Презентация, доклад по химии радиацион жарохатланиш (9 класс) (на Узбекском языке)

Содержание

Радиацион жарохатланиш. Радиацион жарохатланиш организмга ядроли портлаш ва радиоактив булут изининг хар хил ионланувчи нурлари таъсир килганда вужудга келади.

Слайд 1 Радиацион жарохатланиш. Нур касаллиги.

Радиацион жарохатланиш.    Нур касаллиги.

Слайд 2Радиацион жарохатланиш.

Радиацион жарохатланиш организмга ядроли портлаш ва радиоактив булут изининг

хар хил ионланувчи нурлари таъсир килганда вужудга келади.

Радиацион жарохатланиш. Радиацион жарохатланиш организмга ядроли портлаш ва радиоактив булут изининг хар хил ионланувчи нурлари таъсир килганда

Слайд 3Охирги 40 йил ичида АЭС лар эксплуатацияси натижасида 3 та йирик

авариялар булиб, нурланиш манбаси бошкаруви бузилиши натижасида вужудга келган ва атроф мухитга куп микдорда радиоактив моддалар чикиб, инсонлар соглигига зомин булган:
В 1957 йилда- Уиндкейм (Англия) атом марказида
1979 йилда- Тримайл Айлендда (АКШ)
В 1986 йилда- Чернобил АЭС ида.
Охирги 40 йил ичида АЭС лар эксплуатацияси натижасида 3 та йирик авариялар булиб, нурланиш манбаси бошкаруви бузилиши

Слайд 14Ионланувчи нурлар
1. Электромагнит нурланиш:
рентген нурлари
гамма нурлар
тормозли нурланиш
2. Корпускуляр нурланиш:
альфа зарралар- гелий

ядроси
бетта зарралар- электронлар
протонлар
нейтронлар

Ионланувчи нурлар1. Электромагнит нурланиш:рентген нурларигамма нурлартормозли нурланиш2. Корпускуляр нурланиш:альфа зарралар- гелий ядросибетта зарралар- электронларпротонларнейтронлар

Слайд 15Корпускуляр нурлар:
1. Альфа зарралар мусбат зарядланган гелий ядролари булиб, 2 та

протон ва 2 та нейтронлардан иборат. Улар юкори зичликдаги ионланишга олиб келади. Альфа зарраларнинг тукималардан утиш кобилияти миллиметрнинг юздан бир кисмига тенг
2. Бетта зарралар- бу электронлар булиб, манфий заряд ва позитрондан иборат булиб, мусбат зарядланади. Тукималардан утиш кобилияти 2,5 мм.
Корпускуляр нурлар:1. Альфа зарралар мусбат зарядланган гелий ядролари булиб, 2 та протон ва 2 та нейтронлардан иборат.

Слайд 16
Электромагнит нурлар:
1. Рентген

ва гамма нурлар энг кучли утувчи кобилиятга эга- бир неча 10 см. Организм тукималари билан таъсирлашади ва тез учувчи электронлар хосил килади. Хосил булган энергия эса тукималар молекуласини ионлатишга сарфланади.
2. Тормозли нурланиш моддадан катта тезликдаги зарядланган зарралар утганда вужудга келади.

Электромагнит нурлар:1. Рентген ва гамма нурлар энг кучли утувчи кобилиятга

Слайд 17ИН биологик таъсири.
ИН тукима билан таъсирлашиб, атом ва молекулаларни ионлаштиради ва

кузгатади, химик боглар бузилади ва кучли реакцион махсулотлар хосил булади.
ИН биологик таъсири нурланиш дозасига, яъни ютилган энергия микдорига боглик. Ютилган нурланиш дозасинг бирлиги «грей» дир (1 грей 100 радга тенг).
ИН биологик таъсири.ИН тукима билан таъсирлашиб, атом ва молекулаларни ионлаштиради ва кузгатади, химик боглар бузилади ва кучли

Слайд 18Хар хил тукималар радиосезгирлиги митотик активликка тугри прорционал ва хужайралар дифференциация

даражасига тескари пропорционал (Бергонье ва Трибондо конуни).
Энг юкори радиосезгирликка эга:
лимфоид ва миелоид тукима
эпителий
ОИТ ва эндокрин безлар секретор хужайралари
бириктирувчи, мушак, тогай, суяк, нерв тукималари.
Хар хил тукималар радиосезгирлиги митотик активликка тугри прорционал ва хужайралар дифференциация даражасига тескари пропорционал (Бергонье ва Трибондо

