Презентация, доклад на тему Сабақ Презентация Оңтүстік Американың органикалық дүниесі

мұғалімі
Самарбаева Жаннат Халелқызы

ауыспалы ылғалды (муссонды) ормандар, субтропиктік қатты жапырақты мәңгі жасыл ормандар мен бұталар, жалпақ жапырақты ормандар, субтропиктік дала (пампа) зонасы, шөлейт, шөл зонасы. Экватордың екі жағын Амазонканың ылғалды экваторлық ормандары (гилея) алып жатыр. Олар түр құрамы онша өзгермей-ақ солтүстік пен оңтүстікке қарай ауыспалы ылғалды ормандарға ұласады. Мұндағы қызыл-сары ферролитті топырақтарда тек қана ағаштардың екі мыңнан астам түрі өседі. сондықтан бұл аймақты ғаламшардың «өкпесі» деп те атайды. Ал жергілікті халық ит тұмсығы батпайтын бұл қалың орманды «сельвас» дейді.

жеңіл бальс ағашы, дәрілік шикізат беретін хина ағашы, какао, сейба, қауын ағашы және т.б. жатады. Жануарлар дүниесі шағын денелі бақырауық және ілмекқұйрық маймылдар, жалқауаң, тапир, опоссум, құмырсқа жегіш, қан сорғыш жарқанаттар, пекари шошқасы мен ең ірі су шошқасы – капибарадан және т.б. тұрады, ал жыртқыштардан ягуар, пума кездеседі. Ормандарда қауырсындары алуан түске құбылатын тотықұстар мен тукандар, гаоциндер, әлемдегі ең кішкентай құс – колибри мекендейді. Ұзындығы 12 м-ге жететін әлемдегі ең ұзын жылан – анаконда да кездеседі.

Шоколад ағашы .

да таралған. Бұл ормандардың ерекшелігі мұнда қылқан жапырақты араукария ағашы және парагвай шайы өседі. Араукария ормандары кесудің нәтижесінде жойылу алдында тұр.Саванналар мен сирек ормандар материкте Ориноко саваннасы –льянос және Бразилия саваннасы – кампос деп ажыратылады. Топырақ жамылғысы ферролитті қызыл топырақтан қызыл-қоңыр топыраққа ауысады. Солтүстік жарты шар саваннасы –льяноста пальмалар мен акация, биік шөптесін өсімдіктер таралған. Оңтүстік жарты шар саваннасы - кампоста ағаштар аз, көбінесе тікенекті кактус, мимоза, суттіген бұталары өседі. Әр жерде бөтелке тәріздес діңіне су жиналатын бөтелке ағаштары кездеседі. Алуан түрлі ағаш тәріздес кактустар өсетін Мексика таулы қыратын «кактустың екінші отаны» деп атайды. Жануарлар дүниесінен пекари, ергежейлі бұғылар, тапир, жалды қасқыр, сауыттылардың бірнеше түрлері, құмырсқа жегіштер, нанду түйеқұсы кездеседі. Топырағы құнарлы болғандықтан саванна мен сирек орман зонасы какао мен Африкадан әкелініп жерсіндірілген кофе ағашы өсірілетін плантацияларға айналдырылған.

таралған бұл зонаны жергілікті халық пампа депе атайды. Ол «жазық дала» деген ұғымды білдіреді. Жазы ыстық, қыста оңтүстіктен ауа температурасын төмендететін желдер соғып тұрады. Зона бойынша жылдық жауын-шашынның мөлшері әркелкі таралады. Жаңбыр жыл бойы жауатын шығыс бөлікте биік әрі бітік астық тұқымдас пампа шөбі, қоңырбас өседі. Жануарлардан кішігірім пампа бұғысы, пампа мысығы, пампа түлкісі, оцелот, кеміргіштер өте көп. Өзен жағаларында теңіз шошқасы мен терісі бағалы саз құндызы мекендейді. Құнарлы қызғылт-қара топырақ алып жатқан Пампа жері түгелге жуық жыртылып, материктегі аса ірі егіншілік жақсы дамыған аудандарына айналған. Ал құрғақ далалар жайылым ретінде пайдаланылады. Табиғи өсімдіктері мен жануарлар дүниесі қорықтарда ғана сақталып қалған. Шөлейт зонасы материктің қиыр оңтүстігінде Патагония жерін қамтиды. Қоңыржай континенттік климат жағдайында шөлейттің сұр және қоңыр топырақтары таралған. Мұнда сирек шөптер мен аласа кактусты тікенекті бұталар алмасып отырады. Кейбір бөліктерінде аласа және қатты, жатаған жастық тәріздес өсімдіктер тығыз өсіп, киіздей тұтасқан жамылғы құрайды. Климатының қолайсыздығына байланысты нашар игерілген бұл зонада жануарлар дүниесі біршама жақсы дамыған. Сауыттылардың бірнеше түрі кемірушілермен қатар, пампа бұғысы мен пампа мысығы,магеллан түлкісі және ірі құстар мекендейді. Ірі жануарлар гуанако ламасы мен пума кездеседі. Материктің Тынық мұхит жағалауындағы жіңішке алқапта, экавтор маңында ылғалды мәңгі жасыл ормандар зонасы орналасса, экватордан 30º о.е.дейінгі аралықты тропиктік шөл зонасы, субтропиктік жағалық бөлікті қатты жапырақты мәңгі жасыл ормандар мен бұталар зонасы, ал қоңыржай белдеуге сәйкес келетін жағалық бөлікті оңтүстік жалпақ жапырақты ормандар зонасы алып жатыр.

