағыттау сұрақтары;
Сұрақты басқа оқушыға қайта бағыттау “Көмектесе алатындар бар ма?”
жабық
немесе дұрыс емес сұрақтар беру\ ол жаттап алуға бағытталған сұрақтар немесе мұғалімнің сұраққа өзі жауап беруі.\
Жоғары дәрежелі сұрақтар: белгілі бір жолмен ақпаратты қолдануға, қайта құруға кеңейтуге, талдауға бағытталады.
Сұрақ (бастама-жауап-кейінгі әрекет) (БЖК).
Слайд 65«Қалың және жұқа сұрақтар» әдісі
Бұл әдіс топ жұмысы барысында оқушыларға тақырып
бойынша сқрақтар құру тапсырылады.
Слайд 67“Бірге ойланайық”
Суреттер көрсету
\үнсіз жауап\
Шарты: Ненің суреті немесе бұл не? -деген
сұраққа барлық топ планшетке жаубын бір мезгілде жазып көтереді.
Слайд 68Сұрақты тауып ал ......
Бірнеше сөйлем бір сұрақтың
жауабы болады.
Слайд 70ҰСМҚ\ПОПС\ әдісі\
ХІІ ғасырдағы Францияның \ король иелігін ұлғайтудағы\ерекшелігі.
Слайд 71 «Сұраққа жылдам жауап» әдісі
Тақырыпты терең түсіну және оқушылардың назарын
сабаққа аударып,ой-өрісін дамыту мақсатында төмен дәрежелі сұрақтарға толық жауап қайтару тапсырыңыз.
Мысалы,
«Мадина, Болаттың жауабы дұрыс деп ойлайсың ба?»
«Болат,Әсемнің жауабын қалай толықтыруға болады?»
«Марат, айтылған барлық жауаптарды қалай біріктіруге болады?»
«Сюжеттік кесте» әдісі
Оқушылардың мәтінді қаншалықты меңгергенін бақылау үшін сұрақтарға сәйкес төрт сөзден тұратын сөйлем құруды тапсырыңыз.
Слайд 72«Алтын балыққа арналған аквариум » ойыны
Слайд 73 Алтын балыққа арналған аквариум
Мақсаты:
Топқа идеяларын ұсынуға мүмкіндік береді,
негіздеу қабілетін , сараптамалық сұрақтар қоюды, идеялар алмастыруды дамытады.
Ұйымдастыру:
Топқа арналған орындықтар ортада, сыныптың қалған бөлігі тыңдаушылар ретінде отырады.
Жаттығудың сипаттамасы:
Барлық сынып алдында өз пікірін білдіргені болмаса, қалған жағдайда «ыстық орындық» сияқты. Олар алтын балыққа арналған аквариумда отырады, басқалары оларға сұрақ қойып, түсініктеме беруді талап ете алады және т.б.
Слайд 74« Өзара сұрақ»
Жұппен жұмыс жасаудың бір тәсілі. «Ұғыну» сатысында қолданылады екі
оқушы әрбір азат жолдан кейін тоқтай отырып мәтінді оқиды, содан кейін бір-біріне оқығанының мазмұны бойынша әртүрлі деңгейдегі сұрақтар қояды.
Стикердегі диалог
Мақсаты:
Көпшілік алдында «сөз сөйлеу» қажеттілігі жоқ ашық пікірталас жүргізу арқылы визуалды, кинестетикалық және тыңдау аспектілерін дамытудағы тиімді әдістердің бірі. Талқылауға арналған маңызды тақырыптың болғаны жақсы.
Ұйымдастыру:
Әр оқушыға стикерлер, жүріп-тұруға арналған орын қажет.
Жаттығудың сипаттамасы:
Бұл әдісті қолданудың әртүрлі жолдары бар. Айталық: қабырғаға немесе тақтаға пікірлер немесе сұрақтар жазылған бірнеше түрлі-түсті қағаз ілінеді, болмаса оларды үстелдің үстіне қоюға болады. Оқушылар оларды оқып, стикерлерге өз ойларын жазып қалдырады. Екінші жолы: 3/4/5 адамнан тұратын топтар стикердегі сұрақтарға жауап береді немесе ол жөніндегі өз ойларымен бөлісіп, талқылап, стикерге өз ойларын жазады, кейін пікірлерін қорғайды. Оқушылар стикерлерде өз пікірлерін/эмоцияларын білдіре алады.