Слайд 19Бирламчи радиобиологик таъсир
Бевосита таъсир.
ИН нинг бевосита таъсири биомолекулаларга

тугридан тугри таъсири булиб, уларнинг ионизацияси ва кузгалиши кузатилади (хромосома шикастланиши).
Билвосита таъсир.
Билвосита таъсирда жарохатловчи омил сув радиолизи таъсирида вужудга келиб, таъсирловчи омил- сувнинг микдори хужайраларда куп. Радиолиз махсулотлари ута актив булиб, хужайраларнинг барча органик моддаларини оксидлайди ва радиотоксинлар хосил килади. Радиотоксинлар биологик таъсирни кучайтириб, ички аъзолар координацион таъсирини кучайтиради.
Бирламчи радиобиологик таъсирБевосита таъсир.   ИН нинг бевосита таъсири биомолекулаларга тугридан тугри таъсири булиб, уларнинг ионизацияси

Слайд 20Иккиламчи радиобиологик таъсир
Иккиламчи узгаришлар нурланишдан сунг пайдо булиб, мураккаб биохимик, физиологик

ва морфологик узгаришлар билан характерланади. Узгаришлар дастлаб хужайра, кейинчалик орган ва системалар доирасида кечади. Органлар ва системалар фаолияти бузилиши организм фаолиятини бузилиши ва нур касаллиги шаклланишига олиб келади.
Иккиламчи радиобиологик таъсирИккиламчи узгаришлар нурланишдан сунг пайдо булиб, мураккаб биохимик, физиологик ва морфологик узгаришлар билан характерланади. Узгаришлар

Слайд 21Клиник белгилар куйидагиларга боглик:
курол турига
ютилган дозага
ички, ташки, аралаш жарохатларга
дозанинг

вактда таксимланишига
нурланиш турига (гамма-, бетта-, нейтронлар), унинг энергиясига
манба локализациясига ва нурланган тана кисмининг локализациясига
дозанинг маконда таксимланишига (бир текис, нотекис, махаллий).

Клиник белгилар куйидагиларга боглик: курол турига ютилган дозагаички, ташки, аралаш жарохатларгадозанинг вактда таксимланишиганурланиш турига (гамма-, бетта-, нейтронлар),

Слайд 22Нур касаллиги патогенези
Ионланувчи нурланишнингорганизм тукима ва органларига бевосита таъсири энг радиосезгир

элементларни жарохатлайди
хосил булган радиотоксинлар конда циркуляция килиб, утувчи радиация биологик таъсирини кучайтиради
нейроэндокрин системасининг дезинтеграцияси ички аъзоларга координацион таъсирни сусайтиради
Нур касаллиги патогенезиИонланувчи нурланишнингорганизм тукима ва органларига бевосита таъсири энг радиосезгир элементларни жарохатлайдихосил булган радиотоксинлар конда циркуляция

Слайд 23Атом ва водород бомбалари портлаши ута куп микдорда механик энергия, иссиклик

ва ионланувчи нурланиш манбаси хисобланади. Бомба куввати ошиши билан шикастланиш майдони хам ошади. Килотоннадан мегатоннагача кувватга эга бомбаларда
портлаш тулкин шикастлаш майдони 8-33 км
термик нурланиш 6-30 км
ионланувчи нурланиш 3-6 км.
Ядровий куролни куллаш комбинирланган радиацион жарохатларга олиб келади: уткир нур касаллиги куйиш ва механик травма билан бирга кечади.

Атом ва водород бомбалари портлаши ута куп микдорда механик энергия, иссиклик ва ионланувчи нурланиш манбаси хисобланади. Бомба

Слайд 24                       
Records of the Nagasaki Atomic Bombing
            
| Go to Home

|


Copyright(c) 1998 Nagasaki city . All Rights Reserved.

