Презентация, доклад на тему Ашық сабақ Қазақ жеріндегі ерте ортағасырлардағы мемлекеттер(VІ-ХІ ғасырлар) (10 сынып)

даму тарихы, қоғамдық құрылысы мен саяси жағдайларын түсіндіру. Алғашқы мемлекеттердің әлеуметтік – экономикалық жағдайына тоқталу.

этностық құрамын кімдер құрады?
Түркі тілдес ру-тайпалар
3. Қазақстан жерінде байырғы тұрғындарының тілі қалай қалыптасты?
Кейбір мамандардың пікірі бойынша үнді-иран тілдес, түркі тілдес мамандардың пікірі бойынша түркі-түрік-қазақ тілдес
4. Қазақ халқының қалыптасуы қай кезеңде басталды?
Түркі дәуірінің алғашқы кезеңінен, яғни VI ғ бастап
5. Қазақтардың біртұтас этнос болып қалыптасуы қай уақыт аралығында болды?
Ежелгі дәуір, ерте орта және соңғы орта ғасырларды қамтыды, төрт мың жылға созылды.

тайпалар
Түркі тілдес тайпа
Жауынгердің атымен аталған, қол астында біріккен түріктердің феодалдық мемлекеті
Осман империясы
Орта және Кіші Азияда мекендеген ру-тайпалар
Үнді-иран тілдес ру-тайпа
Терісінің түсі мен басқа да сыртқы белгілері арқылы ерекшеленетін адамдар тобы
Монғолойдтік нәсіл
Орта Азияда орналасқан жазық
Туран ойпаты
VІІІ ғ көне түрік жазу
“Күлтегін” тас жазуы

қарашай, балқар
Кавказ үстірті
Қазақ, қырғыз, өзбек, түрікмен, қарақалпақ
Туран ойпаты
Ұйғыр
Шығыс Түркістан
Саха (якут), шор, хақас, алтай қырғыздары
Сібір және Шығыс Азия
Түрік ұлты
Кіші Азия

түркі тілдес ұлттар

Түрік Қазақ Өзбек Әзірбайжан Қырғыз Түрікмен

түркі тектес он ұлттар

татар башқұрт чуваш тува алтай саха хақас кабардин қарашай – шеркес ұйғыр

–
биік дәрежелі атақ, қағанның орынбасары, қағанаттың он қанатын басқарған

ҰЛЫҚ –
жоғары дәрежелі атақ, қағанаттың әкімшілік басқарудың басшысы

ШАД –
әкімшілік – әскери бөліктерді басқарған – «он жақ»

ЕЛТЕБЕР –
қағанаттың ірі тайпалық одақтардың көсемі

ҚАҒАН – мұрагерлік жолмен берілуі

Қағанның балалары мен жақын туыстары сайланды

Бұрықтар – сот билігін атқарушылар

Тархан – жоғарғы әкімшілік басқару және сот қызметін атқарушы

Тұдын – бағынышты тайпаларды бақылаушы, салық-жинаушы

Бектер – жергілікті жерлерде қағанның тірегі

ҚАРА БҰДУНДАР –
қарапайым халық, малшылар, егіншілер

ҚҰЛДАР

ХІ ғ басы

Астанасы Янгикент (Жаңа Гузия)

Махмұт Қашқари
24 тайпадан тұрған

бұзықтар

ұшықтар

Қытай

“Күлтегін” ескерткіші

араб

“ОҒЫЗНАМА”

Д
Е
Р
Е
К
Т
Е
Р

Әл – Марвази
12 тайпаға біріккен деп жазады

баяндур, имур, қайлар, халаджылар, жағарлар, чаруктер, қарлұқтар, қимақ, башқұрт, печенег т.б. тайпалар

Күл-еркіндер – жабғу – орынбасарлары, кеңесшілер

Жабғу (ябғу) – жоғарғы билік иесі

Инал – жоғарғы лауазым иелері, мұрагерлер

Сюбашы – әскери басшылар

Қатын – жабғу әйеліне берілген атақ, сарайдың істеріне араласады

Халық жиналысы – жылына 1 рет шақырылады

Қаңқаш – Ақсүйек-шонжарлар кеңесі

Ел басқару

Ұлы Құрылтай

Кіші Құрылтай

ұлдары

“Боз – оқ”

“Үш– оқ”

отыздан)
... тайпасының қағаны Үшліктің ... империясына қарсы жүргізген соғыстары ... болды.
(Түркеш, Таң, нәтижелі)
... қағанаты 20 ... аймаққа бөлінді.
(Түркеш, әкімшілік)
4. ... жылы қарлұқтар ... қағанатын тас-талқан етеді.
(840, Ұйғыр)
5. ... көші-қонға лайықты, арба үстінде тігілген ... болған.
(Оғыздардың, үйлері)
6. Қимақтардың екінші астанасы ... көлінің жағасындағы ... қаласы болды.
(Алакөл, Карантия)

Оңтүстік Қазақстан
Е) Солтүстік Қазақстан
2. Андрон мәдениетінің ең негізгі сипаты.
А) Жебелі садақтың шығуы
В) Инициация
С) Саз балшықтан ыдыс жасау
Д) Өнімді еңбектің пайда болуы
Е) Темір құралдар жасау
3. Қаңлыларда ел басқару ісін кім атқарған?
А) Хан
В) Уәзір
С) Гуньмо
Д) Бек
Е) Қаған
4. Қайрақ пен шапқы салатын зат атауы
А) Дорба
В) Темір қалта
С) Оқшантай
Д) Дауылпаз
Е) Шонданай
5. Ортағасырлық қала мәдениетінің гүлденген кезеңі.
А) VI – VIII ғғ
В) VIII – X ғғ
С) X – XII ғғ
Д) XII – XIV ғғ
Е) XIV – XV ғғ

ж
С) 1024 ж
Д) 1209 ж
Е) 1113 ж
7. Эквиус деп қай қаланы атаған?
А) Аркөк
В) Қостөбе
С) Екіоғыз
Д) Талхиз
Е) Бесқамыр
8. Әл-Фарабидің еңбегі
А) “Ғылымдар энциклопедиясы”
В) “Дүниенің ақыры”
С) “Астрономияның кілті”
Д) “Шыңдық сыйы”
Е) “Даналық кітабы”
9. Қарлұқтардың құрамында 9 тайпа болғандығын дәлелдеген ғалым
А) Әл-Якуби
В) Әл-Марвази
С) Ибн-Хаукаль
Д) Гардизи
Е) Сыма-Цянь
10. Қарахан мемлекетінің өмір сүрген уақыты
А) 552-603 жж
В) 756-940 жж
С) 942-1212 жж
Д) 1125-1212 жж
Е) 603-704 жж