Слайд 76Ыстық орындық
Мақсаты:
Біреуге алаңдаушылық танытуды ынталандыруға, мазмұнды «түсінетіндігін» түсінуге арналған драмалық
тапсырма. Сұрақтар ды зерделеп, ұстанымдарды негіздеуге мүмкіндік береді.
Ұйымдастыру:
Бір оқушы алдыңғы жақта, орындықтар доға болып қойылған .
Жаттығудың сипаттамасы:
Бір оқушы алға шығып өз пікірін айтып және тақырып бойынша сұрақтарға жауап береді. Сұрақты анағұрлым мазмұнды қылу үшін, оқушылар белгілі бір пікір бойынша бірлесіп алға шығып сөйлей алады. Мысалы, оқушылар белгілі бір рөлді немесе адамды сомдай алады (мысалы, Гордон Браун немесе жалғыз басты жас ана).
Слайд 77Сұрақтар шеңбері
Мақсаты:
Бұл әдіс оқушылар бойында идея білдіру, тыңдау дағдыларын дамытуға
бағытталған, сондай-ақ барлық оқушыларды қатыстыру арқылы оқыту жағдайларын теңестіруді көздейді.
Ұйымдастыру:
Жылжымалы орындықтар болғаны абзал.
Жұмыс алгоритмі :
Бұл әдіс бойынша оқушылар кезектесіп сөз сөйлейді. Оқушылар төрт немес бес адамнан тұратын топ құрайды. Оқушыларға тақырып және ол бойынша ой жинақтау үшін бірнеше минут беріңіз. Содан кейін талқылау басталады, әр оқушыға үздіксіз сөз сөйлеу үшін үш минутке дейін (немесе өзге уақытты таңдаңыз) уақыт беріледі. Бұл уақытта ешкім еш нәрсе айта алмайды.
Әрқайсысы бір рет сөз сөйлегеннен кейін жалпы әңгіме жүргізу мақсатында шағын топтар шеңберінде сөз беріңіз. Бұл кезеңде оқушылардың өзінің жеке идеяларын емес, біреудің айтқандарын негізге ала отырып сөйлеуге тиіс екенін алдын ала ескертуді ұмытпаңыз, сонымен қатар әңгімені қорытындылау кезеңінде олар жаңа идеяларды енгізе алмайтындығын еске салу қажет (Брукфильд және Прескиль, 1999)
Слайд 78«Түсіндірме күнделігі»
Ал қызыл және Ақ раушандар көтерілісі.
\Оқушыларға бірінші бағандағы сұрақ беріледі,екінші
бағанды өздері толтырады.\
Слайд 791. «Көршіңе сұрақ» ойыны (шеңбер құрып, тақырып бойынша бір-біріне сұрақ қойып,
жауап алу).
2. «Сөздер жарысы» (үш оқушы бір-бірімен жарысады, кім көп сөз біледі, сол жеңіске жетеді).
Сөздер жарысының бағалануы
9-10 сөз – “5”
7-8 сөз – “4”
6-5 сөз – “3”
4-0 сөз – “2”
Слайд 81Сұрақтың маңыздылығы
Ынталандырады
Қызығушылығын анықтайды
Зерттеуге ынталандырады
Білімін қалыптастыруға көмектеседі
СТО ықпал етеді
Басқа идеяларды құрметтеуге
ықпал етеді
Оқытуды қиындататын қиындықтар мен түсінбестіктерді анықтайды
Слайд 82Айнымалы бекеттер
Мақсаты:
Бұл әдіс оқушылардың өзгелердің идеясына сүйеніп, проблеманы немесе мәселені
толығымен қамтуын көздейді, сондай-ақ олардың белсенді болып, жылдам қозғалуын талап етеді.
Ұйымдастыру:
Бөлмеге индикаторлары, түрлі-түсті қағаз және қаламдар бар бірқатар бекеттер қою керек (немесе әр топқа әр түсті қалам беріңіз, осылайша кім қандай үлес қосқанын көре аласыз).