                      Records of  the Nagasaki Atomic Bombing              | Go to Home |Copyright(c) 1998 Nagasaki city

Слайд 25 Уткир нур касаллиги (УНК)- одам организмига 1 грейдан куп ионланувчи

нурланиш таъсирида пайдо булган касаллик булиб, экспозиция давомийлиги бир неча секунддан бир суткагача. Касаллик кечиши боскичли характерда ва клиникаси полиморф.
Уткир нур касаллиги (УНК)- одам организмига 1 грейдан куп ионланувчи нурланиш таъсирида пайдо булган касаллик булиб,

Слайд 26а)1-10 Гр -суяк кумиги шакли:
1-2 Гр енгил даража
2-4 Гр урта

даража
4-6 Гр огир даража
6-10 Гр ута огир даража
в) 10-20 Гр- ичак шакли
с) 20-80 Гр -токсемик (томир) шакли
д) 80 Гр дан куп -церебрал шакли.

Ютилган доза микдорига кура

а)1-10 Гр -суяк кумиги шакли:1-2 Гр енгил даража 2-4 Гр урта даража 4-6 Гр огир даража6-10 Гр

Слайд 27Суяк кумиги шакли кечишида 4 боскич

фаркланади

Бошлангич давр ёки бирламчи реакция боскичи
яширин давр ёки сохта тузалиш боскичи
авж олиш боскичи
тузалиш боскичи.

Суяк кумиги шакли кечишида      4 боскич фаркланадиБошлангич давр ёки бирламчи реакция боскичияширин

Слайд 28УНК клиникаси.
1. Бошлангич давр (3-4 кун).
Кичик дозаларда реакция

18-24 соатдан кейин пайдо булади, урта дозаларда 4-10соатдан кейин пайдо булади, катта дозаларда 1-3 соатдан кейин пайдо булади. Адинамия, кувватсизлик, бош огриши, умумий холсизлик, юрак уриб кетиши, юрак сохасида огрик, уйкусираш, кунгил айниши, томирлар гипотонияси, субфебрилитет, айрим вактда кусиш безовта килади. Енгил ва урта огир шаклларда конда нейтрофил лейкоцитоз; огир шаклларда тезда лейкопения ривожланади, ЭЧТ камаяди.
УНК клиникаси.1. Бошлангич давр (3-4 кун).   Кичик дозаларда реакция 18-24 соатдан кейин пайдо булади, урта

Слайд 29 УНК хар хил турларининг ташхиси
УНК енгил даражаси
бирламчи

реакция белгилари деярли булмайди. Айрим жабрланганларда 3-5 соатдан кейин кунгил айниши, кусиш пайдо булади. Латент давр 30-35 кун.
УНК урта огир даражаси.
2 соат ичида 2-3 марта кунгил айниши, кусиш, умумий холсизлик, субфебрил харорат ошиши пайдо булади. Бирламчи реакция давомийлиги 1 суткагача. Латент давр 15-25 сутка. Жабрланганлар квалификацион ёрдамга мухтож.







УНК хар хил турларининг ташхиси УНК енгил даражаси  бирламчи реакция белгилари деярли булмайди. Айрим жабрланганларда

Слайд 30УНК огир даражаси. Куп марта кусиш 30-60 минутдан кейин пайдо булиб,

бош огриши, умумий холсизлик билан кечади. Тери ва шиллик каватлар гиперемияси, субфебрил харорат характерли. Бирламчи реакция давомийлиги 3 кунгача, латент давр 6-17 кун. Беморлар мутахассис ёрдамига мухтож.
УНК ута огир даражаси. Куп марта, хаттоки тухтовсиз кусиш дастлабки 15 минутда пайдо булади. Тери ва шиллик каватлар гиперемияси, субфебрил харорат характерли. Бирламчи реакция давомийлиги 3-4 кун булиб, бирдан авж олиш даврига утиб кетади. Иккинчи хафта охирида улимга олиб келади.
УНК огир даражаси. Куп марта кусиш 30-60 минутдан кейин пайдо булиб, бош огриши, умумий холсизлик билан кечади.

Слайд 312.Сохта тузалиш даври (3-5 кундан 14-21 кунгача).
Умумий ахволи

тезда яхшиланиб, клиник белгилар йуколади.
Объектив: астенизация, пульс лабиллиги, тахикардия, гипотония. Айрим вактда уйку бузилади.
Кондаги узгаришлар прогрессивланади - лейкопения, абсолют нейтро- и лимфопения, тромбоцитопения кучаяди, ретикулоцитлар камаяди.

