Презентация, доклад Техника игры на хомусе

Алексеевна Тарасова

лауреаттара

тутан сөмүйэ хомус тылын чыычааҕын сөптөөх миэстэнэн даҕайыытыгар,оонньуу турар кэмҥэ киһи тыла таҥалай араас миэстэлэрин даҕайталаан ибигирэтэриттэн,тыыны сөптөөхтүк хачайдыырыттан,хомус дорҕоонун уларыйыытын сөпкө истэ үөрэнииттэн саҕаланар.
 
Хомуһу сөпкө тутуу:
 
1.Хомус тиэрбэһин хаҥас илии ытыһыгар ууран төгүрүччү тутуллар.
2.Хомус аллараа уонна үөһээ сыҥааҕын илин тиистэри сэгэтэн тиискэ күүскэ анньыллар.
3.Хомус тыла тиискэ охсуллубатын,уоһу,тылы кыбыппатын курдук сөптөөхтүк тутуллуохтаах.
4.Хомуһу охсорго уҥа илии тоҥолоҕо санныгын кытары тэҥ үрдүккэ көтөҕүллэн илииҥ ытыһын көхсө бэгэччэккинэн умса түһэн сөмүйэҥ ортоку сүһүөҕүнэн хомус тылын чыычааҕын төбөтүн даҕайан охсуллуохтаах.

5. Хомус тыла
2.Хомус сынааҕа 6. Хомус тылын
хохуората
3.Сынаах тас иэдэhэ 7. Тыл чыычааҕа.
4.Сынаах ис иэдэhэ

уларыта сылдьан тардабыт.
1. О – О – О ОО – ОО – ОО ,
У – У – У УУ – УУ – УУ,
Y – Y – Y YY - YY - YY,
И – И –И ИИ – ИИ – ИИ,
Э – Э – Э ЭЭ – ЭЭ – ЭЭ,
А – А – А АА – АА – АА,
Ы – Ы – Ы ЫЫ – ЫЫ – ЫЫ.
2. А – О, А – О, А – О – А,
Э – И, Э – И, Э – И – Э,
О – У, О - У, О – У – О,
Ө – Y, Ө – Y, Ө – Y – Ө.
3. ИЭ – ИЭ – ИЭ,
ЫА – ЫА – ЫА,
УО – УО – УО,
YӨ – YӨ – YӨ.

Быа – быа - быа
Биэ – биэ – биэ Быа – быа - быа
Биэ – биэ – биэ, да Быа – быа - быа , да
Биэ – биэ - биэ Быа – быа - быа
 
Бии – бии - бии
Бии – бии - бии
Бии – бии – бии, да
Бии – бии – бии
 

кымыстаах
Чороону көтөҕөн
Дойдубут туһугар
Доҕотторум иһиэҕиҥ!…

2.
Һыт- тыа . Һыт- тыа сырдык күммүт
Һыт- тыа . Һыт- тыа күммүт тыкпыт.
Һыт- тыа . Һыт- тыа илгэ сайын
Һыт- тыа . Һыт- тыа сайын күлбүт……

аа-дьуо биир тэҥник харда- ры-таары охсон ырыа матыыбын тыла иһиллэр гына оонньуубут.Ити кэнниттэн болҕомто тыыныы техникатыгар ууруллар.Бу ньыма норуот ырыаларын ма-тыыптарыгар олоҕуран толоруллар.
Холобур: «Оһуокайдыыр оһуокай»,« Биэ-Биэ- Биэ…..» , « һыт-тыа-һыт-тыа күммүт тыкпыт……»..
 
Хаастатыы
Айах иһигэр тыл төбөтө тиис кэннинээҕи миилэни таҥалай араас миэстэлэрин таҕайталаан хомус тардыытын хаастатыы ньымата дэнэр.Бу ньыманы ханнык баҕарар айымньыны толорууга туһаныахха сөп.Хаастатыы араастарын сүнньүнэн таҥалайга 4 анал миэстэни таарыйан «Л-ЛЬ » дорҕооннор көмөлөрүнэн истиэххэ сөп.Бу иһиллэр дорҕооннор тус-туспа тембрдаахтар.
 
Куорэгэйдэтии
Бу ньыма тыл айах иһигэр тугу да таарыйбакка эрэ түргэн –түргэнник или-гирээһинигэр онно охсор илии эмиэ түргэнник хамсааһыныгар ситиһиллэр.Күөрэгэйдэтиини араас хабааннаах айымньылары толорууга ырыаны,үнкүүнү доҕуһуоллааһынна биир саамай кэрэ кырааскалаах ньыманнан билинэбит.Бу ньы-маны « И-О » дорҕооннорунан көмөлөhүннэрэн оонньуубут.

хам баттаан тыл илигирээһинин хаайа тутан оонньонор.Киллэһик ньыма.Таммах, ат туйаҕын тыаһа: «Тип-Топ», «Ти-Ти-Топ»….
 
Көнкөлөйдөтүү
 
Бу уустук ньыма.Кылгас кэмнэ хомусчут тыынарын хаайа тутан куолай уонна бэлэс эркиннэрин кытаатыннаран « Н » дорҕоон көмөтүнэн оонньуур. Хомусчут бу кэмҥэ тыыммат.
 
Кэҕэлэтии
 
Кылгас кэмнэ тыыны хаайа тутан бэлэс силгэлэрин кытаатыннаран ыраах куула тыаҕа иһиллэр кэҕэ санатын толоруу. « Хах-Хуух » дорҕоон көмөтүнэн ситиһиллэр.
 
Мурун дорҕооно

Тыл кэтэх өттө таҥалайга сыстыбытын түмүгэр салгын мурун көндөйүгэр ааһыытыгар уоскуур.Бу ньыманы толорорго « Н » дорҕоон көмөлөһөр.

Илиини аллараттан Хомус чыычааҕын өрө тутан тарбах сөмуйэ иккис сүьүө- төбөтүнэн охсуу. ҕүнэн охсуллар.

Ытыһынан искэ-таска хардарыта охсуу.

тутан өрө тутан тойон эрбэ- сөмүйэнэн хардарыта ҕинэн охсуу. охсуу.

Табыгыр охсуу Ат туйаҕын уонна тамма тыаһын тыаһатыаха сөп

Илиини аллараттан өрө тутан ытыс ис-тас-тойон эрбэх бэрээдэгинэн охсуллар.

Түмүк

Хомуска оонньооһун үгэс буолбут ньымаларыттан
саҕалаан тыыныытын, тардыытын, охсуутун ньы-
маларын сөптөөхтүк үөрэттэххэ ханнык баҕар
саха оҕото хомуска араас вариацияны,
композициялары айан оонньуу үөрэниэн сөп.
Бу үлэбин оҥоро сылдьан Саха омук
былыр-былыргаттан илдьэ сылдьар музыкальнай
инструменын хомус туьунан элбэҕи биллим,
көрдүм.