Жұмыс алгоритмі:
Әр топты өз бекетінің жанына орналастырыңыз. Оларға талас тудыратын проблеманы талқылап, өз идеяларын газетке немесе тақтаға жазу үшін 10 минут уақыт беріледі. Уақыт аяқталғаннан кейін топтар кабинеттегі жаңа бекеттерге көшеді, ол бекетте бұған дейін болған топтардың идеяларын негізге ала отырып, талқылауды жалғастырады. Барлық топтар бекеттердің барлығын өтіп, өзге топтардың түсініктемелерін қарастырып болғанша әр 10 минут сайын топтар бекеттерін ауыстырып отырады.
Слайд 83“Футбол ” ойыны
Шарты: Оқушылардың алдына парақшалар таратылып беріледі, парақшаларға оқушылар сұрақтар
жазып, қарсы топтарға кезекпен лақтырады. Әрбір дұрыс жауап ұпай болып есептеледі.
Слайд 84Сәйкестендіру тесті
А.
1.Әл-Бируни
“Данышпандықтың інжу-маржаны”
2.Махмұд Қашқари “Ақиқат сыйы”
3.Жүсіп Баласағұн “Асыл тастар”
4.Ахмет Иүгнеки “Даналық кітабы”
5.Қожа Ахмет Йассауи “Түрік тілдерінің сөздігі”
6.Әл-Фараби “Құт негізі-білік”
Б.
1.Әл-Бируни Отырар
2.Махмуд Қашқари Сайрам
3.Жүсіп Баласағұн Түркістанға қарасты қыстақ
4.Ахмет Иүгнеки Белгісіз
5.Қожа Ахмет Йассауи Баласағұн
6.Әл-Фараби Қашқари
-Топтан бір оқушы шығып дұрыс жауаптарды тақтаға белгілейді
Слайд 85Ойын - оқыту әдісі
Оқыту мақсатында қолданылатын ойындардың түрлері көп. Ойын -
қанағат алу үшін жасалатын іс-әрекет. Ол мектеп жасына дейінгі балалардың іс-әрекетінің негізгі түрі, ал оқушылар мен ересектер ойынды сабақтан және жұмыстан қолы бос кездерінде ойнайды. Бірақ оқуда да, еңбекте де ойын элементтерін қолдануға болады. Ойын туралы көптеген теориялар бар. Солардың бірін алғаш рет жасаған Ф.Врубель. Ол ойын арқылы бала өзін-өзі көрсеткісі келеді дейді. М.Лазарус жұмыстан кейін демалу теориясын, Г.Спенсер ойын арқылы денедегі артық энергияны шығару, К.Крус тіршілік үшін күреске әзірлеу ойындарының, С.Л.Рубинштейн еңбекке дайындайтын ойындарының теорияларын жасады. Ойын туралы қазіргі көзқарастар оның көптеген қызметін анықтап отыр. Ол баланың қажеттіліктерін, қызығушылықтарын қанағаттандырып, оның өмірге бейімделуін жеңілдетеді (Д.Б.Эльконин), болмысты тануға көмектеседі. Ойын арқылы бала білім алады, тәрбиеленеді, қоғамды құрметтеуге үйренеді, ынтымақтасып жұмыс істеуге дағдыланып, ұтылуға емес, ұтуға тырысады. Оқушылар ертегілерді, аңыздарды, әдеби шығармаларды, өмірден алынған оқиғаларды сахнаға лайықтап қойып, өздері түрлі рөлдерде ойнайды.
Слайд 86Ойын элнменттерін қолдану
Ойнай білу де -өнер
Знакомство
Начните, пожалуйста, ходить по комнате и
здороваться с каждым за руку. При этом вы говорите простые слова: «Привет! Как твои дела?» Говорите только эти простые слова и больше ничего. Но в этой игре есть одно простое правило: здороваясь с кем-то из участников, вы можете освободить руку только после того, как другой рукой вы начнете здороваться еще с кем-то. Иными словами, вы должны непрерывно быть в контакте с кем-либо из группы.
Слайд 87« Көршісін ата »ойыны
Картадан мемлекет көрсетіледі.
Оқушылар сол мемлекеттің аумағындағы жақын жатқан
көршілерін атайды.