2.Сохта тузалиш даври (3-5 кундан 14-21 кунгача).  Умумий ахволи тезда яхшиланиб, клиник белгилар йуколади. 	Объектив: астенизация,

Слайд 32 3. Авж олиш даври.


тезда адинамия, интоксикация, терига кон куйилишлар, сочлар тукилиши ривожланади
ингичка ичак эпителийси зарарланиб, ичак девори утказувчанлиги ошади, огиз шиллик каватида некрозлар, ОИТ эрозиялари ва яралари, гастроэнтерит ривожланади: иштаха бузилиши, кунгил айниши, кусиш, корин дам булиши, профуз ич кетиши. Огир даражада ярали-эрозив энтероколит ривожланади.
Иккиламчи инфекция кушилади(некротик ангина, пневмония, сепсис, йирингли отит).
3. Авж олиш даври.

Слайд 33Геморрагик синдром ривожланади: терига, шиллик каватлар, ички аъзоларга кон куйилиши, кон

кетишлар.
Пульс купайган, юрак кенгайган, тонлари бугик, юрак чуккисида систолик шовкин, гипотония, ЭКГ да юрак диффуз жарохатланиши.
Нерв система: тормозланиш, астенизация, менингиал симптомлар, нерв системаси органик жарохатланиши.
Эндокрин система: эндокрин система активлиги пасаяди, модда алмашинуви сусаяди ва бемор озади.
Геморрагик синдром ривожланади: терига, шиллик каватлар, ички аъзоларга кон куйилиши, кон кетишлар. Пульс купайган, юрак кенгайган, тонлари

Слайд 34Авж олиш даврида гемограмма:
биринчи 3 кунда лимфоцитлар камаяди.
Дастлаб лейкоцитоз, кейин

лейкопения ривожланиб, суяк кумигида гранулоцитар резерв камайиши билан боглик. Лейкоцитларда вакуолизация, нейтрофилларда токсоген донадорлик кузатилади. Лейкопения 0,1х10*9/л гача камайиши мумкин, агранулоцитоз, абсолют лимфопения ривожланади.
огир тромбоцитопения (20-30 минг).
Авж олиш даври охирида анемия ривожланади.
Авж олиш даврида гемограмма:биринчи 3 кунда лимфоцитлар камаяди. Дастлаб лейкоцитоз, кейин лейкопения ривожланиб, суяк кумигида гранулоцитар резерв

Слайд 35Авж олиш даврида миелограмма.
Суяк кумигида хужайралар физиологик дифференциацияси бузилади, суяк кумиги

бушаб колади- панцитопения. Миелоцитлар огир холларда 3-5х10*9/л гача камаяди. Суяк кумигида гипопластик ва апластик анемияга хос узгаришлар кузатилади: ретикуляр ва плазматик хужайралар, атипик нейтрофиллар, уларнинг токсиген донадорлиги, лимфоцитлар.
Авж олиш даврида миелограмма.Суяк кумигида хужайралар физиологик дифференциацияси бузилади, суяк кумиги бушаб колади- панцитопения. Миелоцитлар огир холларда

Слайд 364. Тузалиш даври.


Барча клиник белгилар йуколади.
Кон курсаткичлари нормаллашади: нейтрофиллар ошади
лейкограмма миелоцит ва промиелоцитгача чапга силжийди
ретикулоцитлар, тромбоцитлар, лимфоцитлар ошади.
Суяк кумигида регенерация кузатилиб, миелокариоцитлар микдори ошади.
4. Тузалиш даври.            Барча клиник белгилар

Слайд 37Уткир радиацион энтерит- УНК ичак формаси.
Профуз кусиш,

ич кетиши, организм сувсизланиши, диспептик узгаришлар, кахексия ривожланади. Ичак шиллик кавати яраланади, перфорация ва перитонит, ошкозон -ичакдан кон кетишига олиб келади. Касаллик тез прогрессивланиб 10-14 суткада леталликка олиб келади.
Уткир радиацион энтерит-     УНК ичак формаси.Профуз кусиш, ич кетиши, организм сувсизланиши, диспептик узгаришлар,

Слайд 38Церебрал формаси.
ЦНС жарохатланиш симптомлари мушак тремори, нистагм, мувозанат бузилиши, тоник ва

клоник титрашлар, атаксия ривожланишига олиб келади. Беморларда психик кузгалиш, дезориентация, кейинчалик коматоз холат ривожланишига олиб келади. Нафас олиш ва юрак-томир марказлари параличи ривожланиши мумкин. Касаллик тезда прогрессивланиб, дастлабки соатлар, суткаларда леталликка олиб келади.
Церебрал формаси.ЦНС жарохатланиш симптомлари мушак тремори, нистагм, мувозанат бузилиши, тоник ва клоник титрашлар, атаксия ривожланишига олиб келади.