түйе тұқымдасына жататын ламаның екі жабайы түрі- викунья және гуанако мекендейді. Қазіргі кезде жергілікті халық ламаның екі түрін – альпака мен кәдімгі ламаны қолда ұстайды.Анд тауларында тау тапиры, көзілдірікті аю, пума, терісі өте бағалы кеміргіш - шиншилла таралған. Ал аса ірі жыртқыш құс- кондор мен ламаны Анд тауының символы деуге болады. Кондордың салмағы 9-12 кг, ал қанаты жайылғандағы ұзындығы 3 м - ге дейін жетеді. Таудың оңтүстігінде магеллан пингвині кездеседі.

Магеллан
пингвиндері

Кондор

Регия

см)

Балапандарының қанаттарының ұшында 2 саусағы болатын жер бетіндегі жалғыз құс - Гоацин

қоңыз - Геркулес, денесінің ұзындығы – 20 см – ге жетеді.

жануардың бірі, негізінен таулы жерде тіршілік етеді. ШИНШИЛЛА сұрғылт – күміс түсті түктері өте жұмсақ,үлбіреп тұрады. Құлағы қызғылт түсті. Бағалы терісі үшін, көптеген адамдар оларды қолға ұстайды.

тәрізді,мойыны мен аяқтары ұзын,арқасы қоңыр – сарғыш, басы мен бауыры ақ түсті болып келеді. Гуанако
Түйе мен лама туыстас, жүнінен жылы бұйымдар жасайды.

НАНДУ – ұша алмаса да ұзын да, мықты аяқтарының көмегімен жақсы жүгіретін құс.
Балапандарын жұмыртқадан басып шығарып,оларға қамқорлық жасайтын аталық нандулар.

— 100 см, салмағы 48 — 95 кг.
Лама Оңтүстік Америкадағы Анд тауларының биік беткейлерінде қолда өсіріледі. Лама Оңтүстік Америкада (негізінен Перуде) бұдан 2000 — 2500 жыл бұрын қолға үйретілген. Ламаның жабайы екі түрі (гуанако,викунья) және Перу мен Боливияда қолға үйретілген екі түрі (лама, альпака) бар. Қорегі — шөптесін өсімдіктер.
Жыныстық жағынан 2,5 — 3 жылда жетіледі. 11 ай буаздық мерзімнен кейін жалқы төл туады. Лама мен альпаканы таулы жерде көлік ретінде және бағалы жүні, дәмді еті үшін қолда ұстайды. Жылдан жылға саны азаюда. Олардың арасынан викунья қорғауға алынып, Халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” енгізілген.
Викунья - ламалар туысына жататын жабайы сүтқоректі жануар. Оның денесінің ұзындығы 1,5метрдей, шоқтығына дейінгі биіктігі - 70-90 см, салмағы шамамен 65 кг. Денесі - қысқа, жұмсақ əрі жіңішке жүнмен қапталған. Əр қайсысынан 800-1000 грамм жүн қырқылады. Өсіру шаралары жүргізілуде, оларды қорғау мақсатында арнайы қорықтар ұйымдастырылған. 

жетеді. Термиттердің ұясын мықты алдыңғы аяқтарымен соғып бұзады да 0,5 метрге жететін ұзын тілдеріне жабысқан термиттерді қорек етеді.

Сауыттылар денесі сүйекті қалқаншалармен қапталып,қорғаныш қызметін атқарады. Олар да термиттер мен құмырсқаларды, басқа да бунақденелілермен қоректенгенді ұнатады. Жерден ін қазып, кең апандарда тіршілік етеді.

аяқтары алдыңғы аяқтарынан ұзынырақ. Денесін тегіс,қоңыр түк басқан. Суда жақсы жүзеді.

2,5 м. Балықтармен,ұлулармен және тұщы су шаяндарымен қоректенеді.

дейін жетеді.

Ең кішкентай маймыл- ергежейлі ойнақы маймыл – салмағы 50-75г, ұзындығы 30 см.

және
салмағы 250 кг дейін жетеді.

— родственник пампас пен батпақты жерлердегі биік шөптер арасын мекендейді. Құстармен, ұсақ жануарлармен, бунақденелілермен және жеміс-жидектермен қоректенеді.

жыртқыш. Негізінен маймылдарды қорек етеді.

Льянос деп аталады.

өсімдік басқан жазық

Бразилия саваннасы

Ориноко саваннасы

Ылғалды экваторлық ормандар

Ит тұмсығы батпайтын ылғалды ормандар

Биік таулы жердегі шалғын

1.Атауы Британия патшайымының құрметіне қойылған «ғажайып лала гүлі».
2.Дүние жүзіндегі ең үлкен тұщы су балығы
3.Бұл жануар туралы неміс зоологы былай деп жазған: «Оларды көргенде тіпті
крокодилдің өзі бас сауғалап қашады, онымен қоймай, жыртқыш қарнын жоғары
қаратып,шалқасынан жата қалады!».
4. Алып бауырымен жорғалаушы