Мысалы; Сақ-хаумоварга
Слайд 89Бойды сергек тік ұста,
Емін-еркін тыныста.
Оң қолыңды соз алға,
Қол ұшына қара да
Төртбұрыш
Слайд 90 Сергіту сәті
Әр топ өз аттарынан басталатын
әріптерді әнге қосып айтады
Слайд 91Сергіту сәті
«Қолөнер» тобы
Қа, қу,қе,қй,қт,қп
«Баспана» тобы
Ба,би,бе,бу,бы,бт.
«Жиһаз» тобы
Жа,жу,же,жи,жю,жы
«Киім-кешек» тобы
Ка,ке,ку,ки,кл,кю
Слайд 92Сергіту сәті
Күн нұрындай көңілім
Даламдай кең пейілім
Жүрегім толы мейірім
Бәріне ортақ шуағым
Мен білімді
боламын!
Слайд 93Сергіту сәті
Сәлем достым! \ қол алысады\
Сен қалайсың?
\арқа қағады\
Қайда болдың? \алақан жаяды\
Мен сені сағындым!\жүрегін ұстайды\
Сен келдің. \құшағын жаяды\
Жақсы болды! \құшақтасады\
Слайд 94Сергіту сәті
«Шеңбер және мен» ойыны
Бұл жаттығуға бір жүргізуші сайланады. Қатысушылармен
тығыз шеңбер құрылады. Ал жүргізуші осы шеңберге кіруге талпыныс жасайды. Яғни, ол өтіну, бұйыру, ашық әңгімелесу, алдау, мақтау арқылы кіруге 3 мин беріледі.
Кейіпкер шеңберден 1 - 5 метр алыс тұрады.
Шеңбер құрушылар кейіпкерге арқасын беріп тұрады.
- Батылдылығың үшін рахмет! Шеңбермен ақылмен күш сынасуда сәттілік тілеймін! Алға!
Слайд 95Сергіту сәті
Сұрақтар:
Кім үлкенге жүгіріп, амандасып сәлем береді?
Кім мектепте айғайлап тәртіп бұзады?
Әділ,
әрі шыншыл боп кім қалғысы келеді?
Кім өкпешіл, ұрысқақ?
Тату дос боп жүретін, досымен бөліметін кім?
Жаман сөз айтып, біреуді ренжітетін кім?
Ойында ренжіп көз жасын көл қылатын кім?
Барлығына болысып, үлкенге құрмет көрсетіп, сыйлап жол беретін кім?
Жауаптар:
“Мен, мен және менің достарым”
“Жоқ. Мен емес, менің достарым емес”
Сергіту сәті:
Бір, екі, үш қарлығаш боп ұш,
Төрт, бес, алты қарлығаш боп қалқы.
Жеті, сегіз, тоғыз, он
Қайта орныңа қон.
Слайд 100 Деңгейлік бағдарлама біркүндігін өткізу
SWOT талдау
Слайд 101Рефлексия
«Аквариумдағы алтын балықтар».
Сабақтың қорытындысы бойынша оқушылар өз ойларын ортаға
салып, жауабы ұнаған, сабаққа белсене қатысқан кластастарына алтын балықтарын ұсынады.
Кері байланыс
«+» - ұнады
«-» - ұнамады
«?» - сұрақтарым бар
Слайд 104Мұғалім неге назар аудару қажет?
Сабақ беруіне емес - оқушылардың
оқу ептілігін дамыту
Қолданған әдіс-тәсілдері оқушылардың өздігінен реттелетін оқуын дамытуға ықпал ететіндігі болып табылады.
Слайд 106Түсінбеймін
Жартылай түсіндім
Барлығын түсіндім
Түстер бойынша өзін-өзі бағалау
Карточкаларын жоғары көтереді.
Слайд 107ӘРҚАШАН жаныңда БОЛСЫН:
АУА - демалу үшін,
ОТ - жылыну үшін,
СУ –
ішу үшін,
ЖЕР – онда өмір сүру үшін...
Әрбір сәтің табысты болсын!
Слайд 108Жүректен жүрекке
Ойнаған ойындарың қуаныш әкелсін, ойнаған ойындарың ешқашан бұзылмасын!