Слайд 39УНК ни даволаш.
Нурланиш бирламчи реакциясини даволаш:
кусишга карши воситалар - аэрон

1 таб. 3 махал, этаперазин 6 мг 2-3 махал, аминазин 25 мг 2-3 махал.
Антигистамин воситалар - одатдаги дозаларда.
Дезинтоксикация - 250-400 мл гемодез, 250-450 мл полидез, 5%-400 мл глюкоза, 0,9% 400-800 мл NaCl.
Диуретиклар - 40-60 мг лазикс в/и
юрак кон-томир етишмовчилигини даволаш - кордиамин 1-2 мл, мезатон 1%-1-2 мл в/и; юрак гликозидлари.
УНК ни даволаш.Нурланиш бирламчи реакциясини даволаш: кусишга карши воситалар - аэрон 1 таб. 3 махал, этаперазин 6

Слайд 40Глюкокортикоид гормонлар - 60-90 мг преднизолон в/и тез ёки томчилаб.
Яширин даврда

бемор эхтиёт килувчи режимда булиб, даволовчи озука моддалари, умумий кувват берувчи терапия, антигистамин препаратлар олади, дезинтоксикация утказилади.
Авж олиш даврида инфекцияларда - антибиотиклар, антисептиклар, огиз бушлигини парвариш килиш.
Геморрагик синдромда - ёток режими, механик аввайловчи пархез, витамин С, Р, кальций препаратлари, дицинон 2 г/сут, эритроцитар масса трансфузияси, аминокапрон кислотаси, махаллий гемостатиклар.
Глюкокортикоид гормонлар - 60-90 мг преднизолон в/и тез ёки томчилаб.Яширин даврда бемор эхтиёт килувчи режимда булиб, даволовчи

Слайд 41Сурункали нур касаллиги - умумий сурункали касаллик булиб, узок вакт кам

дозадаги куп такрорланувчи ионланувчи нурланиш таъсирида вужудга келади. УНК уруш даврида хамда тинчлик вактида техника хавфсизлиги коидалари бузилганда профессионал нурланиш натижасида вужудга келади.
Сурункали нур касаллиги - умумий сурункали касаллик булиб, узок вакт кам дозадаги куп такрорланувчи ионланувчи нурланиш таъсирида

Слайд 42Клиникаси.
Клиник белгилар ва касаллик кечиши боглик:
нурланиш суммар дозасига
ютилган дозаси таксимланиш

характерига
организм радиосезгирлигига
СНК 3 варианти фаркланади:
ташки нисбатан бир текис умумий таъсир
махаллий аъзо ва тукимага таъсир
аралаш таъсир

Клиникаси.Клиник белгилар ва касаллик кечиши боглик:нурланиш суммар дозасига ютилган дозаси таксимланиш характеригаорганизм радиосезгирлигигаСНК 3 варианти фаркланади:ташки нисбатан

Слайд 43СНК умумий клиник белгилари
Аста-секин ривожланади
узок вакт жадал кечади
узгаришлар секин

тикланади
касаллик кечиши 3 даврга булинади:
касаллик шаклланиш даври
тикланиш даври
кечки асоратлар даври
УНК клиник симптомлари ва кечиши нурланиш суммар дозаси ва ташки нурланишга боглик.
СНК умумий клиник белгилари		Аста-секин ривожланади узок вакт жадал кечади узгаришлар секин тикланади касаллик кечиши 3 даврга булинади:касаллик

Что такое shareslide.ru?

Это сайт презентаций, где можно хранить и обмениваться своими презентациями, докладами, проектами, шаблонами в формате PowerPoint с другими пользователями. Мы помогаем школьникам, студентам, учителям, преподавателям хранить и обмениваться учебными материалами.


Для правообладателей

Яндекс.Метрика

Обратная связь

Email: Нажмите что бы посмотреть